Зунттал халкьуннал фольклорданул байран

Июньдалул 29-нния июльданул 3-ннийн бияннин жулла республикалий най дуссия фольклорданул ва аслийсса культуралул Дунияллул халкьуннал дянивсса «Горцы» фестиваль. Вай гьантрал дянив, фестивальданул лагрулий, республикалул шагьрурдай ва районнай хьунни личIи-личIисса шадлугъру.

Фестиваль сакин дурну дия АьФ-лул ва ДР-лул Культуралул министерстварттал, Аьрасатнал ПаччахIлугърал В.Д. Поленовлул цIанийсса Халкьуннал творчествалул къатлул кабакьаврийну, «Культура» цIанилусса Национал проектрал лагрулий, ЮНЕСКОлул эгидалулу.
Гьашинумур «Горцы» фестиваль 20-мур хъанахъиссар. Ва хас дурну дия Республикалул Халкьуннал творчествалул къатлун 85 шин шаврин.
Уттининми фестиваллай гьуртту хьуссар чил билаятирттаясса 60-нния ливчусса, Аьрасатнал 80-нния ливчусса регионнаясса коллективру.
Гьашинумур фестивальданий гьуртту хьунни Индиянавасса, Марий Эл, Азирбижаннал, Къиргъизнал, Ухссавнил АьсатIин-Алания, Чачаннал, Къарачай-Чаргаснал республикарттаясса, Донецкаллал Халкьуннал Республикалиясса, Беларусьнавасса, Къалмукьнава­сса, Къиримнавасса, Башкортосттаннавасса, Адыгеянава­сса, Ставрополлал крайраясса, Пермскаллал, Архангельскаллал, Ростовуллал, Омскаллал, Липецкаллал, Смоленскаллал, областирдаясса, Москав, Архангельск, Пермь, Великий Новгород шагьрурдаясса коллективру, жулла республикалул 50-нния ливчусса коллективру.

Культуралул аьдатру яхьуншиврул

Фестивальданул цалчин­сса кьини, июньдалул 29-нний, Р. ХIамзатовлул цIанийсса Национал библиотекалий хьунни «Культурное сотрудничество и сохранение культурных традиций в многонациональной Ро­ссии» тIисса цIанилусса ккуркки стол. Ванил давривух гьуртту хьуна Беларусь, Марий Эл, Къиримнал, Къарачай-Чаргаснал, Ухссавнил АьсатIиннал-Аланиянал республикарттаясса, Архангельскаллал, Ростовуллал, Москавуллал областирдаясса, Ставрополлал крайраясса творчествалул коллективирттал каялувчитал ва халкьуннал канил пишардал усттартал.

Дагъусттаннал культуралул министр Зарема Буттаевал цIания хъамаллурахь ча бувкру тIисса махъ лавхъуна ванил хъиривчу, Республикалул Халкьуннал творчествалул къатлул директор Марита МухIадовал.
– Фестивальданул агьаммур мурад – Дагъусттаннал, Аьрасатнал, дунияллул халкьуннал культуралул ляличIишиву дуруччавур, машгьур давур. «Горцы» фестивальданул дунияллул хьхьичI тIитIлатIиссар чIяву миллатру нахIуну ва бавкьуну ялапар хъанахъисса, авадансса багьу-бизу ва аьдатру дусса республика, дунияллул халкь куннащал кув культуралувусса уртакьшиврийсса зузаврийн, чIаххувсса миллатру нахIуну, бавкьуну ялапар хъанахъаврийн гьуз учин буллалиссар, – увкуна Марита Велихановнал.
Ккуркки столданий гьарта-гьарзану ххал диргьуна фестивальданул программа.
Миллатирттал дянивсса дусшиврийн, нахIушиврийн багьайсса докладру бувна РАН ДФИЦ-лул Тарихрал, археологиялул ва этнографиялул институтрал Дагъусттаннал Тарихрал центрданул заведующая Эльмира Далгатлул ва цайминнал.

«Усттартал ва чагуртътал»

Фестивальданул дайдихьулий хьусса шадлугъирттавух­сса дия Аьрасатнал усттартурал «Мастера и подмастерья» цIанилусса ярмарка. Ваний гьуртту хьуна вай гьантрай жулла республикалул хъамалну хьусса чил билаятирттаясса ва Аьрасатнал регионнаясса халкьуннал канил пишардал усттартал, фольклорданул группарду.
Ярмаркалий творчествалул коллективирттал ккаккан бунни концертрал номердугу, цалгу бавтIминнан цал ххишала дакIнийн бувтсса аьрщарай цуксса авадансса, щихачIав къалархьхьусса культуралущалсса халкьру ялапар хъанай буссарив.

Яла яргмур бутIа

«Горцы» фестивальданул ца яла яргмур хIазмур бутIлун мудангу ккаллиссар жучIара хъамалусса коллективругу гьуртту­сса флеш-моб. Гьарца шинал кунна, гьашинугу флеш-моб хьуна Оьруснал театрданучIату шагьрулул хъун-майданнив дияннин. ТеатрданучIату байбивхьуну, Расул ХIамзатовлул цIанийсса проспектрайх бавчуна коллективру, цалва-цалва миллатирттал костюмирттаву, цалва-цалва музыкалул инструментругу бивщуну, бала-гьалайрдащал.

Каспий – дусшиврул зумарду

Фестивальданул лагрулий Аьрасатнал халкьуннал культуралул ирсирал шинал дуллалисса Каспий хьхьирицIухсса билаятирттал халкьуннал творчествалул «Каспий – берега дружбы» байрангу хьуна дакIний личIансса. Каспийскалий ва байрандалий хьуминнал тамаша бувна жулла республикалул ва республикалул хъамаллурал ккаккан бувсса, ца ккавккун цамур хъамабитансса номердай.

Казактурал культуралул байран

«Горцы» фестивальданул лагрулий, цIакь хьусса аьдатрайн бувну, хьуна Казакуллал культуралул байрангу. ЦIакьсса аьдатру, авадансса багьу-бизу, культура дусса казакуллал байрандалий гьуртту хьуна казакуллал балайлул терскаллал ПаччахI­лугърал ансамбль ва халкьуннал творчествалул 36 коллектив.
Тамашачитурал гьарцагу коллектив хьунабакьлай бия гужсса хъатурдийну, бавтIминнан яла-яларив даши бивзуна казакуллал балайлул Ростовуллал областьрая бувкIсса «Атаман» цIанилусса коллектив.

Дарбантливгу

«Горцы» фестивальданул шадлугъру хьунни Дарбантливгу.
Нарин-Къалалийгу хьусса «Мастера и подмастерья» ярмаркалий Аьрасатнал регионнаясса усттартурал ккаккан дунни цалла паргалсса каруннил дурмур, бувна личIи-личIисса мастер-классру.
Ярмаркалул лагрулий Дарбант шагьрулул дунияллул культурардал ва диннал тарихрал музейраву хьуна «Декоративно-прикладное искусство народов Дагестана, России: прошлое и настоящее. Проблемы и пути их решения» цIанилусса ккуркки стол. Ваний гьуртту хьуна культуралул ва искусствалул ишккаккулт, халкьуннал канил пишардал усттартал, культуралул центрдал ва творчествалул коллективирттал каялувчитал. Ккур­кки столданул гьурттучитал, музейрал заллавух бувккун, кIул хьуна Дагъусттаннал кьиблалул кIанттул инсантурал багьу-бизулущал, янна-калущал.
Дискуссиялул майданналиймур даву дайдихьлай, музейрал директор Диана ХIасановал цилва ва РДНТ-лул директор Марита МухIадовал чулуха барчаллагь увкуна бавтIминнахь. Дарбантуллал тарихрая ва культуралия бувсуна музейрал элмийсса консультант, профессор Гюльчохра Сеидовал. Ихтилатру мукунма бувна искусствовед, РДНТ-лул пишакар Татьяна Петенинал, РАН ДФИЦ-лул Тарихрал, археологиялул ва этнографиялул институтрал элмийсса зузала ПатIима ХIаджаловал, РДНТ-лул пишакар МахIаммадаьли МахIаммадаьлиевлул, культуралул «Кайтаги» цIанилусса центрданул директор Зубайдат ХIасановал, Башкортос­ттаннавасса усттар Алсу Абсалямовал, Свердловскаллал областьраясса Светлана Парышевал, Липецкаллал областьрая­сса тIахIунттал усттартал Анастасия Короленкол, Ольга Волокитинал, Светлана Пастуховал ва м.ц.
«Горцы» фестивальданул лагрулий Дарбантлив ялагу хьуна циркирал искусствалул Республикалул «Пагьламан» тIисса байран, «Пой, ашуг!» цIанилусса фестиваль ва халкьуннал костюмрал дефиле.

Оьруснал ва казактурал культуралул концерт

Жулла республикалул хъун шагьрулул хъун майданнив «Слава казачья» фестивальданул лагрулий хьунни оьруснал ва казакуллал культуралул байран. Ваний гьуртту хьуна Дагъусттаннайн цалчин дуркIсса Астраханнал областьраясса «Россияне» тIисса халкьуннал ансамбльгу. Никирая никирайн диян дуллай, цалва тарих ва культурагу мунил куртIний дихьлай, аякьалий ядуллалисса казакуллал культуралул ясир къаувсса тамашачи ва кьини ливчIшиву къакIула.

Дагъусттан – усттартурал мина

Халкьуннал канил пишардал усттартурал «Дагестан мастеровой» цIанилусса выставкардугу хьунни МахIачкъалалив. Хьхьирил зуманицI, Сулайман Стальскийл бульварданийн бавтIун бия Аьрасатнал, Дагъусттаннал хьхьичIунми усттартал. Дагъус­ттанлувтал ва республикалул хъамал букъаххавай тамаша буллай бия вайннал дурмуний.

«Халкьуннал лаххиялул поэзия»

Ва цIанилусса байрангу хъанахъиссар «Горцы» фестивальданул ца агьаммур бутIану. Ттуршунния ливчусса миллатру ялапар хъанахъисса Дагъусттаннан шикку ккаккан дуванмургу чIяруя, ванияр къачIивисса гъирарай ххал дурна хъамаллуралми яннардугу. Дагъусттаннал миллатирттал яннарду ккаккан дуллай бия республикалул цIа дурксса балайчитурал щаллу буллалисса балайрдахун.
Байрандалий махъру лавхъуна Аьрасатнал ПаччахIлугърал халкьуннал творчествалул Поленовлул цIанийсса къатлул директорнал хъиривчу Андрей Беляевлул ва РДНТ-лул директор Марита МухIадовал.

Усттартурал канил кушу

Фестиваль наниссаксса гьантрай гьарца кьини ахттакьуннай Яруссаннал театрданул хьхьичI ванил гьурттучитурал ккаккан дуллай бия «Фестивальданул открыткартту» цIанилусса концертругу.
Шиккура, Родопский бульварданий, хьуна Дагъусттаннал халкьуннал игрушкарттал выставкагу. Дакъасса игрушка дакъая ва кьини шикку жулва усттартурал дурсса.

Мастер-классру

Гьарцаннуй къабацIарчангу, фестивальданул лагрулий ялагу хьунни хъинну чIярусса шадлугъру, батIавуртту, хьунабакьавуртту, мастер-классру. Масалдаран, оьруснал ва казакуллал халкьуннал балайрду лахьлахьимур. Ва мастер-класс бачин бувну бия ДР-лул культуралул лайкь хьусса зузала Маржанат Казакаева.
Фестиваль нанисса гьантрай мукунма хьуна оьруснал халкьуннал ва казакуллал къавтIаву лахьхьаврил ва цаймигу мастер-классру.

Гала-концерт

Фестивальданул гала-кон­церт хьуна июньдалул 3-нний Оьруснал театрдануву. Ва дайдирхьуна «Эхо гор» фольклорданул ансамбльданул. Гихуннай ккаккан дурна РДНТ-лул тарихрая, 85 шинал лахъишиврий бивтсса ххуллуя бусласисса видеофильм. Фестивальданул хъин ахирну хъанахъисса концертрай дурккуна АьФ-лул культуралул министр Ольга Любимовал, АьФ-лул Президентнал маслихIатчи Владимир Толстойл ва цайминнал цIардаясса барча баврил адресру.
БавтIми Дагъусттан Республикалул БакIчи Сергей Меликовлул чулуха барча бувна ДР-лул ХIукуматрал председательнал хъиривчу Муслим Телякавовлул. ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутат Камил Давдиевлул барча бувна Республикалул Халкьуннал творчествалул къатта юбилейращал ва ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал председатель Заур Аскендеровлул чулухасса Барчаллагьрал чагъар буллуна.
Махъру лавхъуна цаймигу бусравсса инсантурал.
Ихтилатирттая махъ фестивальданул гьурттучитурал кка­ккан дурна хъуннасса концерт.