Къювугу, пахругу архIалну

МахIачкъалаллал мэр Салман Дадаев
ХIамзатлул ппу Микаиллухьхьун «Къучагъшиврул орден» дуллай

Цуксса кьурчIинугу, Украиннал аьрщарай нанисса хасъсса аьра­лий операциялуву аьралуннал бурж биттур буллай жанну дуллунни жула язисса арсурваврал. Къайтагъуллал райондалиясса Микаиллул ва Хъусращиял шяравасса Заретта Мирзаев­хъал кулпатрангу багьунни хIасратру духIан. Вайннал арс, хъунама лейтенант ХIамзат Мирзаевлул Донецкаллал областьрайсса Красный Лиман тIисса шагьрулий хьусса талатавриву къучагъшиврий жан дуллуссар. Ванал чувшиврун бюхттулсса кьимат бишлай, Аьра­сатнал Президент Владимир Путиннул указрайн бувну, аьпалул хьуну махъ ПаччахIлугърал ларайсса награда «Къучагъшиврул орден» дуллунни.
Гьашину ХIамзатлун хьунтIиссия дурагу 25 шин. ЧIавасса оьр­мулий ванал бивтсса аьралий ххуллу чаннасса, яргсса ва ялун нанисса никиран эбратрансса бур.

Имара Саидова
Увну ур ХIамзат 1997-ку шинал. 2014-ку шинал МахIач­къалаллал 9-мур лицейгу къуртал бувну, дуклан увххун ур А.В. Хрулевлул цIанийсса Санкт-Петербургуллал Материал-техникалул дузалшиндарал аьра­лий академиялувун. Гьарица чулуха низам дусса, дуккавриву ва спортраву хьхьичIун ливчусса ХIамзат ларайсса тIалавшиннарду дусса академиялуву ца яла ххирама студент ивкIун ур. Шикку дуклакисса ххюра шинай ккаккан бувну бур цува хIакьсса аьраличу ушивугу. Академиягу къуртал бувну бур марцIсса ххювардай. Вихшала дишин лайкьсса, жагьилсса аьраличу тIайла увккун ур Самаралийн взводрал командирну. Къуллугърал бурж марцIну биттур буллали­сса жагьил ччяни итталун агьну ур. 2020-ку шинал хъунама лейтенантнал чингу дуллуну, ХIамзат ивтун ур Удмуртиянал Республикалий­сса Кизнер шагьрулийсса 53701-мур аьралий частьрал инженер-штурмовой саперный взводрал командирну. Ванал каялувшиву дуллалисса взводгу хъинну итххявхсса, хьхьичIунсса аьралитал бу­сса диркIун дур. 2021-ку шинал Тюменнай хьусса Аьрасатнал инженер аьралуннал дянивсса лахьхьаврил соревнованиярттай цалчинсса кIану бувгьуну бур ХIамзат Мирзаевлул взводрал.
2022-ку шинал январь зуруй роталул командирну тIайла ув­ккун ур ХIамзат Украиннавун. Хасъсса аьра­лий операция нанисса цалчинсса гьантрай байбивхьуну, ХIамзатлул каялувшиву дуллали­сса кьюкьлул барз ва бачIи бувну бур нигь-ццах дакъа данди бавцIуну, захIматсса аьралий бигарду биттур буллай. Та диркIун дур яла къизгъинми талатавуртту нанисса чIун. Май зурул 21-нний ва махъва-махъ увккун ур связьрайн. Цала пострайн нанисса чIумалгу ХIамзат ивкIун ур буттахь, нину паракьат дува, шичча личайхту, отпускгу лавсун, учIанна тIий.

Нину Заретта:
– Жул кулпатраву ХIамзат дянивма арсъя. ХIакин хьунна тIун икIайва 9-мур класс къуртал баннина. Рязину бикIайссияв, арсная хIакин хьунссар, ванал багьу-бизугу духтуртураха лавхьхьу­сса бурча тIий. АцIилчинмур классраву айивхьунни аьраличу хьунна тIисса ихтилатру буллай. Цана цувалу лавгун, Санкт-Петербургуллал аьралий академиялувун дуклан увххуна. Ци-чулийгу, арснал бувгьусса ххуллуцIун рязи хьун багьлай бия жунгу. Академиялуву дуклакисса шиннардий деканнал, оьвкуну, барчаллагь баян бувна ххаллил­сса арс тарбия аврихлу.
Арснан хъинну ххирая аьралий форма. Пахрулий икIайва цала аьралий янналия. Каникуллай шавай аьралий формалуву акъа къаучIайва. Цува дук­лай ивкIсса школалийн учительтуращал хьунаакьин лагайва, формагу ларххун…
ЧIивину унува кьянкьасса хасият дусса икIайва. Арулла шинавусса оьрчI ия ХIамзат. Хъунама уссил дурсса тIулдакъашиву цала бакIрайн ларсун тIий, мукIру анна тIий, мурцIух ацIан увссия. Ххишала къаданна, багъишла ити уча тIун бивкIра. Сайки кьинибархан тIиссакссагу, шанул лях лаглай унува, авцIуну, кьянкьа дунни. Багъишла ити уча тIун бивкIра, къахъанай бур учин тIий ур. Яла ца ппурттуву: «На ивкIлай ура, мурцIуврив на ивчIан тIисса», – увкунни. Хъяхъаву ларчIун, лавгун, хъямала багьра.
Цукун лялиян ави… Хъинну аякьа дусса, ттуйва цIими бу­сса, чIявусса гьалмахтал бусса, дустуран ххирасса икIайва. ЦIанагу хъунмасса барчаллагьрай бура ттул дакI дан букIлайнмасса ванал учительтурайн, архIал дуклай бивкIминнайн ва дустурайн.
ХIамзатлун цукунчIав къа­ччиссия ттул лажиндарай пиш бакъа, на пашманну занай. Ттун ичIува кумаг буллай, на рязи буллан икIайва. Ххирая ттун бахшишру дуллан, мудан ттун тIутIив ларсун учIайва. Нава бикIайссияв, тIутIах харж дуллалисса арцуй аьтIий, маласларда тIий.
Цаягу арснал, бивну, кувннайн кувннал чIу лахъ бувну дакIний бакъар. Ва паракьатсса, вичIи дишайсса икIайва. Хъунама ­уссил махъ ванан закон дикIайва. Гьарца оьвкутари мугъаятну икIу тIийнма, Аллагьнайн аманат уллайнма бивкIра. Тичча уцинссияхха тIий буру уттигу. Амма арснан цукунчIав мукунсса махъ бавну ччан къабикIайва. Цув 18 шинавусса, цала каялувшиндаралу­сса оьрчIал иттав цукун уругава тIун икIайва.
Ца гьантлул мутталий баххана хьунни ттул щалва оьрму…
ХIамзатлул нину МахIач­къала­ллал 9-мур лицейраву математикалул дарсирдал учительну зий буссия. ЦIана тIурчан, арснал дард-къюву ялтту дурккун, цалсса цила даврийн къабувккунни. Заретта ХIамзатлул классрал каялувчинугу бивкIссар.
– Цинявннай цIими бусса икIайва тIий, — бур ялагу Заретта. — ХIамзатлул классраву бикIайва дарсирдалгу итххявхсса, хъинну мяърипат дусса ятинсса Карина тIисса оьрус душ. Ххуй­сса душ лиянссар тIий нигьабувсун, Карина классрал старостану бивтссия. ХIамзат ия ряххилчинмур класс­раву. УвкIунни ца ппурттуву, мамай, гьунттий Карина бувсса кьинир, тортгу, нахIу-нацIурдугу ларсун, му ххари бан классравун гьанну тIий. Вайннал класс­раву бикIайва 30 оьрчI, миннан харж буккан бан багьанссар куну, рязи бакъа жаваб дуллу­ссия. ХIамзатлул увкунни, мамай, жула поселокрай вил бур ттучан, Каринал цичIаргу, цучIавгу акъар куну. Гания тихунай ХIамзатлул, ттухьгу къацIувххуну, гьарица шинал тIутIал кацIгу, бахшишгу ларсун Карина барча байва. Ванингу ва уссу куна ххирасса икIайва. Цамагу ия ванал класс­раву ятинсса оьрчI. Ванангу даву лякъи тIий буттахун ахчуну икIайва. Академиялуву присяга кьамул бувну махъ, кIива гьантлий нитти-буттащал итабакьлай бия студентътал. Вайннащалсса оьрчIал нину-ппу присягалийн къабувкIун, итакъаакьлай ия. Муний ХIамзат увкIунни буттащал бансса ихтилат бур тIий. Микаиллул бувсунни яла присягалийн нину-ппу къабувкIсса оьрчIал ппушиву дан бакIрайн ласи тIий ивкIшиву, цащала гагу итаакьиншиврул…
ХIамзатлул ппу Микаил ур полициялул майор. БувчIлай бур ци тагьарданий, цуксса дакI гъаргъун уссарив виричувсса арснацIа, яхI ялтту бувксса, унгу-унгусса хIаписарнацIа хьусса ппу. Ци банссар, аьраличунал пишалул бурж бур Ватан дуруччаву.