Лакрал театрданул бусалану хьусса Садикь

Ларгсса итникьини А. Къапиевлул цIанийсса Лакрал музыкалул ва драмалул театрдануву, хъинну чIявусса агьлугу бавтIун, бюхттулсса даражалий хьунни Аьрасатнал лайкь хьусса артист Садикь МахIаммадов дунияллийн увккун 90 шин шаврин хас бувсса аьпалул мажлис.
Миллатран ца яла ххирама артист дакIнин утан, цал оьрмулия ва творчествалия, Лакрал театрданул тарихраву ва щалагу республикалул театрал магьирлугърал оьрмулуву бивхьусса захIматрая бусан, кIулнангу дакIнин увтун, къакIулнангу кIул ан бувкIун бия артистнащал зий бивкIми, ванал творчество ххирами.

Айгум Айгумов, Дагъусттаннал Театрал ишккаккултрал союзрал хъунама:

– ХIакьину ттун хъинну тIааьнну бур ттула гьалмахчу, виричу, на Садикь МахIаммадов ккалли увара цала миллатрал Виричунан, дак1нин утан. ЦукунчIавсса театрал кIулшиву дакъасса инсан, цала миллат хIайран бувну, абадлий халкьуннал дакIурдиву ливчIунни. Бакъассар мунияр ххиссагу, хъинссагу ххазина цамур.
Детдомраву хъуна хьусса, артист хьун хияллайвагу къаивкIсса инсан хъунасса артистнал даражалийн ивну ур, дикIаннагу ца чIирисса роль дургьуну В. Катаевлул «Сын полка» произведениялиясса спектакльдануву, оьрус оьрчIал, Ванял роль. Садикьлул гьунарданун бюхттулсса кьимат бивщуну бур халкьунналгу, театрал критиктуралгу. Миллатрал аьпалуву цув ливчIун ур театрал магьирлугърал ца бусала куна. На икрамрай ура цала миллат ххирану, мунил цIаний зий, захIмат буллай ивкIсса хъунасса артистнал аьпалул хьхьичI, хIакьсса зунтталчунал ва гражданиннал аьпалул хьхьичI. Зунгу барчаллагь, лакрал миллат, Садикь дакIний ушиврухлу, дакIнин утан бучIаврихлу. Зун га ххиранува ушиврул исват буллалиссар Садикьлул цала оьрму халкьуннал цIаний харж баву нахIакьдансса къархьушиву.

Качар ХIусайнаева, АьФ-лул культуралул лайкь хьусса зузала:

– Ца базилух ттула буттал хьхьичIунсса гьалмахчу, чичу Илияс Керимовлул цу хьун ччай бура тIисса суалданухун нава артистка хьун ччай бура увкукун: «Аьркин бакъассар, му ца трагедия кунмасса пишари», – тIива. – Цанчирча, азаруннава ца ялун личирча, гайми ххютулу личIайссар, щинчIав къакIулну, щинчIав хавар бакъа. Ялун ливчусса азаруннавасса цаннан ккалли ан бучIир Садикь МахIаммадов. Ванаяр ялавай бакъасса гьунарданул артистътал бия жула театрдануву чIявусса. Амма Садикь ия, мяйжаннугу, яргсса, гьунар ялун ливчуну чIалачIисса, цинявннавату ляваличIину итталун агьлагьисса артист.
Ва театрдануву гьарзат Садикьлун ччисса, ганал бачин бувсса куццуйя бусса. Цанчирча ганан кIула театрданун ци аьркинссарив, цумур журалий зун аьркинссарив, хайр ссаву буссарив. Садикь Райкиннуха лащан аву хъуннасса комплиментну чIалай дакъар ттун. Цанчирча Райкиннуха зузисса институтру бия, га машгьур уллалисса, сий хъун дуллалисса чIарах бацIулт чIявусса бия. Мяйжаннугу, махъ бакъа, хъинну бюхттулсса даражалул артист ия, комическийссагу, трагическийссагу роллу цава-ца даражалий магьирну дугьан бюхъайсса.
Ттун дакIний бур, «Дуснал ка» тIисса, Афганнал агьалинан жува буллай бивкIсса кумаграя бусласисса, пьесалуву роль дугьлагьисса чIумал, ттухьва нава увкуссия: «Садикь, комик акъасса, драмалул хъинну цIасса артистгу ур», – куну. Цанчирча та чIивисса, хьхьарасса пьесалувугума Садикь та роль хъинну бюхттулсса даражалий дугьлай ия. Аьрасатнава бувкIсса критиктурал гьарцанналгу, Садикьлул роль ккарккувкун, учайва: «Ооо, оказывается, на периферии тоже есть великие артисты», – куну.

Ссапар Аьбдуллаев, ДР-лул Жяматийсса палаталул хъунаманал хъиривчу:

– Шиву щябивкIминнаву ттунуксса, ччянияцIагу, яла махъгу Садикь щинчIав кIулну ивкIсса ххай акъара, нава Гъумук ялапар хъанай ивкIун ушиврийн бувнугу, Лакрал театр ххирасса тамашачи ушиврийн бувнугу, Садикь сахIналийн уккаврия жул ххаришиву хъуннасса дикIайва.
Ххаллилсса пишакартал жула дянив чIявусса буссар – инженертал хьуннав, технологтал хьуннав, цайми-цайми хьуннав. Ххуйсса пишакартал хьуншиврул миннал ларсъссар кIулшиву. Садикьлул тIурча, цува хъунасса, гьунар бусса артист хьуншиврул ишла бувссар цала хIарачат ва Заннал буллусса бюхъу. Мунихлуну ххирая Садикь миллатрангу. Театр Гъумуча Буйнакскалийн бизан бувсса чIумалгу, на мудангу хIарачат байссия театрданувун учIан, хаснува Садикь роль дугьлагьисса спектакль кьакъабитан. Мукунсса даражалул артист ия Садикь.
На барчаллагьрай ура бусса оьрмулий ванал чIарав бавцIуну бивкIсса кулпатрайн. Лайкьну буттал пишалийх нанисса арсваврайн. Жува пахрулий буру ванал арс Аслан Лакрал театрдануву режиссернал даву лайкьну дачин дурну ушивриягу.

Аслан МахIаммадовлун М.Илиясовал цIанийсса премия дуллай

Асият Буттаева, профе­ссор:

– Буссар инсантал миллатрал цIаний цащава бюхъаймунияргу ххишаласса буллалисса. Мукунминнавасса ца жула Садикь МахIаммадовгу ия. Агьалинан мунал дулайва цаннарагу диялну къадиркIсса гъилишиву, ххаришиву, хъиншиву. Бакъаривла, туну, бавкьуну вай махъру Садикьлул цIаницIун.
Ца базилух на ттула ниттих буруган азарханалийн лавгсса чIумал, палаталуву хьунаавкьуна цала кулпат Написатлух уруган увкIсса Садикь. Хъунма хIал къабувну га палаталува лавгуна. чIал къавхьуну нагу лавгссияв. Садикь шавай лавгун акъаяча, ца пашманну щяивкIун ия хIаятраву.
«Садикь, ина пашманну щяивкIсса цира, шавай къалавгун? –куну цIувххукун: «Ура ва къумасса скамейкалий къуману щяивкIун. Къашавайсса ттула Написатгу кьабивтун, шай­ссарив шавай гьан», – тIива Садикьлул.
Гаксса тяхъасса, цаймигума хъяхъи буллалисса инсангурив къуману икIайсса тIий, на му иширай махIаттал хьунав. Ва чIивисса мисалданулгума буслай бур Садикь ляличIисса инсан ивкIшиву, ганал дакIнил дуниялгу ляраличIисса диркIшиву.

Хизри Илиясов, «ЦIубарз» журналданул редактор:

– Садикь ттун дакIний ур чIивинияцIа. Га ттул буттал хъинсса хъамаличу ия. Театр шяравун бувкIсса чIумал чIалнунин жапрай бикIайва. Спектакллу бишайва ттарацIув тракторданул фарардал чаннай. Гукун дакIний личIансса спектакллу къавхьуссар. Тайннал лавсун най бивкIсса ххуллий най бур хIакьинугу жула театр, тай гьунар бусса артистътурал дарсирдай.
Ттун ттунмагу хьуссар Садикь МахIаммадов куна бюхттулсса артистнащал чIирисса роль дугьансса талихI. «Ревизор» тIисса спектакльдануву массовкалуву роль дугьансса артистътал биялну бакъа, оьвкуна жуйн – Казбек Мазаевлуйнгу, ттуйнгу. Ттухьхьун дуллуна полициялул начальникнал роль. Гьанавиххи шаврил, на ияв уккан аьркинсса чIумуяр ччяни увккун сахIналийн, микку Садикьлул, яругу эц бивтун: – Да, ина чун увкIра шиккун? – куну, ваца спектакльдануву бикIан аьркинсса иш кунма чIалачIи бувна. Ччимур иширава усттарну уккан бюхъайсса артист ия Садикь, аьпа биву. Амма ттуя къавхьунни я артист, я полициялул зузала.

Гульшан Хасаева, М. Илиясовал цIанийсса «Дараччи» фондрал хъунмур:

– Садикь ия бургъиха лащан ан лайкьсса инсан, цанчирча, га сахIналийн уккайхту, жуйнна бургъил тIинтту диллай диркIун тIий. Га бургъил чани хIакьинугу асар хъанайнма бур жунма. Актернал пишалуву яла захIматмунин, театроведтурал ккалли дуллай бур комикнал роль. Гьай-гьай, бигьасса иш бакъар, цахва бурган бувкIми тяхъа буккан бан.
Ялагу жула учай, ппу цаламур тIайлабацIулияр арснал тIайлабацIулия ххари шайссар, куну. «Дараччи» фондрал чулуха гьарца шинал Лакрал театрданул яла хьхьичIунма артистнан дулун ккаккан дурсса Мариян Илиясовал цIанийсса премия гьашину жу дуллай буру хьхьичIунсса актергу, режиссергу ушивруцIун, театрданул ца ттарцIну хъанахъисса Аслан МахIаммадовлун. Ва жул фондрал дуллалисса давурттавугу хьуннав, лакрал иширттавугу хьуннав чIарав ацIайссар.

Владимир Мещерин, Дагъусттаннал лайкь хьусса артист:

– Тамашачитал хьуннав, театрал ишккаккулт хьуннав, бястирахун багьайва, Садикь комический актердив ягу трагическийрив тIий. Георгий Хугаевлул «Ттул щарссанил лас» тIисса пьесалуву бур укунсса лахIза – Садикь буслай ур ресторандалувун лавгра тIий. «Ина вила кулпатращал лавгравкьай, цамур хъамитайпалущал лавграв?» – куну цIувххукун, Садикь ур: – Яртал, хIав тIама ларсун цу лагайссар, гьай-гьай, цамур хъамитайпалущал лавгра», – тIий. Микку щала зал бур хъяхъаврил бутавай. Ттул махъ щябивкIсса хъамитайпа тIурча, бия лагьну аьтIий, ттулма ласгу тукунсса уссар тIий. Мукунсса гьунарданул заллу ия Садикь, комедиялувугу халкь аьтIутIи бан, трагедиялувугу тамашачитал хъяхъи бан бюхъайсса даражалул усттар.
Садикьлул оьрмулул 60 шинал юбилей дурна кIира хьхьуну, Оьруснал театрданул хъунмур зал щапI куну бувцIунугу буссия
Лакрал илданун дакIний ливчIсса куццуй, тяхъасса ва хъярчийсса Садикь хьхьичI ацIан арча, ганал оьрчIнийсса оьрму лап талихIсса бухьун­ссия тIисса пикри багьан бю­хъай. Амма экрандалий ккаккан дурсса В. Мещериннул ганаясса киносуратрал бувсунни хIакьмур. Дунияллийн увккун мукьц1ал лахъаннин ппу, шинну чIарах къадурккун нинугу яла ларгун, дяъвилул шиннардий ятинну ливчIсса оьрчIал циксса дурхIухьунссар захIматсса кьинирду?

Ванияр 30 шинал хьхьичI уссур­вал Хачилаевхъул бакIчину Лакрал ккурандалул хъинну бюхттулсса даражалий дурсса цалла 60 шинал юбилейрай Садикь ур: «Барчаллагь, ттул бюхттулсса миллат! На лакрал миллатрал я мякь хьун, я ккашил хьун къаивтссара, янна-уссал щаллу увссара», –тIий.
Мажлисрай ккаккан бувна Садикь МахIаммадовлул роллу дургьусса спектакллавасса бутIри («Ласнал нину», «БурцIурдил хъатIи», «ЛухIи кьини»), Садикь МахIаммадовлул цала ляхъан бувсса «Ливсса лас» тIисса интермедия. Аслан Мах1аммадовлул ва Саният Рамазановал ккаккан бувна «Малла Насруттин» къямадиялува­сса бутIа.
Ххаллилсса концерт ккаккан дуруна Лакрал театрданул артистътурал. Мажлис къуртал бувуна ПатIимат Шагьмардановал Садикьлуха бувсса мукъурттихун Арслан Шагьмардановлул чирчусса макьандалий цинявппа артистътурал балай щаллу баврийну.

Кьакъадагьавайсса хъатру ришлай, бунияла Садикь цала хьхьичIун увксса кунмасса асардай кьамул буллай бия тамашачитал экрандалий ганал роль дугьлагьисса гьарцагу лахIза.
Ппу дакIнин утан бувкI­миннахь ва Лакрал театрданул каялувчитурахь барчаллагь увкуна Дагъусттаннал халкьуннал артист Аслан МахIаммадовлул.