«Дагъусттан–му цинияргу хьхьичI аграрий республикар»

Августрал 16-нний хьунни «Дагъусттаннал АПК-лул ялун бучIантIимур» тIисса конференция. Муний гьуртту хьунни республикалул властьрал ва федерал органнал вакилтал, шагьрурдал ва районнал бакIчитал, аьлимтал, республикалул аграрийтал. Конференция дачин дурну ия Дагъусттаннал ХIукуматрал председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов.
Конференция дайдишин хьхьичI дурккунни Аьрасатнал шяраваллил хозяйствалул министр Дмитрий Патрушевлул ссалам буллалисса адрес.

«ХIурмат бусса Аьбдулмуслим МухIуттинович, аьзизсса дустал!
Дагъусттан Республика ччяния шийннай хъанай дур АьФ-лул ца яла агьаммур регион. Жула билаятрайгу, дазул кьатIувгу чIявучин кIулну дур Дагъусттаннал хъузалтрал дуккан дайсса дукиялул сурсатру.
МуницIунма республикалул АПК-лул дур хъунисса каширду ттинияр тихуннайгу лябукку буллан, ми каширду дузрайн дуккан аькинссар ттизаманнул технологияртту ишла дуллай. Умуд бур, хIакьинусса конференциялия мюнпат хьуншиврий мигу, цаймигу агьамсса масъалартту дузал бавриву», – куну бия адресрай Дмитрий Патрушевлул.

Яла шяраваллил хозяйствалул ялун бучIантIимуния, хьун дурсса хIасиллая ва хьхьичIсса масъаларттая бувсунни Аьбдулмуслим Абдулмуслимовлул. Мунал тIимунийну, конференция буллалиссар ДР-лул БакIчинал тапшурлугърайну.
«Шиккун бувкIун бур аграрий аралугъраха зузими. Конференциялул ахирданий кьамул дувантIиссар хасъсса резолюция, микку бувсун бикIантIиссар хIакьинусса мероприятиялий гьуртту хьуминнал агьамми пикри-зикрирду ва предложенияртту. Мунияту цинявннахь тавакъюри чялишну гьуртту шаву конференциялул давривух, – кунни премьернал.
Аьбдулмуслимовлул бувсмунийн бувну, агропромышленностьрал комплекс – ляличIисса темар жулла республикалун. Мунил хъуннасса мяъна дуссар экономикалул структуралун ва агьалинал оьрмулун. Дагъусттан – му махъ бакъа аграрий республикар. Мунил барашин дуллалиссар цаппара ккаккиярттал – ВРП-луву (региональный валовый продукт) АПК-лул сурсатирттал бутIа лахъсса бушаврил (сайки 18%), республикалий шяраваллал жямат гьарзану бушаврил (сайки 55%), шяраваллил хозяйствалул гьануми бакIлахъияртту ласавриву Аьрасатнал субъективирттаву хьхьичIми кIанттурдай бушаврил.
Махъсса шиннардий аг­ра­­рий бутIул чIалачIи бунни хъинсса лябукку, биттур дунни агьамми ккаккияртту. ХьхьичIуннайшивуртту хьунни хъуни гъаттара баврил, ятту ябаврил, ххяххиярттал бакIлахъия ласаврил, ппиринж бугьаврил, къюмайтIутIи бугьаврил бутIраву.Ми хьхьичIу­ннайшивурттая чIявучин кIул­ссар.
Агропромышленностьрал комплексраву лябукку шавриву жун кумаг буллаллай бур АьФ-лул Шяраваллил хозяйствалул министерствалул.

Гьарза дуллантIиссар ахънилссаннул бакIлахъия

Аьрасатнал Минсельхозрал лагрулий бивхьусса масъала бартбигьлай, гьашину республикалул цаппара районнал пландалий бур 1.8 азарда гектарданул гьарза дуван ахънилсса ва 1,5 азарда гектарданул – нувщи бугьансса аьрщив. Дагъусттаннаща бюхълай бур ахънилсса ва нувщи Гъанмур Востокрал билаятирттайнгума тIайла дуклан, тайннал тIалавшиндарайну.
Республикалий 464,6 азарда гектар дугьайсса аьрщаравату ишла дуллай бакъар 40,0 азарда гектар. Агана жура ми аьрщив мукунна мюнпат бакъа кьаритларча, жущава къахьунссар АПК-лул лябуккулул цаймигу масъалартту бартбигьлан.
Цаппара инсантурал цацIунна цIакь дурну дур ацIрахъул, ттуршрахъул ва хIатта азардахъул гектарду аьрщарал. Цаппарассаннаща ми цащара ишла дуван бюхълай бакъанува, махъуннай, паччахIлугърахьхьун зана дуван ччайгу бакъар. Ми аьрщив дуллай бур цайминнахьхьун арендалий. Шяраваллал администрациярттан аьркинссар пикри буван, щихьхьун ва цукунсса шартIирдай дулаван аьркинссарив муниципал аьрщив, бюджет арцул щаллу булланшиврул

Гьарца райондалул бартдигьин аьркинссар инвестициярттал проектру

Районнал бакIчитуран аьркинссар инвестицияртту дучIан дуллансса шартIру дузал дуллан ва ми дузрайн дуккан дуллан властьрал органнащал хIала-гьурттуну. Гьарца бартларгсса проектрал дузал буллалиссар зузи кIанттурду ва дучIан дуллалиссар налогру.
Шанна шинал лажиндарай республикалул бюджетравату мелиорациялул давурттан итадаркьуну диркIссар ца миллиард къурушру.
Мунил хIасиллугу жунна чIалай дур. Дурну дур 10 азаруннияр ххишаласса цIусса ппиринжрал инженер системартту, дакьин дурну дур 20 гектарду инженер системарттал. Гьашину ппиринж бувгьуну бур 30 азарда гектарданий, совет хIукуматрал шиннардий бугьайссия 26 азарда гектарданий. Мукунсса лябукку хьуссар мелиорация лядуккан даврийну.
Дагъусттаннал хъузалтрал 2022-ку шинал федерал лизинграй техника ларсунни хьхьичIмур шиналнияр шамлий гьарзану.
ЗахIматсса масъаларттугу жучIава ттигу чансса бакъар, миннулссагу буллан аьркинни. Мунийну жущава бюхъантIиссар жула билаятрал бакIлахъиялул программа биттур дуван», – кунни Аьбдулмуслимовлул.

Конференциялий махъру лавхъунни цайминналгу.