Хъаннил ххуйшиврул ясир увсса художник

«ДакIнил макьу Мариян»

Дагъусттаннал машгьурсса художник Альберт Хаджаевлул творчествалуву язимунин ккаллину дур «Бархъара душ» тIисса сурат. Ваниха чIярусса шиннардий зий ивкIссар художник. Ванийн дагъусттаннал «Мона Лиза» учай. Ва сурат дуссия Москавливсса «Диалог культур в пространстве академической школы» тIисса выставкалий ва тикку ванин лахъсса кьимат бивщуссия Аьрасатнал Художествалул Академиялул каялувчи Зураб Церетелил. Яла махъату ва сурат дуссия Парижлив, ЮНЕСКО-лул штаб-квартиралий хьусса Аьрасатнал художниктурал выставкалий.

Бархъарав лавгсса чIумал, кIикку миллатрал лаххиялувусса душру ккавккун, художникнайн миннул асар биян бувну хIасул хьусса произведение бур «Бархъара душ». Жунма ва суратрай чIалай дур зунттал душнил яла язими хасиятру цивунна ларсъсса сипат: пикрирдал марцIшиву, хьхьичIун бургаву, ссавур душиву, иминшиву. Гьаннайсса, Ккавкказнаву, хасну Дагъусттаннал культуралувугу кьиматрайсса лишанну дусса ххаллилсса сипат. 1980 шинал дирхьусса ва суратрал цалчинмур вариантгу яхьуну дур.

«Имам Шамиллул арснал душ Написат»

Художник 16 шинай ва суратраха зий ивкIун ур, дахханашивуртту дуллай, так 1996 шинал дурну къуртал дурсса сурат агьалинал хьхьичIун дуккан дурну дур. Хъаннил сипат аьч дуллалисса суратирттаву ччянира дирхьусса суратру дур: «Жалин», «ДакIнил макьу Мариян», «Душ Фатима», «Барият». Магьирлугърал дунияллийн художник хIадурнувасса усттарну увкIун ивкIун ур. Мунияту ванал суратирттаву ус­ттаршиву магьир хъанахъаврил, учиннуча, мунил эволюция лякъин къахьунссар. Вай жагьил заманнул чIуннардий дирхьумири, вай махъ дирхьумири куну, личIи дуван къахьунссар. Ми циняр лахъсса усттаршиврул даражалийсса дуну тIий. «Жалин» – буттал къатта кьабитаврия пашмансса, кIулбакъасса душнил сипат дур. Дагъусттаннал аьдатирттайн бувну, душру ччянива щар булун учай. Жалиндалул махъ ванил ссурвал. Жалин цу­ппамур цукуннив пашманну бур, ванил яруннаву цIай бакъар. Укун бухьурчагума, душнил сипат ххаллилли. Суратрай хъинну куртIну ккаккан бувну бур ванил дакIнил хIал, тагьар.

«ДакIнил макьу Мариян» тIисса суратрай варакъи хъарайсса чIавадуш бур. Ва КIяма­шатусса Мариян МахIаммадовар тIий бур, ванил сипат щалла холст дургьусса дур. Ва аьчухну буруглай бур. Ванил ябитавриву цукуннивсса паракьатшиву, тазашиву дур, буруккин бакъашиврул мугьру бур. КIунттихьгу ятIулсса тIутIи дур. Ва чIирисса штрихрал чIавадушнил лирикалул образ ягин дуллай дур.

Художникнал цIа диялну гьазгу, машгьургу хьуссия «Имам Шамил» ва «Шамиллул внучка Написат» тIисса портретру дувайхту. Вайннухлу ва лайкь хьуссия Щаллагу дунияллул халкьуннал дянивсса комитетрал чулухасса Барчаллагьран ва Хаджаевлул дирхьу­сса Имам Шамиллул суратрайн чIявусса художниктурал яла чул бивщуссия, ккаккиялунсса сурат хIисаврай.
Художникнал дирхьусса хъаннил суратирттаву язисса кIанттай ду­ссар Да­гъусттаннайсса цалчинмур леххул-хъамитайпалул, Буттал кIанттул цIанийсса дяъвилий гьуртту хьусса Бавер Жяъпаровал сурат, лакрал балеринал ва хореограф Тарият Къапиевал, къумукьнал поэтесса Жаминат Каримовал сурат. Вай цинярда суратирттал цилва-цилва оьрму бур, художникнал суратру дишайни холстрайсса гьарзат хъинну хIисавравун ларсун, гьармуниву рухI дишинсса куццуйсса давуртту дур.

«Поэтесса Жаминат Каримовал» ва « Ккурккуллал Щазал» суратирттах, шинну ларгун мукьах хIисаврай ябитарча, къулагъас дансса кIану бур укунсса. Жаминатлул сурат дур уттизаманнул интерьер дусса: луттирду, панно, чIивисса стол, чIамуйсса Лермонтовлул сурат. Цува Лермонтовма цамур заманнул герой ур. Ухьурчагу, ванал ва Жаминатлул сипатраву цалархьхьусса хасият чIалай дур, цакуццуйсса тарг. Ялун бурган паракьатну чIаларчагу, Жаминатлул дакIнил гьулусаншиву, аьратталшиву, аькьлу. Жаминат абадлиймуния ва лараймуния пикрилий бунуккар. Абадсса дур Лермонтовлул ва Ккурккуллал Щазал творчествагу. Щазал симан художникнал ккаккан дурну дур тIабиаьтрал ланттулий, ливцIусса, марцIсса зунттал гьава, мурчал щурщу, лиссурду хьусса дугьай хъуруннал панорама, зунттал душ вив лавсъсса зунттал тIабиаьтрал пахъдагьру. Мурчал ванил лачак палцIа тIутIи дурну дур, ванил дакIгу паракьат дакъа дур, буруккинттал видурцIуну.

«Шикку кьянкьану бавцIуну бивкIссар» тIимур сурат Хаджаевлул дурсса суратирттавасса ца яла хьхьичIунмурну хIисав хъанай дур. Ва дяъвилий талай бивкIсса, гъурбатрай гьаврду нясив хьусса вирттаврал аьпа абад буллалисса сурат дур. Холстрай ккаккан бувну бур дардирал кIибахIин був­сса хъами: ниттихъул, ссурвал, душру ва вайннул дазу дакъа­сса кьурчIишиву.
Художникнал суратирттаву ляличIиссану дур «Ттул кьини» тIисса сурат. Ваний художник шавкьиравун утлатисса Муза ккаккан бувну бур. Хъамитайпалул сипат вив ларсун дур мукьра затрал – щинал, аьрщарал, цIарал ва гьавалул. Муза гьаваллаву, аьрщарал ва щинал ялтту гьава буллай бур,ванил сипат бургъил тIинттавух чIалай дур. УрчIахсса мурцIув чIалай бур художникнал чIивисса къалип, ва тамаша бувну ур цIусса оьрмулул лишанну хъанахъисса лахIзалий, кIюрх хъяхъа тIутIаврий.

Мадина Хаджаева