«Дагвинолул» комитетран 100 шин

Му таварихран хасну комитетрал председатель Шариф Каримхановлул бувсунни цалла каялувшиву дуллалисса идаралия.

– Гьашину республикалий агьамсса иш хьуну бур – «Дагвино» идаралун 100 шин шаву. МуницIун бавхIуну буси цукун лядуклай диркIссарив къюмайтIутIул багъру буллалаву Дагъусттаннай.
– Дунияллул Цалчинмур дяъви хьуннин Дагъусттаннай тIутIул багъру бувгьуну бивкIссар 7200 гектар аьрщарай, миннуя ласайсса диркIссар 37 азарда тонна тIутIул.
1920-ку шинал ноябрьданул 18-нний Ревкомрал хIукмулийну сакин бувну бивкIссар къюмай­тIутIи бугьаврил отдел. Ларгмур ттуршукулул 60-ку шиннардил дязаннивату тIайла хьуну, тIутIул багъру анаварсса бущилий гьарта-гьарза хъанан бивкIссар, 70-80-ку шиннардий багъру ва бакIлахъия диркIссар яла лаваймур даражалийсса.1984-ку шинал республикалий къюмайтIутIул багъру бивкIссар 71 азарда гектарданийсса, миннуя ларсун диркIссар 380 азарда тонна бакIлахъиялул.
ЦIанасса ппурттуву къю­майтIутIул багъирдал лагру дур 26,2 азарда гектар, миннувату 22,6 азарда гектар – тIутIи шайсса. Миннуя гьашину ларсъссар 268 азарда тонна бакIлахъиялул.

– Гьашину ларсун дур къюмайтIутIул яла чIярумур бакIлахъия. Вил пикрилий, ссайн бувнур укунсса хIасиллу хьусса?
– Махъсса 20 шинал мутталий къюмайтIутIул лагру асар хьунну гьарза хъанай дур. Масалдаран, агарда 2000-ку шинал тIутIул бакIлахъия ларсхьурча 58,1 азарда тонна, 2010-ку шинал –127,2 азарда тонна, 2020-ку шинал – 208,9 азарда тонна, гьашину тIурча –268,6 азарда тонна.

Гьашину къюмайтIутIул бакIлахъия гьарзану ласаврил савав хъанай дур тIутIи шайсса чIумувун бувхсса багъру 1000-ннияргу ххишаласса гектардал гьарза шаву, тIутIул багъирдаха къуллугъ хъинну буллалаву, тIутIул багъру зиянчитураща буруччаву, оьргъашивуртту цила чIумал ва аьркинссаксса ишла даву ва цаймигу.

– КъюмайтIутIи бугьавриву ишла дуллай буссарив цIусса технологияртту, ци даражалий дур чахир дуккан даву, хъанай бурив лябукку?
– КъюмайтIутIи бугьлагьиссаксса шиннардий хIарачат буллай бивкIссар, цIу-цIусса технологияртту ишла дуллай, инсаннал бихьлахьисса захIмат чан буллан. Масалдаран, тIутIуха къуллугъ машинарттал кумаграйну булланшиврул (механизация работ по уходу), тIутIул мурхьирдал ляхсса манзил гьарта байссар 2,5 метралийсса, машина бачинсса манзил хьуншиврул, яла му манзил чанссагу гьарта бувссар 3-4 метраксса, шпалерартту лахъ бувссар 1-2 метраксса. Ми дахханашивурттайну ххи хьуссар захIматрал лябукку. ЦIанасса ппурттуву къюмайтIутIул багъирдаву ишла дуллай бур кIунтIай тIисса система (система капельного орошения). Мунийну хъун хъанай дур бакIлахъия ва чанну харж хъанай дур дишайсса щин. Махъсса шиннардий къюмайтIутIи бугьаврил иширттан тамансса кумаг буллай дур паччахIлугърал.

КъюмайтIутIи бугьавриву лябукку шаврищал архIал лябукку хъанай бур тIутIуя чахир дуккан даврил иширттавугу. Махъсса 3 шинал мутталий гьарза хьунни чахир дуккан даврил лагрурдугу: 2020-ку шинал дуккан дурну диркIссар 145,5 азарда тонна, 2021-ку шинал – 163,0 азарда тонна, 2022-ку шинал –188,0 азарда тонна.

– Ялун дучIансса яла гъанми шиннардий циксса къюмайтIутIи бугьансса пикри бур жула республикалий?
– Гьарца шинах бугьан тIий бур 1000 гектар къюмайтIутIул. Яла кIанттул шартIирдачIан гъанми сортру хъанахъиссар Молдова, Ркацители, Алиготе, Шардоне, Каберне, Совиньон ва цаймигу. Ми бугу бугьлан тIий бур.