ХIасан-ХIусайн Камалов: «Ххарину ва пахрулий ура буттауссил гьаттайн иян бюхъаврия»

Кулпат Марияннущал ва арснал арснащал

Гьашину, декабрь зурул 19-нний, 75 шин хьунтIиссия лакрал жяматраву чIявучин кIулсса, миллатрайн багьайсса сайки циняв иширттаву чялишсса гьурттушинна дуллай ивкIсса, республикалул машлуву, экономикалуву хъунмасса бутIа кьабивтсса, Чи­ттурдал шяраватусса Абусупияннул арс ХIасан-ХIусайн Камаловлун. ХIайп, 2021-ку шинал август зуруй, захIматсса азардануща ххассал къавхьуну, ва жуятува личIи хьунни.

Дус

ХIасан-ХIусайн Камалов

Ссапарбаг Аьбдуллаев, ДР-лул Жяматийсса палаталул Председательнал хъиривчу ва жяматийсса ишккакку:
–Оьрмулуву ттун чIявусса инсантуращал хьунаакьин багьссар ва дусшиву дан­сса кьисмат хьуссар. Миннал дянив ца яла хьхьичIунминнавух уссар ХIасан-ХIусайн. Жу дусшиву дуллай 50-ксса шиннуя. ХIакьинугу дустурал ккурандалуву ХIасан-ХIусайн жу дакIнийн утайссар хъуннасса кьурчIишиврущал ва хIурматрай. ХIайп, гукун­сса арамтал жула дянива ччяни лаглагаву. Ххаллилшиву цирив къакIулсса, пахру-ххара бакъасса, дугърисса чув-адамина икIайва. Арцул ва хъус-кьинилул гьич аххана къаувайсса ия, ми дунигу-дакъанигу цава цасса. ХIакьсса зунтталчув. ЧIаравнащал хIал бавкьусса, бусайсса мукъуй цIу бусса, дуллалимунил мухIлу-хIин ххуйну кIулсса икIайва. На чIявуссаллийла лавгссара, аьпа бивущал, игьалаган, чIявусса цачIу щяивкIссара. Ялагу-ялагу ганачIан дакI кIункIу тIун дикIайва, га усса кIанай аглан хьун ччан бикIайва. Нава аьрххи-ххуллийн уккан кьаст лархIуни, ХIусан-ХIусайннуйн оьвчайссия, ганалгу, сант ци дурив кIул дурну, ттущала ссапар бахIиншиврул. Ттула дус оьрму кутIасса ивкIнугу, ххарину икIара ганал тарбия дуллусса арсваврая, дурну кьариртсса ганал ххуй-ххуйсса давурттая. ХIакьинусса кьинигу дакIния уклай акъар. Ци банссар, алжаннул ххари аннав ттул дус!

Абусупияннул ва ХIуриял кулпатраву, ХIасан-ХIусайн акъа­сса, ялагу бивкIун бур мукьа арс ва ца душ. Ва цIагу буттал ванан дирзун дур Хъун дяъвилул майданнай жан дуллусса, Италиянал Виричунал цIанин лайкь хьу­сса Камалов ХIасан-ХIусайннул аьпалун. 2016-ку шинал ХIасан-ХIусайн цала дустуращал, Ссапарбаг Аьбдуллаевлущал, ванал ссурахъу Сайпуллагь Аьбдуллаевлущал ва Султан ЦIаххаевлущал, лавгун ивкIссар Италиянавун бутта­уссил гьаттайн иян. Му аьр­ххилиясса дакIнийнбичавурттаву ХIасан-ХIусайн тIий ур: «ДакI дигьаларгуннихха! Ххарину ва пахрулий ура буттауссил ва цаймигу аьра­литурал гьаттардихсса ургъил ва аякьа ккарккун».
Цалва оьрмулул ца язи­сса мурад хIисаврай, чIявусса хъамалгу бавтIун, ХIасан-ХIусайннул хIарачатрай буттауссил аьпалун­сса гьайкал дацIан дурссия 2004-ку шинал Читтурав. ХIарачат бувссар мукунма ХIасан-ХIусайннул жула хъуншагьрулул ца кIи­чIираваллин Италиянал Виричу хьун лайкь хьу­сса цала бутта­уссил цIа дизангу.
Вай агьамсса тарихрал ишир­ттая чивчуну бивкIссар жул кказитрайгу, ларсун диркIссар документал фильмгу. Жуна бусрав­сса Ссалам Хавчаевлул, ХIасан-ХIусайннул ва ванал дустурал Италиянавунсса аьрххилия ларсъсса ва фильм лайкь хьуссар Ххувшаврил кьинилун хасъсса конкурсрал номинациялий цалчинмур кIанттун.
Кулпатраву хъуна-хъунама къаивкIнугу, чIавасса ХIасан-ХIусайннул захIматрал ххуллу байбивхьуну бур ччянива, нитти-буттащал архIал колхозрал давурттай зий-занай. ЧIивинийва ва ивкIун ур дусшиву дан кIулсса, цайнма тапшур бувмур лайкьну щаллу байсса, гьарца ишираву бюхъу-бажар бусса оьрчI.
Шикку бусанну чансса гьарта-гьарзану ванал нитти-буттаягу. Абусупияннул ппу МахIаммад ивкIун ур Читтуратусса, нину Мариян — КIувратусса. Абусупиян акъасса, кулпатраву ялагу ивкIун ур ХIасан-ХIусайн тIисса арс ва Сарижат тIисса душ. Жагьилсса оьрмулий ппу дунияллия лавгукун, 14 шинавусса Абусупияннун багьну бур кулпатраву хъунмур хъар цайнна ласун. ­Уссал усттарнал пишагу лавхьхьуну, зий ивкIун ур Туркманнаву. Совет аьра­луннаву къуллугъ бан увцуний, ванан полкраву усру дакьин дуллансса дуссукъатта тIивтIуну, гиву зун тапшур бувну бивкIун бур. Аьралий къуллугърай унува, Бу­ттал кIанттул цIанийсса Хъунма­сса дяъви байбивхьуну, гиччава талангу лавгун ур. Дяъвилия зана хьуну махъ зий ивкIун ур колхозраву бухгалтер-счетоводну.

Нину ХIурия дяъви байбишин хьхьичI шиннардий зий диркIун дур колхозрал ризкьи-кьинилуха. 1942-ку шинайннин зий бивкIун бур х1укуматрал личIи-личIисса давурттай. Ванин дуллуну диркIун дур «За оборону Кавказа» тIисса медаль.
Дяъвилия махъсса вайннал кулпатрал ва щалвагу агьлу-авладрал яла хъунмур буруккингу бивкIун бур Италиянаву ув­ччусса цала арснаясса, ганая­сса информация батIлай ва ганал гьаттайн биянсса хияллай. Ялув кIицI бувсса куццуй, цала буттал къювугу, буруккинттугу ахиргу дузрайн буккан бувну бур ХIасан-ХIусайннул.
1966-ку шинал Гъумучиял школагу къуртал бувну, ХIасан-ХIусайн МахIачкъалалив лавгун, «Стекловолокно» заводрай зий унува заочнайну дуклан увххун ур Москавуллал Совет машлул институтравун. 1971-ку шинал, ду­ккаву къуртал дайхту, ва ивтун ур МахIачкъалаллал райпорал Шамхаллайсса предприятиялул директорну. Гания махъ зий ивкIун ур «Стеклотара» тIисса предприятиялул директорну, «Горплодовощторграл» хъунаманал хъиривчуну. 1984-ку шинал ва ивтун ур РСФСР-данул Машлул министерствалийн багьайсса «Рособувьторграл» директорну. Пенсиялийн увккун махъсса шиннардий ХIасан-ХIусайн зий ивкIссар МахIачкъалаллал Кировский райондалул административ комиссиялул каялувчину. Ци къуллугърай ухьурчагу, ХIасан-ХIусайн ивкIун ур даврил сант кIулсса, низамрай даву дачин дайсса, ххаллилну мурадру бартбигьайсса пишакар. ХIасан-ХIусайн лайкь хьуну ур «Отличник советской торговли», «Машлул аралул лайкь хьусса зузала» ва «ДР-лул ва АьФ-лул машлул лайкь хьусса зузала» тIисса цIардан.
Гьарца бюхъу-хIарачат бусса чув-адаминал хъирив ганаярвагу дугърисса, ужагъ бурувччусса хъамитайпагу буссар, тIисса учала бур. Мукунсса хъамитайпану, махъ бакъа, хьуну бур ХIасан-ХIусайннул кулпат Мариянгу. Шагьрулий хъунма хьу­сса буну, хIакьсса зунттал хъамитайпалул кунма, хIукуматрал жаваблувсса къуллугъирттай зузисса ласначIансса бухху-буккугу, хъамалгу лахълай, къатлувусса бугьарасса ласнал нитти-бутталссагу, цила мюрщисса оьрчIалссагу був­сса кулпат ва нину бур ва. Марияннул къуртал бувну бур Медициналул институтрал стоматологиялул факультет, 45 шин дурну дур ккарччал хIакинну зий Республикалул стоматологиялул хъунмур поликлиникалий.
– ХIасан-ХIусайн ия цила багьайкунсса зузала. Хъинну цала нитти-буттал хIурмат бусса, ли­чIишиву дакъа цаламигу, ттулмигу уссур-ссу, чIаххув-чIарахми, жямат ххирасса икIайва. Жяматрал бивкIу-буккулийгу, хъатIи-хъиншивурттайгу хъуннасса гьурттушинна дайссия, цащава бан шаймур личIан къабитайссия, – тIий буслай бур ва.
ДакIний бур Марияннун, ласнал буттауссу Италиянал Виричу хьушиву кIул хьуну, 1973-ку шинал Ухссавнил АьсатIиннал киностудиялия МахIачкъалалив «Капитан Руссо» тIисса документал фильм ласун бувкIун бивкIсса ишгу. Бувсунни ванил мунан хас бувсса пьесардугу бивхьуну бивкIшиву тай шиннардий Оьруснал ва Яру­ссаннал театрдал сахIнардай. Ххувшаву ларсун 60 шин хъанахъи­сса юбилейран хасну хIадур бувсса «Италиянал баллада» тIисса пьесалухлу Яруссаннал театр лайкь хьуну бивкIун бур хьхьичIунсса кIанттунгума.
Марияннул бусаврийну, ХIасан-ХIусайннул хиял бивкIун бур цала буттауссил рухI дуллусса Италиянал аьрщарайнгу иянсса. Му хиялгу, жува кIицI бувсса куццуй, дузрайн бувккун бур.
Ца цамургу мурад бивкIун бур ХIасан-ХIусайннул – Читтурав буттал къатри цIу лаган дансса ва цала арсвавраву буттал аьрщарахсса ччаву хъиннура цIакь хьун дансса. Му хиялгу дузрайн був­ккун бур. ХIасан-ХIусайннул рухIгу рахIатний духьуви, туну. Дуссар!