Агь, лакку маз, ниттил маз, ницIаяргу нацIусса

10_16foto_7Гьарица кьини дунияллий кIива маз бухлагайсса бур. БувчIлай бур му кьини хьхьичIра-хьхьичI мюрщисса миллатирттал мазурдийх дуккайшиву. Цуксса архну дуссарив му кьини лакку мазрая къакIулли, амма цуксса бувчIлай бурив гьарица лаккучунан миллат буруччиншиврул хьхьичIва-хьхьичI маз буруччин аьркиншиву, муксса лахъисса бикIанссар жулва мазрал оьрму. Ца шинайсса, ца зуруйсса, ца кьинисса бунугу жулва мазрал мутта лахъи бан хъунмасса бияла гьарицагу лаккучунахь буссар.

ХIакьинусса кьини жулва маз буруччин, ялун нанисса никиравун мунихсса гъира бутан хъунмасса хIарачат буллай бур школалий лакку мазрал дарсру дихьлахьисса учительтал.
ЦIуминалийсса цинярдагу щархъавусса школардай аьдатравун дагьну дур ниттил мазрал байран кIицI лаглагаву. Ми байраннугу шийх ляличIинура ххуйну, дакIний личIанну лагай.
IMG_0721Цал ттигу дакI ххарину, рязийну зана хьуру уттигъанну ТIюхчардал школалий дур­сса лакку мазрал кьинилун хас дурсса байрандалия. Вай укун ххаллилсса мероприятиярттай гьуртту хьусса чIумал, жулва маз бухкъалаганшиврийнсса, ялун нанисса никирал му кьадру-кьиматрай буруччиншиврийн­сса умудгу ххишала шай.
Лакку мина кьаритансса бувк_сса вай агьулдануву ниттил мазрахсса ччавугу, мякьгу ххишалану асар хъанан бикIай.
Ва кьини школалул зал байрандалун хасну чIюлу бувну бия. ЧIирттайн лархъун дия лакрал шаэртурал, чичултрал суратру. Дуклаки оьрчIал ва учительтурал хIадур бувну бия миннал творчествалун хас бувсса кказитру, чIирттайн лавхъун бия лакрал учалартту, зал чIюлу бувну бия жула буттахъал ичIура ишла дуллай бивкIсса хьхьичIарасса матахIрал.
Учительтал ва дуклаки оьрчIру ларххун бия хьхьичIазаманнул чухъри ва бузмарду. Душру, ниттил ниттихъая дирсса авурсса лачакру дирчуну, аьнтIикIартту хьуну бия. Залдануву тIивтIуну бия дукьрахIан, хьхьахьхьари, аьрайн гьавккуртту бивхьусса лакку дукрардал ссупра.
Лакку мазрал байрандалий гьуртту хьун ТIюхчардал школалийн бувкIун бия Дагъус­ттаннал Чичултрал союзрал лак­рал секциялул хъунама Илияс МахIаммадов, Дагъусттаннал халкьуннал шаэр Мирза МахIаммадов.
Лакку мазран хас дурсса байран дайдирхьуна лакрал гимн­райну.
Байран тIитIлай, ихтилат бу­нни школалул директор ЩайхахIмад Дадаевлул.
— Гьашину жул школалий ла­кку мазран хас дурсса байран шамилчинни дуллалисса. «Лакку маз — му жулва миллатрал пахрур, яла багьлул лараймур хъусри». Гьарица лаккучунан цалва маз, арулла никирайн бияннинсса цалва мархри кIулну бикIан аьркинссар. Жулва миллат, чIивисса бухьурчангу, машгьурсса миллат бур. Дакъар царагу ара цил тарихравун лаккучунал цIа къадагьсса. Бюхъу-бажаргу, аькьлу-кIулшигу ххишаласса лакрал миллатраву чIявусса бур дунияллийх машгьур хьусса вирттал. КIийла Совет Союзрал Виричугу жучIава ур, аьламравун левхминнавухгу лаккучунал цIа дур, Лениннул премиялул цалчинсса лауреатгу жучIава ур, Олимпий чемпионтуравугу лаккучу ур. Миллатрал ккал хIисав дурну, яла чIявуми аьлимталгу жучIава бур. Ттул умуд бур жулва школа къуртал бувсса оьрчIаятугу жулла райондалулгу, миллатралгу цIа бюх­ттул дансса инсантал хьунссар тIисса, — увкунни ЩайхахIмад Дадаевлул.
ТIюхчардал школалий ни­ттил мазран хасну дуллалисса байраннайсса муданасса хъамаличу ур Дагъусттаннал халкьуннал чичу Мирза Давыдов. Ва кьинисса байрандалийгу ванал оьрчIан бюххансса ихтилат бунни.
— ОьрчIрув, на зул оьрмулуву усса чIун дяъви нани­сса, захIматсса дия. Жу ккашилну, мякьну, лаххи-ликкия дакъа бикIайссияв. Буттахъул аьрай талай бия, тайннал хъар ла­хъан багьсса ниттихъангу хъинну захIматну бия, хьхьу-кьини дакъа зун багьлай бия. Дяъвилийсса талатавурттаву ла­кку мазрай «гьурра, вирттал, хьхьичIунмай» куну, ххяххай_сса бивкIссар дяъвилул цIаравун жулва буттахъул. Нагу зухь тIий ура: «Гьурра, вирттал, хьхьичIунмай, лакку мазрал чулухунмай!».
Гьарица лаккучура тIисса инсаннан лакку маз кIулну бикIан аьркинссар. Ниттил мазраяр нахIусса, нацIусса, бусравсса цичIав дикIан къабюхъайссар. ОьрчIрув, ябара миллатрал маз, муницIун дархIуну дуссар жулва миллатрал культура, багьу-бизу. Жулва миллатрал дуссар ххаллилсса, бусравсса, буттал бу­ттахъая шихуннай нанисса аьдат­ру. Жулва буссар ххаллилсса, яхI-къирият дусса кьянкьасса вирттал Сурхайханная, Ханмуртазааьлияту байбивхьуну, хIакьину миллат­рал цIа бюхтул дуллалиминнайн бияннин. ТачIавгу хъамамабитару жува вайннал наслу бушиву. На барчаллагь учин ччай ура укун ххаллилсса байран хIадур дур­сса школалул учительтурахь ва дуклаки оьрчIахь, хаснува школалул директор, хIакьсса патриот ЩайхахIмад Дадаевлухь.
Лакку маз кIулну бикIан, буруччин аьркиншивриясса ихтилатру бунни Илияс МахIаммадовлул, чIярусса шиннардий ва школалий дарсру дихьлахьисса Идрис Идрисовлул, нитти-буттал комитетрал председатель Аьлил ХIажиевлул.
Байрандалул сий хъиннура гьаз дурна Илияс МахIаммадовлул халкьуннал макьаннай увкусса балайрдал.
Ихтилатру къуртал хьуну мукьах дуклаки оьрчIал, аьр­­тIис­турал кунна усттарну, бикIайкунсса хъатIуй кунна, кка­ккан дурна лакрал жалин дуцайсса аьдат. Кьинибархан нанисса байрандалий оьрчIал дюхханну, пасихIну дурккуна жулва шаэртурал назмурду, увкуна лакку балайрду, ккаккан дурна лакрал аьдатру, личIи-личIисса къавтIавуртту.
Гьар мудангу ва школалий дурсса лакку мазрал байранная ххарисса асардащал зана шару. Барчаллагьри гьарица шинах ва байран хIадур дуллай хъунмасса захIмат бихьлахьисса лакку мазрал дарсирдал учительница Гульназ Алхулаеван.
Ххариссару ва школалий ни­ттил маз ябаврил, буруччаврил ялув бавцIуну бушиврия. Кабакьиннав зу дуллалимуницIун!
Андриана Аьбдуллаева
Имара Саидова