Мирза МахIанмадов

Дяъвилия зана шаву

ЧIу бия, хавар бия,
Ххарисса асар бия,
Жариятлул гьалмагъай
Най ур тIисса тIар бия.
Уттинин халват хьусса
Тавхана аьчну бия,
ЧIавахьулттийхсса къертту
КIялану пперх тIий дия.
Хъяй бия, лечлай бия,
Жарият чIуллай бия,
Ххаришиврул, нач хъанай,
Банмур бухлавгун бия.
ЦIувцIу чарил чурттулу
Жарият бавцIун бия,
Ххарисса симаннащал
Ккучун ялун най дия.
– Гана янил чани най,
Ттул хханххираву дакI най,
Чувшиврул лишаннащал,
Душманнал жан ларсун най.
Янсаврал ччувч хъазамрай
Ватандалул цIугу дур,
Ттул кIяла хъазамирай
Вил эшкьилул цIугу дур.
– Ххюра шинал мутталий
Ялугьи диркIсса ччаву,
Тти ашкара къадурну
Ссавур цукун дувави,
Жарият шугълурдаву
МахIаттал хъанай бия,
Виричунал цIа ларсъсса
Дусгу шавай най ия.
Душ виричунал хьувун
Ттюнгъану лякIлай бия.
Ххувшаврищал ччавугу
НацIусса диркIун дия.

Тахсир мабара

На эшкьилул хавар
Буслай акъара,
Аьзизмур, миннатри,
Тахсир мабара:
Жагьилнал авдал дакI
Ччининнай дачай,
Вихь ца махъ уча тIий
Гьич къаитара.

КIулли, ххирай, кIулли
КъабучIишиву,
Ца махъгу вихь учин
Ттун къалайкьшиву.
Цибави, яруннин
Къадагъа дакъар,
ТIутIул ардарахгу
Вай экьилагай.

Вин къаччан къабикIан
МукIру къахъанай,
Гьаксса кьянкьа дував,
Уна хIасратрай.
Яру кьюлтI барчагу,
Кьяпулун бакьлай,
Ччаву къашайсса дур
КьюлтI дан, кьюлтI дуллай.

Вай мукъурттил щинзир
Вийх кай-кай дуллай,
ЧIявусса гъалгъардай
Бизар къабанна.
Ттул лавхIусса дарвач,
Вил канихь дайл тур,
Бува винма ччимур,
Вих дакI ччучлай дур.

* * *

Ссавнийсса бургъил хьхьичIун
Дагьарчагума ттурлу,
Шайссарив гьич дащан дан
Нурданул чаннал тIинтту?
Ва жула талихI бусса
Ватандалул хъазамрай
Ххяххан щил къаритайссар
Ччаврил тIутIи аргъирай?

* * *

НацIусса бакъар куну,
Качар кьурчIи шайссарив?
Шинну, оьрму лавгнугу,
Ччаву хъуннар шайссарив?
Ччаврил ххаллай щарщусса
Вил ва ттул дакIнил къери,
Дакъахьурча шацI хьусса,
Гьич такIуй дуцайссарив?

* * *

Ританна ттигу щихькIуй
МукIру къархьусса ва дакI,
Ччаврил цIараву ччучлай
БатIул хьун дикIуцIа ттаркI.
Так ина кIулну бикIу
Гьаттал увгьуну махъгу
Ттул хIакьсса ччаврил дайсру
ДикIантIиссар вил хьуву.

Ттуща байлаган къашай

Цукун ябайвав, дадай,
ЧIирунна хIухчил чIиру,
Ттуща байлаган къашай,
Байнавар тIутIул яру.
Цукун дацIайвав, дадай,
Кьуллалуву дяркъу щин,
Цанни дан къабюхъайсса
Къадагъа жагьил дакIнин?

Цукун ласайвав, дадай,
Нарза тIутIуя найрал,
Ттущания къабюхъай
ДакIниймур ласун дуснал.
Цукуннивав леххайсса
ЧитIул оьрчI кюрттарава,
Цанни ттуща къашайсса
Буккан буттал къатлува?

Агь, дахIалай лелуххий,
Вий леххан хъару дусса.
ДакI дакъания бивзун,
ДакI дуний мина дайсса.

Къаххаххайсса ххива

Къаххаххайсса ххива
Ччаву ччаврищал,
КъабакI бикIай ххива
ЦIуртти зуруя.

ЛичIи хъанай ура,
Цибави, туну,
Занада тIий ура
Вила матахIгу.

– Гьарзат зана данна,
Хъусгу, мусигу,
ХIатта цалчин лавсъсса
Сунттул мурцIугу.

Судрахьхьун буллуну,
ХIукму барчагу,
Так зана къабанна,
ОьрчI, на вил яру.

* * *

Ххирай, вил пишливу
Инт диявавли?
Ина пиш увкукун,
ТIутIив хъя кунни.

Юхсса, ххираманал
Цахьва пиш кукун,
МикIирайгу тIутIив
Ххяххайссарвавли?

Ххирай, вил каниву
Баргъ биявавли?
Ина ка дургьукун
ДакIнил тирх кунни.

Юхсса ххираманал
Ка чIуен дуркун,
ХIасратгу талихIну
ДикIайссарвавли?

* * *

Дагьани дурссания,
Душ, ми вил ярунная,
Нигьакъаусавияв
ТакIуй хъунав шаврия.

Дагьани дур мурмурдай,
Вий кIяла чIара дур тIий.
Ччиссай, вил яру бур хъяй,
Хъунмасса щялмахъри тIий.

* * *

Душ, ми вил ярунниву
Буссаривкьай ххалаххив,
Дурурххуннихха ина
Вай ттул иттал кьалакьив.

Так ца вихва буруган
Ина вай ттиризара.
Цайминнах бурукъаган
Ттуй къадагъа дишара.

Ник къарищунна

Никру рирщуну бивтссар
На душмантурайн ккулла,
Тти лахIан къаданшиврул
ЩилкIуй хьхьичI никру ттулла.
Ттуплил цIалцIал бувкьуссар
БакIрая муххал кьяпа,
Тти гьич къабукьаншиврул
Зурданул хьхьичI на кьяпа.

* * *

Лаккуйн ссапар багьарча,
ДакI щугълурдавун лагай,

Ца пашмансса, ца шадсса –
КIива асар загьир шай.

Гьарзад даххана хьун дур
Лакрал мюрщи щархъаву.

Так тIутIив гайра гай дур
Ххира бюхттул зунттаву.

Циванникьай, буси

Циванникьай, буси, цIансса хьхьунугу
Вищал архIал найни чани бикIайсса?
Хьхьунияр лухIисса яру бунугу,
Ярурив, ччавурив вил чанна лархъсса?

Циванникьай, буси, багьтIатI хьунигу
Вил ка лаяйхту, на игьалагайсса?
Давриву тивталсса, цIакьсса дунугу,
Ччавурив, карурив муксса ттюнгъасса?

Циванникьай, буси, хIасратравугу,
Ина гъалгъа байхту, дакI рахIат шайсса?
ТIайламур тIайланма чайсса бунугу,
Ччавурив, вил чIурив балай кунмасса?

Циванникьай, буси, кьурукIинттулгу,
Жула аьрщарай ттун инт чIалачIисса?
Т1абиаьтрал чIунну цасса дунугу,
Ччавурив, Ватаннив жунна талихIсса?

Ккуллалул цIалцIи

Ца ттуплил ккуллалул цIалцIи щунуя
Жуйнна кIиннайннагу щавурду дирсса:
Ина аьрщараву кIучI ан бавгьуна,
На аьрщарал ялув сагъну ливчIуна.

Ина жандалучIа бувна аманат:
«Лажиннича, уссу, буси ттул ниттихь…»
Багъишла ити, на хьура хиянат:
Цукунни бусайсса вияту ниттихь…

Хьунаавкьуссияв на вил ниттищал,
КIюрххил ттурлу куна някI муруллущал.
Хъазам буллуссия хъямала дагьан,
Гара вийнгу щусса ттуплил цIалцIущал.

Ина аьрщараву ура рахIатну,
Ттуплил цIалцIигу дур сукку къахъанай.
На занайна ура аьрщарал ялтту,
Ттуплил цIалцIигу дур оьттувух занай.

Зунттуха баргъ бувккун, зунттухун лагай,
Хьхьу ва кьини дукIлай, шинну дур хъанай.
Мюрщими хъун хъанай, хъуними литIлай,
Аьрщарай оьрму бур цила низамрай.

Гьарзадращал архIал ттуплил цIалцIигу
Занай дур чурххавух, ччамарду буллай,
Дахьа зунттул бакIрайн ттурлу щунигу,
Ина дакIнийн утлай,
къюкIлийн дур кьутIлай.

КьутIлатIувча дакIнийн баргъ бивтунигу,
Къадуккара на ва, къюву рахIат дан.
Вил дарцIу дакIниву дан къашай къюву
Ганил дуллалуча кIилийну ттуву.

Вил ярур увкуну аьрщарах мякьсса,
Вил чувшивур куну аьрщарай дурсса,
Вил ччавур увкуну Ватандалухсса,
Чурххаву дикIуча ва къюву гужсса.

Укунсса ура на

Укунсса ура на,
Цибави, туну,
Аьрщигу ххирасса,
Ссавгу ххирасса.
Ссапарданийгу бур
Ттул гьалмахталну
Аьрщарай тIутIивгу,
Ссавнил тIюпангу.

ХъачIунттай талихIрал
Хъару дурнигу,
Интнил читIу куна,
Лехлан икIара.
Дардирдал кIусса кьун
Ялун багьнигу,
МитIикьукьу куна,
Гила уккара.

Укунсса ура на,
Цибави, туну, –
Нигьагуусайсса,
ДакIгу кьянкьасса,
Ссапарданийгу бур
Ттул гьалмахталну
Дуснал хъинбалагу,
Душманнайн зидгу.

Ччаврил ламараву
Чурх ччучлачийни
Леххаву учара,
Ххассал ара тIий,
ЛухIи душманнащал
Хьунаавкьуни
ТакIуй лергъ къачара,
РахIму бува тIий.

Укунсса ура на,
Цибави, туну,
БивкIугу кьамулсса,
Оьрмугу ччисса.
Иш багьни, щинахун
ЧчатI букайнугу,
Хъамал хъамалу бан
Ницгу биххайсса.

Чил щавулул оьттул
Ццах учин ара,
АьтIий вардиш хьусса
ЧIиви оьрчI куна.
Иш багьни, ттула оь
ЭкьибутIара,
ХIарчIун махъ ххи хьусса
Дяркъу щин кунма.

Укунсса ура на,
Цибави, туну,
Кувни пиш тIинасса,
Кувни эц ивкIсса.
ЧIиви оьрчI гьаз уван
Ник рищайнугу,
Гьаз хьунал ник дизан
Гьич къаацIайсса.

Дагъусттан

Ттул азгъунсса Дагъусттан,
ДакIнин ххирасса бура,
Ци гъурбатрайн агьнугу,
Вия личIи къашара.
Оьрмулул аьрххи-ххуллий
Чув ликказан дарчагу,
Кюрттарайн читIу куна,
На вичIан зана шара.

Вил щаращал щинаву
Ххал шай ттун ниттил яру:
Пар-пар тIий баргъ бивтуни,
Оьлухълай тIюъпан бувтIний.
Даралуву неххаву
Буттал дакI чIалан дикIай,
Муруллайн кьацIа дихьлай,
Кьунттавух ласлай ххуллу.

Хьунадакьай барзунттай
Ттула цалчинсса ччаву,
ХъачIнихату дуруглай,
ХьхьичIра кунна, адавну.
Гьаз бувай мурчал балай,
Мюрш тIутIив хъюлчу дуллай,
ОьрчIнийсса мюрщи дустал
ЦIунилгу дакIнийн бичлай.

Ттул уздансса Дагъусттан,
ДакIнин ххирасса бура.
Цуксса архну гьарчагу,
На вичIан зана шара.
Ттун вил агьлугу ххал шай
Ххуллурдавун буруглай,
ХIурматрай кьамул бансса
Хъамаллурах ялугьлай.