АхъницIунсса маслихIатру

КIулвагу бакъа, бувкIунни август барз, гъигу, муданна кунна, бурувгун-буруганнин, лагавай дур. Август барз гъинтнил ахирданун ккаллинугу, ахъа­ву, дачардай дуллалисса давурттал чулуха авадансса барз бур: дургьумур датIлатIисса, кIинттулнинсса луртанналсса буллалисса, мунищала архIал бачIва хьусса марсрай цIу-цIусса затру дугьлагьисса.


Буллугъсса хьуннав август барз

Дугьира цал ялагу щюлли уртту

Августрай бучIиссар бачIва хьуми марсрай цIунилгу дугьан щюлли уртту, пекиннал калан, гьумалаккиж (кресс-салат), чIапIал салат, горчицалулми чIапIив, чIикIунтIа, лухIи кьая, щюлли чимус, хIатта ччяни ххяххайми журардал нувщигума. ЦIуну бувгьусса марсрал ялтту мюршсса нухьхьал ягу цIуцIалттал (опилкарттал) къат дурну хъинссар, цилгу аьрщаравунсса гьава буххан ва мивусса хъатру дуруччин кумаг буллантIисса. Агарда гъараллу дакъасса гьантри бухьурча, хъамамабитару цIуну дургьумунийн щин дутIлангу.
Августрай бугьан наними гьаннагу марганцовкалул щинаву цаппарасса хIаллай бивхьуну хъинссар, ччяни ххягу-ххяххан ва личIи-личIисса азардаягу бурувччуну бикIан.

Нисварти къашавай къахьуншиврул

Августрай нисварти чIявуну бугьай «мучнистая роса» тIисса азарданул (иникьаллул куннасса ттангърал буцIайссар чIапIив). Му азар дусса ххяххиялул чIапIив кьавкьун, зия хьуну лагайссар. Му азардануя ххуй­сса кумаг шайссар ахъуву дурцусса цIинцI-урттуя дурсса щинал: урттурал бачIи бадралийн кIирисса щин дуртIуну, кьалакьигу ларкьуну, кIива гьантлийсса щинавусса уртту цивура цирда хьамаран дизлай диртун, диргьуну, мивун марганцовкагу дирчуну (урттурал щинал ца литIралийн ца грамм марганцовкалул хIисавну), пурх учин аьркинссар нисвартуйн.

Нухьхьал къатгу хъинссар

Августрай каландалийн багьай оьнцIул-шатри (слизни). Ми махъаллил баншиврул, каландалул лагмасса аьрщи дир­ххун, кIукIлу дурну, лагма мюрш дурсса нухьхьрал къат дурну хъинссар.
Августрай чIалну батIайсса каландалийн диялну щин рутI­лангу аьркинссар.

Аьрщи азотрал дуччиншиврул

БакIлахъия дартIун, дачIра хьусса аьрщарай хъиннура хъинссар сидерат-уртту (щюлли оьргъашивуртту учай вайннуйн) дургьуну (люпин, люцерна, горчица, рапс, масличная редька, шанчIапIи), ялунчIилнин му дигьалаганшиврул, аьрщи азотрал ва мюнпатсса цаймигу затирттал дуччиншиврул.

Р.S. Яла-яларив, дакIний битияра даву, хаснура дачалиймур, тачIав къуртал къашайшиву. Мунияту, гьашинусса гъинтнил махъва-махъсса зуруя биялну неъматгу ласлай, хъамамабитари мурхьирдал ххютулу ва миннул щурщулухун бигьалагангу. Буллугъсса авгъуст хьуннав!