РувхIанийсса цашиву цIакь дуллалисса спектакль

Октябрь зурул 24-нний Лакрал театрданул хъунмасса тIай­лабацIулущал бивхьунни Расул ХIамзатовлул произведениярттаясса «Махъва-махъсса багьа» («Последняя цена») тIисса спектакльданул премьера.

Постановка бивхьуссар Аьра­сатнал Магьирлугърал министерствалул ва «Росконцерт» идаралул кабакьулийну.
Аьрасатнал шагьрурдай машгьурсса Санкт-Петербурграясса режиссер Дмитрий Павловлул хIасул бувну бур ляличIисса спектакль: ваниву бакъар кIану, бакъар персонажтал, амма гьарца чIуниву бур Дагъусттан, мунил аьвзал заманнул тарих.


Актертал шиву бур мазрал бутIану, тIабиаьтрал сипатну ва лишанну – щин, цIу, чару. Миннал зумату баллай бур чичул марцIсса чIу, дунияллиясса ганал махъ, философийсса пикрирду.
Режиссер цува ва спектакль ккалли буллай ур шаэрнал пикрирдавунсса аьрххилун, художникнал дакI аьч даврин.
«Ватан ттун асар хъанай дур дунияллул гьарца мурцIний ва гьарца ишираву.
Нава чув-ухьурчагу, гьарца кIанттай на балай тIий ура Дагъусттаннаха. Гьарца цIусса назмулуву Дагъусттан бур ттун цIуницIа кIул хъанай, цIуницIа бувчIлай, цIуницIа ххира хъанай. На чун иярчагу, гьар кIанттай ххаллу кIункIу хъанай дур Да­гъусттаннайн», – тIий ур шаэр.
Спектакльдануву гьуртту хъанай бур Дагъусттаннал лайкь хьусса артистътал: Артур Абачараев, Зинаида Чавтараева, Муртуз ХIажиев ва мукунма тамашачитуран ххира хьусса артистъталгу: Руслан Ларин, Ислам МахIаммадов, Жаннат Гянжиева, Ибрагьим Рабаданов, Рукьижат МахIаммадова, Аьзи­за АхIмадова, Жамила Закарьяева.
Лакрал театрданул каялувчи Бадрижат МахIаммадхIажиева дакI дарцIуну бур Расул ХIамзатовлул шинал хьун­тIи­сса иширттаву ва спектакльданулгу ца агьам­сса кIану бугьантIишиврийн ва му репертуардануву лахъи лаган­тIишиврий.

Салих1ат ХIамзатова, шаэрнал душ:
– Дахьра сентябрьданий тIиртIунни Расул ХIамзатовлул шин, Лакрал театрданул тIурча, вацIана бивхьунни укун бунияласса постановка. Махъ бакъа, хъинну хъуннасса даву дурну дур режиссернал. Ва бур Расул ХIамзатовлул поэзия кIулсса ва ххирасса тамашачитурансса спектакль. ЧIявусса шеърирду ва бутIри лавсун бур «Ттул Да­гъусттан» тIисса жужрава. Жунма цалчин ккаклай бур укун, къавтIавурттал, концертрал номердал бяличIан къабуллай, щала так ца шеърирдайну щаллу хьусса спектакль.
ХIакьсса бухьунссар, Расул ХIамзатовлул чIу личIи-личIисса жанрардай баян бюхъайссар, тIисса махъру.

ДГУ-лул филологиялул факультетрал оьрус литературалул кафедралул доцент Муса ХIажиев:
– На барча буллай ура Лакрал театр. Ттун чIалачIиссаксса, ва спектакль ккалли бан бучIир Расул ХIамзатовлул творчествалува ца язисса постановкалун. Цанчирча, шикку хIарачат бувну бур, ккуччу бувсса ххуллийх къалавгун, шаэрнал шеърирдая бунияласса гъалгъа бан. Бугума личIи-личIисса кьяйдардай – декламациялийхчил, ритмалул суратрайхчил, пластикалийхчил. Тамашачитурал ци пикри буссарив къакIулли, амма Дмитрий Павловлул Расул ХIамзатовлул творчество жунна ккаккан дурунни вардишсса кьяйдалий дакъача, цала ябитаврийхчил.

Мурад АхIмадов, публицист:
– Хъинну захIматри Расул ХIамзатовлул лагрулул гьунар ца спектакльдануву ккаккан буван, амма Павловлуща бювхъунни, цуппагу лап усттарну.
Ххари къахьунсса иш ба­къар Расул ХIамзатовлул бюх­ттулсса гьунар тамашачитурал дакIурдивун биян бан бюхъай­сса творчествалул гужру жучIава бушиву. Хъинну тамаша биза­сса спектакль бур. Ва спектакльданийхчин на цIунила-цIунил кIул хьура Расул ХIамзатовлул творчествалущал, шиву цичIав ххи дурну дакъахьурчагу. БувчI­лайнма ливчIун бур шаэрнал творчествалул агьамми постулатру, девизру – режиссернаща бювхъуну бур ми ца спектакльдануву ябуван».

Татьяна Гамалей, филологиялул элмурдал кандидат:
– Ххаллилсса спектакль. Хъунмасса захIмат бивхьуну бур режиссерналгу, Лакрал театрданул актертуралгу. Чара бакъа ва спектакль ккаккан аьркинссар Дагъусттаннал кьатIувсса тамашачитурангу. Расул ХIамзатовлул творчество кIулсса инсантуращал спектакльданул ялув жап тIий буссиявча, цинявппагу, ца зумату кунма, кIицI лаглай бур постановка гастроллай ккаккан бан лайкьсса бушиву.

Ухссавнил Ккавкказнал шагьрурдай

ТIайлабацIусса хьунни, МахIачкъалаливсса премьералия махъсса «Последняя цена» спектакльданущалсса гастроллу.
Спектакль лайкьсса даражалий кьамул бунни Избербашрай, Дарбантлив, Каспийскалий, Буйнакскалий, Къизилюртрай, Ххунзахъав, Гъунив ва Ухссавнил Ккавкказнал шагьрурдай – Грозныйлий ва Владикавказрай.

Исмяил Закаев, Чачаннал паччахIлугърал университетрал актершиврул магьирлугърал кафедралул хъунама:
– ЧIявусса бучIай цайми регионная Ухссавнил Ккавкказнаву спектакллу бишин. Амма, чIун лагайхту, цал цIарду багьай дакIнийн дичлан.
Дмитрий Павловлул цIа тIурча, Дагъусттаннай тачIав хъамакъаританссар. Чачаннавугу ванал 2011-кусса шинал бивхьусса спектакль хIакьинугу дакIний буссар.
Постановка бур хъинну дакIнин гъансса, бувчIинсса. Ца ттюнгъану ва лазилавкьуну бивхьуну бурхха, хIатта цуппа спектакль кьянкьа-кьурчIисса бухьурчагу. СахIналий декорацияртту хъинну чанну духьурчагу, асар хъанай дур щалла дуниял, щала Ккавкказ ва буцири агьлу. Шиву цимурца цал архIал бигьанугу, жапанугу дур. Ба­къар цукунчIавсса игитътал, кьянатсса кьанунну, амма цимурца – дакIнийхтунусса ва кьуват бу­сса. Спектакльданул цIуницIа аьч унни жуна Расул ХIамзатов.

Роза Цацаева, Лермонтовлул цIанийсса Чачаннал Оьруснал театрданул актриса:
– Ва спектакльданул на агьамсса затурдия пикри буллали бувунна. ЧIун рахIму да­къасса душиврия. ВичIава ссал кьадру буссарив, ссал бакъа­ссарив. Жунма кIулсса затругума хIакьну лаласун къабю­хъаврия. Дагъусттаннал шаэрнал произведениярттаясса постановка бувчIлай бур Чачаннавугу, бувчIинтIиссар дунияллул гьарца мурцIнийгу. Цума-цаннангу лякъинтIиссар шиву пашманмургу, ххаримургу. Спектакльдания махъ цума-цагу гьантIиссар ларсун цала дакIниву Расул ХIамзатовлул шеърирдайхчил ва прозалийхчил режиссернал жущалла кIидачIлачIисса, сахIналия жунна ттюнгъану баллалисса аькьилшиву, ччаву ва ххуйшиву.

Тамерлан Сабанов, Аьрасатнал лайкь хьусса артист, В. Тхапсаевлул цIанийсса Ухссавнил АьсатIиннал паччахIлугърал академический театрданул хъунама режиссер:
– Музыкалул яла бюхттулмур жура – симфониялул музыкар. Литературалул яла бюхттулмур жура – поэзияр. Театрданул яла бюхттулмур жура – поэтический театрди. ХIакьину жува ххал барду чIярусса шиннардий жущалла цIакьсса дусшиву дусса Лакрал театрданул актертурал усттарсса поэтический театр.
На пахрулий ура жула театрданул ва Лакрал театрданул дянивсса дусшиврия, дахIаврия. Ххаринугу ура ва спектакль гастроллайх занай бушиврия – мунийнугу цIакь хъанай дуну тIий Ухссавнил Ккавкказнал рувхIанийсса цашиву.