«ЦIуллусса хъамитайпа аргъиравусса тIутIир»

Аня Кьубатаева

Школалий дуклакийни цума-цанналгу хиял бикIай дакIнин ччи­сса пишалул заллу хьунсса. Инсантурал оьрмурдацIун бавхIусса, цалами мурадру махъун бивтун, цайминналсса буллали­сса пиша язи бугьлагьима тIурча, икIан багьайхьунссар чил къюву цаламурну кьамул дуван бюхъайсса. ЧIивинияцIава инсантал хъин буллан, хIакин хьунсса гъирарай бивкIун бур Кьубатаева Аня Юсуплул душгу.


Аня бувну бур 1992 шинал Ккуллал шяраву Юсуплул ва Наи­дал кулпатраву. Цила мурад бартлаганшиврул, ванил дуккаврихсса бургавугу диркIун дур дакIнийхтунусса. 2009 шинал Анял мусил медальданий къуртал бувну бур буттал шяраву 1-мур школа. Дуклан буххангу язи бувгьуну бур Москавуллал паччахIлугърал миллатирттал ххал бигьавурттал медициналул университет. Университетравугу Анял ккаккан дурну дур цила кIулшиву, чялишну гьуртту шай­сса бивкIун бур дуккаврил иширттавух. 2017-ку шинал университетгу къуртал бувну, Аьрасатнал Халкьуннал дусшиврул медициналул институтраву 2 шинай ординатуралий, яла шивура 4 зуруйсса УЗИ бишаврил кьяйдардугу лархьхьуну, хьуну бур акушер-гинеколог.
Дуклай бунува, Аня щар хьуну бур цала шяравачу Аьбдуллун, кIия арс увну, декретрай цаппара шинну дурну дур. ХIалу дагьну, «Земский доктор» программалий Ккуллал райондалул азарханалий зун бувкIун бур.

– На 2021 шиная шийнмай райондалул азарханалий акушер-гинекологну ва муницIунма поликлиникалул каялувчинугу зий бура. Зунттал хъами ссавур ду­сса, тIабиаьтраява кьянкьасса бушиву кIулссия, амма къашайшиврул чулуха ссавурданий бацIаву, шанийн багьанцIа кьянкьа дуллалаву ттунна тIааьн къадизай. Даврил агьаммур бутIарив лякьлуву хьусса ниттихъацIун бавхIусса бур. Вай учетрай бивхьуну, ниттил ва оьрчIал цIуллу-сагъшиврул къаралданий буссару жу. Мукунма щархъаясса къашайшиву дусса цумур-цагу хъамитайпа кьамул бай­ссар, давурттай зузисса, медициналул комиссия буллалимигу жучIан бучIайссар. Гьарца шяраву буссар фельдшер-акушертурал пунктру, хIакиннацIун бавхIуну буссар медсестрахъул. Агарда щархъай анаварсса кумаг аьркинсса хъамитайпа бухьурча, жучIан баян байссар. Гьарца зуруй тIурча, шяраваллавусса ФАП-дал жучIан отчет диян дайссар цачIарасса тагьардания.
Анял бусаврийн бувну, ца­хъис дунугу къашайшиву дакъа­сса хъамитайпа къабикIай, амма цIанасса чIумал хъанний хъазамрал къашайшивуртту ялттуну дур. Поликлиникалий уттизаманнул аппарат-маммограф бушиврийн бувну, даву цукссагу бигьа хьуну дур. ХьхьичIра ккаккан дурсса диагноз, цал МахIачкъалалийн, яла Москавлийн тIайла дуклай, авара­сса иш бикIайва тIий бур.

– Махъсса ппурттуву чIявусса­ннай ялун лирчунни хъазамравусса дурухлулул къашайшиву ( фиброма молочной железы). Ва кIул дан бишайссар УЗИ, дайссар маммография, ласайссар анализру. Сант дунура, нанияра зулла цIуллу-сагъшиву ххал дуван тIий, буцин къашай. Гужрай тIиний кунма ххал бан багьай. Ва бур паччахIлугърал поликлиника, гьарзат украссар, шагьрурдайн лавгун, диялсса арцугу харж дурну бучIай, канилува хIакинтал бунува. Хъунисса шагьрурдайгума къашайшала ца кьини щаллу къаай­ссар, жучIарив бюхъайссар, анализругу, УЗИгу бивхьуну, дузал хьун. Агарда жучIара къадайсса анализру духьурча направление дулай­ссар, захIматсса операциярдугу, жущава бан бюхълай бунугу, къабучIи буллай бур. Хьхьугу, кьинигу зузи­сса реанимация бакъахьувкун, гьан байссар шагьрулийн.

Хъазамрал къашайшиву райондалий дакъассагу, щалагу Аьрасатнаву хьхьичI ххуттай дур. Аня Юсуповнал буслай, му сукку шайсса дур хъазамраву хьусса чан-кьансса дурухлулия( мастопатия), най дунура хъин къадуварча, оьдаккайсса дур. — Ва къашайшиву щар хьусса хъамитайпалийри дикIайсса тIун бикIай, му щалава тIайласса зат бакъар, цуксса чIалну щар хьурив душру, муксса къашайшивурттугу ялун личлан дикIайссар. Азарданун личIишиву дакъассар, цIуллу-сагъшиврул ялув къабавцIусса цумур-цагу хъамитайпалий хьун бюхъайссар, – тIий бур хIакин.

– ЦIана шяраваллаву жагьилсса кулпатру бацIлай бакъар. ОьрчIру баврил тагьаргу хьхьичIара куннасса дакъар. ЖучIа учетрай бу­ссар лякьлуву бусса 30-сса хъамитайпа. Вайннах хъуннасса къула­гъас ва аякьа дуссар. Вайннаяр хъар хъанахъисса лякьлуву­сса оьрчIал цIуллу-цIакьшиву, ци-бунугу хьурча, аьй жуйри дикIантIисса,– тIий бур Аня.
Исвагьисса, пахру-ххара ба­къасса Аня коллективравугу, жяматравугу хIурмат буну бур. Цила даврил кьюлтIшивуртту ххуйну кIулсса, хъамитайпалул психологиялул хъирив лавсса, жагьилсса, давриву уттизаманнул кьяйдарду кIулсса хIакин лагмаминнан ххиранугу, кьиматрайгу бур. ИчIувагу кулпатрая рязисса ласгу, ниттия ххарисса арсругу чIарав бур.Чан бакъассар Аня­хъал къушлий бухху-буккугу, мачча-ляхъингу, чIаххув-чIарахмигу.

Ци маслихIат бавияв зунттал хъаннин учайхту, Анял увкунни:
— Нач къадурну, шинай цал хъаннил хIакиннайн буккаву, хьхьичIра-хьхьичI зулла цIуллу-сагъшиву дуруччаву. ЦIуллусса хъамитайпа аргъиравусса тIутIир, дуруччара зулла цIуллушиву ва ххуйшиву.