«Так ца хъуслийн иман дирхьуну мабикIару»

Гъази-Гъумучиял Хъун-Мизитрал имам Ансар Сулаймановлущалсса ихтилат


«Ттул тавакъюри жулва миллатрахь: мабитару зулва оьрчIру ичIува кувннащал кув оьрус мазрай гъалгъа тIун, лахьхьин бувара лакку маз. ЦIана жува цIакьну ва иширал ялув къабацIарча, кIира-шанна никирава жула маз бухлагаврил нигь дур».


Гьашину Дагъусттаннал гуманитар институт къуртал бувминнавух ур Гъази-Гъумучиял Хъун-Мизитраву имамшиву дуллалисса Хъювхъиял шяраватусса Салманнул арс Сулайманов Ансар. Гуманитар-экономикалул факультетрай лингвистика ва журналистика лахьлай ивкIун ур ва. Институтрал хъуниминнал ванан диплом буллалисса шадлугърай кIицI лавгун бур Ансардул журналистнал диплом шамилчинсса диплом хъанахъишиву, уттинингу ванал экономистнал ва юристнал кIулшивуртту ларсшиву.

Танива барча уварчагу, Ансардущалсса жул ихтилат цахъи лахъи лавгунни. КутIану ванаяту бусан, увну ур Хъювхъиял шяраву, буттал шяраву мукьва класс къуртал бувайхту, вайннал кулпат МахIачкъалалив бивзун бур. 1999-ку шинал тIурча, кулпат Москавлив бивзун бур. Школа бувккуну мукьах ванал экономикалул факультет къуртал бувну бур, яла заочнайну юридический факультетрайн ув­ххун ур. Дуклай унува, Москавлив юристнугу зий ивкIун ур. Да­гъусттаннайн зана икIайхту, цал инкассациялул управлениялий зий ивкIун ур, яла – диндалул даврий.

– Ансар, экономикагу, юриспруденциягу лав­хьхьуну махъ диндалул даврийн ина цукун кIун­кIу хьуну ура?
– Мяйжаннугу, ттун ччай бия диндалуцIун дархIусса даврий зун, исламрал ххуллийсса ишру бартбигьлан, имамтурал чIарав ацIан. Ва мурадрай увх­ра зун миллатрал политикалул ва диндалул иширттал министерствалул информациялул ва аналитикалул отделданийн. На жула сайки циняв районнайн ивссара. Амма диндалул комитетрайсса даврияр ттун ччай дия цамур журалул даву, ттула дакIничIан ххишалану гъансса. Ккуллал райондалийсса «Инсан фондрал» пресс-службалул даву дачин дуван оьвчайхту, гъирарай рязи хьуссияв. Ла­кку билаятрай диндалул даву дачин даврил гьурттучину хьун ччан бивкIуна. Га чIумал райондалул имамну ия КIундиясса Дадаев МухIаммадвакил, ду­ккаврил отдел дачин дурну ия СунбатIлиясса МахIадов МухIаммадрасул, «Инсан фондрай» каялувшиву дуллай ия КIундиясса ХIажибуттаев Ислам. Вай шамагу инсаннал кумагчину зун багьлай бия. Ца-ца чIумал МухIаммадрасуллул гьан увайвав дуклаки оьрчIахь лекциярду буккин. Мува чIумал на дук­лан увхссара Дагъусттаннал Гуманитар институтрал журналистикалул факультетрайн.
На чIивисса чIумал, 1998-ку шин дунуккива,

МахIачкъалалив жул къатлул чIарав бия Кьура­му­хIаммад Рамазановлул цIа­нийсса мадраса. Гикку дуклакисса оьрчIая чIявуну баяйва диндалул элму дуккаврия, мадрасалуву дарсру ласаврия. Ттул дус уссия чIаххуврайсса яруоьрчI. Ганал буттагу дин-иман хьхьичIунсса инсан ия. Ганал нагу, цала арсгу гьан бувнав мадрасалуву дуклан, ххуйну дарсру лахьларча, бахшишру зун чан дакъассар куну. Жун мадрасалуву аьрабрай буккин-чичин, чак буван лавхьхьуна, диндалул аслу-гьанурду бувчIин бувуна. Ганияр махъгу ттул дакI диндалул элмулучIан кIункIу тIий дия, мудан мадраса дакIний бикIайва. Ккуллал райондалий зузисса чIумал, щихьчIав ссихIгу къадурккун, увхссияв Дагъусттаннал Исламрал университетравун. Гикку 4-мур курсрай дуклакисса чIумал, ректорнал оьвкуну, баян бувуна Муфтият­раву зун аьркинну ушиву диндалулмур чулгу ххуйну кIулсса юрист. Му куццуй, Муфтиятрал председатель МухIаммад Майрановлущал маслихIатгу ккав­ккун, диндалул идаралий юристну зун увхссияв. Гиччара на гьан увссагу Гъази-Гъумучиял Хъун-Мизитрал имамну зун.

– Лаккуйсса диндалул тагьар цукунсса дур?
– Жунма чIалачIисса ку­ццуй, Гъумукгу цайми лакрал шяраваллавугу диндалул ма­съала мукссава хьхьичIун був­ккун бакъар. Амма, Аллагьнайн щукру, жагьилтурал, дуклаки оьрчIал диндалух гъира бур.

– Мадарасса агьлу бу­чIайрив нюжмар чаклийн мизитравун?
– АлхIамдулиллагь, хIа­кьинусса кьини Гъази-Гъумук нюжмар чаклийн 40-50 инсан учIай.
– ЦIана Хъун-Мизитраву диндалул дарсру дишай­ссарив, ци тагьар дур Гъумуксса мадрасалул, дурив аьркинмунил дузалшинна?
– Дарсру дишайссар, ур учIайсса 10-15 оьрчI. Ссят ур­чIунний оьрчIру бучIайссар, ацIния кIира хьуннин вайннан лахьхьин буллан бикIару. Душру бучIайссар ссят кIинния махъ. Вайннан лахьхин бувару диндалул аслурду, аьрабрай буккин-чичин, чак буван. Ахттайнссагу ласару вайннан, нацIу-кьацIу, кумаг байсса, чIарав бацIайсса инсантал бур. Ялагу бур пикри, щайх Жамалуттиннул цIанийсса мадрасалувун школалия махъ оьрчIру занази бувансса сантгу щаллу дурну, миннан дин-ислам, жула миллатрал маз, тарих лахьхьин буллан ва мукунма школалий лахьлахьисса дарсирдацIунгу кумаг буллансса. Ялагу ттунма хIисав хьусса зат: цаппара оьрчIру оьрус мазрай гъалгъа тIун вардишну бур ла­кку мазрайнияр. Мунияту ттул тавакъюри жулва миллатрахь: мабитару зула оьрчIру ичIува кувнащал кув оьрус мазрай гъалгъа тIун, лахьхьин бувара лакку маз. ЦIана жува цIакьну ва иширал ялув къабацIарча, кIира-шанна никирава жула маз бухлагаврил нигь дур.

– Ансар, инава мизитраву вяъза лакку мазрайгу буккарав? Ягу так оьрус мазрай?
— Вяъза хьхьичI лакку мазрай буккайссар, хъирив – ­оьрус мазрай.

– Имамнал даврицIунсса захIмашивуртту цукун­сса дур?
– Аллагьнайн щукру, личIисса захIматшивуртту дакъар. Шикку ур райондалул имамтурал хъунама, жула халкьуннангу бусравсса, чIяву-чIявусса кIанттурдай, хаснува МахIачкъалаллал Хъун-Мизитраву имамну зий ивкIсса Ссаламов МухIаммад . Ванал ттухь чIявусса маслихIатру бувай. Ттул кумагчи ур мизитрал муаьззин Дибиров Идрис. Вайннан ххуйну кIулли шиккусса инсантал, жяматрал тагьар.
– ЦIана интернетрал замана бур. ОьрчIругу, жагьилталгу интернетравун кьувтIуну бур. Интернетравугу дачин дур­сса диндалул даву ду­ссарив?
– Жул дуссар IN.LAKIA тIисса цIа дусса канал Телеграмрай ва цаймигу соцсетирдай. Му ба­къассагу, циняв имамтурал соцсетирдай дуссар цалла каналлу. Буххияра ми каналлавун, миннуву думунил хъирив бацIияра.

– Жула инсантурахь цукунсса насихIат буванна?
–Хъамамабитари дунияллийсса жула оьрму чIумуйсса бушиву. Гьарзат хъамадиртун, хъуслийн иман дирхьуну мабикIару. Ца-цавайннан имамтал ягу Исламрал институт бувккуми ссал-бунугу ма­хъун багьсса инсантал кунма чIалан бикIай. Мадрасалуву хIакьинусса кьинигу лахьлахьи­ссар жула буттал буттахъал лахьлай бивкIсса исламрал элму. На чIяву-чIявусса кIанттурдай зий уссияв, кIулшивуртту куртIгу, цIакьгу дуллай уссияв. Мадрасалул ца курс бувккукун, ччимур институтравунияр къачанну ня зузи дувайссар. Диндалул элму дурккуманал аькьлу ляличIину итххявхсса бикIайссар. ТIайлану оьрму бутан вардишсса, кулпатрал багьу-бизу, дахху-ласулул хIакъи-хIисав кIулсса, кьянкьа­сса арамтал хьунтIиссар мадраса бувккусса оьрчIая. Жула бу­ттахъал заманнай лакрал цIагу, сийгу гьазну диркIсса циванни? Диндалул ххуллийх цIакьну най бивкIун тIийри.Ттулгу умуд бур Лаккуй исламрал дин ялу-ялун цIакьгу, машгьургу хъананссар тIисса, барачатгу ххишала хъананссар тIисса. Жул хIакьинусса хъитгу миккунни.

Ихтилат бувссар
Ися Оьмаровлул
ва ПатIимат Рамазановал