Педагогтуралгу педагог

МахIачкъалаллал 22-мур школа-лицей

МахIачкъалаллал 22-мур лицейрал гьану бивзун 50 шин бартларгунни. Ва хъанай бур МахIачкъалалив хьхьичIсса шиннардий бувсса школардавасса ца. Школалул цIа хъиннура гьаз хьунни, шикку медико-биологический лицей тIитIайхту.

Школалул юбилейрацIун бавхIуну, ттул ихтилат хьунни чIярусса шиннардий ва школалий каялувшиву дуллай ивкIсса Ваччиял шяравасса Маккуев МахIаммадхIажи Асадуллагьлул арснащал.


 

– МахIаммадхIажи Асадуллаевич, аьмну ци­ми шин дурссар ина МахIач­къалаллал 22-мур школалий зий, цими шинай уссияв директорну? Та, цукун тIайла авцIунав ина ва школалийн?
– МахIачкъалаллал 22-мур школалий (утти лицей) зий ттул 30 шин хьуссар. Зувирагу шинай директорну ивкIссара. Дагъусттаннал университетрал чил билаятирттал мазурдил факультет къуртал байхту, на увцунав зун Дагъусттаннал пединститутравун вава факультетрайн. На дипломрал даву чирчуссия МГУ-луву ингилис мазрай, защитагу ингилис мазрай дурссия. Защита дурсса чIумал, ттучIан комиссиялувасса кIия инсан гъан хьуну, пединститутравун чил билаятирттал мазурдил факультетрай зун оьвкуна. Циявхьур, тай ва факультетрал декан ва кафедралул каялувчи бивкIун бия.

Ттул захIматрал ххуллу шиччар байбивхьусса. Ряхра шин дурссар на шикку. Яла махъ увкIссара школалийн.
Му ишгу укун хьуна. Ца чIу­мал ттун хьунаавкьуна университетраву ттухьра философиялул дарс дихьлай ивкIсса МухIу Гимбатович. Чув, ссаха зий ура куну, цIухху-бусугу бувну, гьун­ттий цачIана даврийн ухху увкуна. Та чIумал му Советский райком партиялул цалчинма секретарьну ия. Мунал маслихIат бувна МахIачкъалаллал Пионертурал ва дуклаки оьрчIал Дворецрал директорну зун. На рязи къавхьукун, Машлул ва кулинариялул училищалул хъунаманал хъиривчуну ацIу увкунни. Ттун миккугу ччан къабивкIуна. Ца зурувату ттуйн чагъар бувкIуна Советский райкомрайн оьвтIисса. На партиялул райкомрал аппаратраву зун увцунав. Зий уссияв цал пропагандалул ва агитациялул отделданул инструкторну, яла заведующийну.
Тай шиннардий МахIачкъа­лаллал 22-мур школа бия республикалий яла хъунмамур, 3500 дук­лаки оьрчI ва 200-нния ливчусса учительтал бусса.
1979-ку шинал, оьрмулул 32 шинаву, гьан увссара на ва школалийн директорну.

Къизлярдал партиялул райкомрал цалчинма секретарь
С.Я Паламарчук

– Ци тагьарданий бия школа ина увкIсса чIумал, ссая айивхьура каялувчинал къуллугърай?
– На увкIсса чIумал школалул каялувчитал циняв букьан бувну бия. Школа хъинну ххуй дакъасса тагьарданий бия. ОьрчIал тахсиркаршивурттал чулуха республикалий ца яла хьхьичIунми школарттал сияхIраву бия.
Ссая айивхьура учирча, хьхьичI­ра-хьхьичI школалул къатри дакьин дан, инсаннал куццирайн дуцин багьлай бия. Цементрал поллу даххана дан, ссирду буккан аьркинну бия.
Школалул къатри дурну дия 1972 шинал, Дагъусттаннай аьрщи сукку хьусса чIумал, жунма кумагран Тулалиясса строительтурал. На гиккун учIаннин 6 шин хьуну дия школа зий. Гьай-гьай, байбихьулий захIматну бия.

Яла, махъ, лагма-ялтту 11-мур, 28-мур школартту байхту, на цаппара классру каялувчитуращал архIал ми школарттайн тIайла буккав. Жул ялату тамансса гьиву ларгуна. Зун байбивхьуру ца сменалий. Гьарца учительнан личIи барду кабинет. Байбихьулул школа зузи барду 1-мур зивулий. Хьхьувайсса отделениялийми тIурча, ахттая ссят кIира хьуну букIлан бивкIссар. Дахханашивуртту, цIушиннарду дуллай, хIалли-хIаллих тIий, даву нирхиравун дагьуна.
Республикалий цалчин жул школалийри ххюра кьини дарсру дихьлан бивкIсса, яни «пятидневка» дурсса. ТIайлассар, нава тIимур бацIан бан бигьану ба­къая. КIулшивуртту дулаврил министерство, шагьрулул администрация рязи хъанай бакъая, ххуллункьини оьрчIру ссаха зунтIиссар тIий. Ттун кIула нава закондалул ххуттава уклай акъашиву, мунияту кьянкьану нава тIимуний авцIуну ивкIра. Ххуллункьини оьрчIру бигьалагайсса, бялахъайсса кьини дикIантIиссар, музейрдавун, экскурсиярдайн занантIиссар, личIи-личIисса конкурсру, бяст-ччаллу буллантIиссару увкуну, дачIи шинай дуллансса давурттал план хьхьичI дирхьуссия.
КIицI лаган, ттула сипталий тIивтIуссия школалий медико-биологический лицей. Укунсса лицей щалагу Аьрасатнаву цалчин жул школалийри тIивтIуну бивкIсса. Школалия арх бакъа бия медициналул академия. Лицей тIитIиннин на миннащал икьрал дурссия лицейрал выпускниктал институтравун къулайсса шартIирдай кьамул бавансса.

– Хьуссарив, винна ччай дунура, дан къархьусса давуртту?
– Къархьуссар. Дуван кьаст лархIумур дузрайн дуккан къадурну къаацIайссияв.
Ттуява ттула коллектив рязину личIансса ххуйсса даву цамургу дурссар на. Школа бусса кIанттурдай бувссар учительтурансса къатри. Му аьрщарайн тамахI бусса чIявусса бивкIун, му зат щаллу бан ттун хъинну захIмат хьуссия. Му къатлуву квартирарду лавсъссар 30 учительнал, техничкал, хIаят лакьлакьисса инсаннал.
На школалий медико-био­логический лицей тIитIла­тIисса чIумал мунийн хъинну къаршину бия дуккаврил министрнал цалчинма хъиривчу, муницIун акьлай ия министргу. Лицейран арцу итакъадакьин тIисса кIанттурдайн бивну бия. Му чIумалгу на ттуламур бацIан бувссия. На лицей тIивтIуну ца шинава Дагъусттаннай хьуна Учительтурал съезд. Микку гьуртту хьун увкIун ия Аьрасатнал ду­ккаврил министргу. Му съездрай та жула лицейрайн къарши буклай бивкIсса кIулшивуртту дулаврил министрнал хъиривчунал був­ккуна ттун «Дагъусттаннал лайкь хьусса учитель» тIисса цIа дуллалисса хIукму. Му затгу тIааьнну дакIний ливчIуна.

– Бурив зул школалул выпускниктураву къуллугъирттайсса, машгьурсса инсантал?
– Жул школа къуртал був­сса чIявусса бур хъунисса къуллугъирттай зий. ЦIанасса Да­гъусттаннал захIматрал ва социал ишир­ттал министр Мурад Казиев, Дагъусттаннал цIуллу-сагъшиву дуруччаврил министр Татьяна Беляева жул выпускникталли. На нава буллуссар миннахьхьун школа къуртал баврил аттестатру.
ЦIанасса директор Саламат Анатовалгу ва школа къуртал бувссар.

– Ци учин ччива хIакьину школарттай зузиминнахь, директортурахь?
– Яла хъуннамур къулагъас дуккаврил процессрах, кIул­шивуртту дулаврих дувара учивияв. Мероприятияртту чIяру дуллай, дуккаврин зарал хьун мабацIару учивияв. Дуккаврихун дахчин бюхъайсса гьарца затрайн къаршину икIайссияв на.

– ЦIана инава ссаха зий ура?
– ЦIанагу на вара системалуву зий ура. На ура Дагъусттаннал педагогикалул Ветерантурал советрал председательну.
– Барчаллагь, МахIаммад­хIажи Асадуллаевич. ТIай­­­лабацIуртту чан къа­хьун­нав вин му бусрав­сса даврийгу!

Ихтилат бувссар
Андриана Аьбдуллаевал