«Мурхьирал кьуват мархравур бусса»

Яна Раджабова

Ттигъанну жу бувсъссия Екатеринбург шагьрулия цила буттал мархрах луглай Гъумукун бувкIсса Яна Раджабовая.
«Буттал аьрщарахсса мякьлил кIункIу бувра Гъумукун», – тIий бия ва.
– Асардалгу бувцIуну, най бура махъунмай, дакIгу шийх, буттал ватандалий, кьариртун. Заннал кабакьирча, бучIанна гъинттул, ттула душгу бувцуну, – тIий, цал уттигу буттал аьрщарайн бучIансса хьул-умудрай лавгуна Яна.
Муния махъ на Янащал телефондалувух ихтилат бувссия.

– Буссар учала «мурхьирал кьуват мархравур бусса» тIисса.
Жагьилний ттун пикри къашайва ттула ппухълуннал ялув, ми чату буссарив, ца бивкIссарив. Амма цIана, шинну ларгун махъ, ттун хъинну ччай бур ттула мархрая бюхъайссаксса чIявусса кIул бан. Иш мукун багьну бия, на буттал тарбия къабувссара. Ттун га увагу цал-кIийлли ккавкссавагу оьрчIний. Хъунма хьувкун, ттун ччан бивкIуна ттула амудадая, буттал ватандалия кIул бан. Къабигьасса иш бия му. Нину сагъну дакъая. Ттул лагмаминнангу ттул буттая кIулну бакъая. На чIярусса шиннардий хIарачат буллай бивкIра ттула буттая цукунсса-бухьурчагу хавар лякъин. Ахиргу, ларгсса шинал ттун ляркъунни буттаясса чичру: «Суллуев Бадави Мусаевич, ув­ссар Лакрал райондалий Гъумучиял шяраву, 1932 шинал январь зурул 17-нний», – тIисса. Ва бия яла ххаримур лахIза!

На муцIана байбивхьура интернетраву Гъумучиял шяраваллиясса информациялух луглай. Вив бувхра тарихрал, зунттал тIабиаьтрал. Яла ттун хъинну ччан бивкIуна Гъумукун гьан, хьхьичIазаманнул кIичIирттавух буккан ва ттула яруннин ххал хьун ттула ппухълу ялапар хъанай бивкIсса кIану. ТIайлабацIу хьурча, къаттагу лякъин. Къатта ля­къинссар тIисса умуд личIину бакъая, му бия барткъалагайсса хиял. Амма Занналгу кабакьайхха. Февраль зурул 21-нний на бувкIра Дагъусттаннайн. Тарихийсса ватандалийн бучIан ттун хъунмасса кумаг бунни цал хIурмат ттуву лавайсса Аьли­ев МухIу Гимбатовичлул.

Гъумук на хьунабавкьура Лакрал райондалул бакIчи Юсуп ХIамидовичлущал. Ванащал­сса кIул шавугу хьуна дакIний личIансса –ттул хьхьичI ия аьчух­сса инсан. Ттух личIлулну вичIигу дирхьуну, ванал на тапшур бувнав цала кумагчитурайн. Гьарма ия ттул хIурмат буллай! Иминшиву, аьчухшиву агьулданул! Ттун хьунабавкьунни дазу дакъа цала ватан ххирасса агьлу. На хIайран хьуну ливчIунна зунттал Да­гъусттаннай, яла-яла агьулданий. Ттун тамаша бивзунни кIайннал цала шяраваллил лавгмунихасса, тарихрахасса хIурмат.
Яла ххарисса иш – ттуща бювхъунни лякъин ттула ппухълу ялапар хъанай бивкIсса къатта! На бувхра къатлул хIаятравун, бювхъунни чIирттайн ка лаян. Ттул иттав макь дуркIуна. На барчаллагьрай бура ттула кьадарданийн, ппухълуннал ватандалийн биянсса ва кIанил куртIсса тарихрайн ка лаянсса тIайлабацIу шаврихлу. Ттуща къабювхъунни лякъин ва талихIсса лахIзалия бусансса махъру.

Барчаллагьрай бура ттула мархрачIан бияннинсса ххуллий ттунма хьунабавкьуцириннайн. ДакIнийхтуну чIа тIий бура гъумучиян, лакран тIайлабацIу ва барачат!