«Ватан чурххал базури»

Кулпатрал дянив

Айдал арс Айдаев Аьли увссар Ккуллал райондалийсса ЧIяйннал шяраву кьяпрал усттарнал, савдажарнал кулпатраву.
Аьлил оьрчIшиву ларгссар КIапкIайлив, цIанакулсса Владикавказрай. Гиккува къуртал бувссар арулва класс.
1943-ку шинал Гъумук учитель шайсса ряхва зуруйсса курсругу къуртал бувну, зий ивкIссар Хъусращиял байбихьулул школалул завучну, Къяннал школалул завучну, ЧIяйннал детдомрал завучну.

1947-ку шинал, зийгу унува, къуртал бувссар Гъумучиял педучилище. Мура шинал лавгссар Бухарнавун. Тикку 1951-ку шинал къуртал бувссар пединститут. Зий ивкIссар Бухарлив, ЧIяв, Ваччав, Ккулув. 1950-ку шиная шийнай зийгу, яхъанайгу уссия Буйнакскалий. АцIния арулла шинал мутталий зий ивкIссар Буйнакскаллал Хъаннил педучилищалул директорнал хъиривчуну, Буйнакскаллал лаваймур даражалул педколледжраву методистну.
1952 шинал бивщуссар «Дакьаврил къукъухьхьи» тIисса ванал цалчинмур балай. Муния махъ дунияллийн бувккун бур «МахIатталшиву», «ЛуркIан», «НякIсса ссав», «Балайлул хъяврин къабайссар», «АхIмад мукIру хьусса куц», «Гъасу» тIисса шеърирдал жужру. 1990-ку шинал бувкссар «Щунул щутталу» тIисса роман.
Аьли Айдаевлул лакку мазрайн таржума бувссар С. Есениннул, А. Блоклул, Б. Пастернаклул, А. Ахматовал, А. Фетлул ва Р. ХIамзатовлул шеърирду.

Ватан ттяй-кьяй дакъари

Ккавккунни караматсса
Ниагар-жюружани,
Щяв щуннин, щинаяту
Ттиркьюкьал ккузри шайсса.

Ккавккунни ляличIисса
Шагьру ттун щинай бувсса,
КувнначIан кув хъамалу
Щинал щатIай занайсса.

Ккарккунни эмаратру
Ттун, вай дакъа, цаймигу,
Унна, валлагь, хIайрангу,
Ххуйшиврул махIатталгу.

Амма къадунни вайннул,
Цаннив, ттул дакI ришлаши,
Я щайхту, дайсса кунна,
ЧIяяратIнил ва Ламул.

Лажинни, ци гуж бурвав,
ЧIирисса ЧIяяратIний,
Ниагар-жюружанттул
Къабувсса асар хьун бан?

Ци кьуватрал заллурвав
Аьнт утта Щиннух-Ламу,
Венеция шагьрулул
Къабувсса асар хьун бан?

ЧIяяратI, Щиннух-Ламу –
Ттул ппухълуннал минари.
Ттул гужри!
Ттул кьуватри!
Аьзиз буттал Ватанни!

Ватан ттяй-кьяй дакъари,
ХIаз лавсун, кьаритайсса!
Ватан чурххал базури,
Экьибутан къашайсса!

Чулу къашай ччавури!
Мякь къалиххай балайри!
Яла нахIумур ччатIри!
Яла чаннамур баргъри!
1979 ш.

ЧIяйннахха

Ва ЧIяйннал шяравусса
Аьрщи-чарура ттулли…
Пагьму-гьунар ттувусса
Ттун буллусса чIяйнналли.

Ттул шеърирду бувккума
ЛичIарча вайннух мякьна,
Хас хьуну вайннул мяъна,
Барчаллагь бара чIяйннайн.

Макьилуву щаращул
Щинну зу хIачIлачIисса,
ЧIяйннал Найрдал-Мащилул
НицIру мазрай дихьлайсса.

Тикраллу буллалисса
Ниттихъал балай-ляълу,
Арсурваврахь бусайсса
ЧIяйннал ппухълуннал аькьлу.
1990 ш.

Элегия

Бакъулул бат увсса буттал,
Айдал, аьпалун

ЦIунилгу,
ЦIунилгу
УчIара шиккун,
Лекьа-пIякьу хьусса буттал кюрттарайн.
ДакIнийри, ттул бутта ларзулун увккун,
ОьвтIун икIайссия чIаххув-чIарахнайн:
– АхIмахъул, бивзрув!
– Разихъул, уттигу шанайнма бурув?

ДакIнийри хъювусса чутту бай чара,
Чарахун батIайсса чIаххуврал хъами,
Ца аьнттух щябивкIсса маччами-гъанми…

Тти дур так эяллу…
Дур так эяллу…

Эяллах уруглай,
ДакI дури аьллай.
Агь, ттул бакIщаращий!
Ттул бакIщаращий!

Цу савав хьунавав ина кьакьан бан?
МарцIра-марцIсса вил щин
оьлукъин дуван?!
Барзуйх хъапа бивщун –
кюру лиян бан?
Кюрттараву оьрчIру ххинил хьун буван?!

Агь, ттул буттал кюруй, ттул бакIщаращий,
Цан дуллай буракьай ина ттун къащи?

Цан къабара ина къапу зертIатIи?!
Цан къабара ина чара пуркIутIи?!

Хьхьиямурлуй, хула, цан гьаз къашара?
ХьхьичIва кунма, хъачIрай цан къаликкара?!

Лажинни, миннатри, на хъамаивтрив?
Юхсса ттуву буттал лащин дакъарив?!
Хъин чIаххул, чув буру?
Лажинни чувру?
Хьхьиямуруллуя,
НякIсса ссавния,
Ттуйн хъару кIутIу тIий,
«ГъуркI» тIий, балай тIий,
Къукъухьхьиру бури хьхьируннал мазрай,
На увчIуну, ттущал яхши-хаш буллай.

УвчIунна, увчIунна на чIаххуврангу,
ТIивтIунни, тIивтIунни ттун къапурдугу!

Дуссаксса къюкI ришлай арснал дакIниву,
Буттал улклухсса гьич къалещай ччаву.
БикIай ттун чIюхлайнма къапулул чIугу,
БикIай пуркIу тIийнма чIалай чарагу.
1985 ш.