Кьубиял Хъунабуттангу ккавкссар Гьарун Саэдов

Гьарун Саэдов аьщун ивзсса кIанай дацIан дурсса гьайкал

Хъунбутта Жибир Жилавхъал агьулдануясса ивкIссар. Мигу шяраваллил ухнилу ялапар хъанай бивкIссар. Ва тухумрал агьлу цивппава аргъ дуну чIалачIисса, чурххал авкьат бусса бур. Ихтилат нанисса Хъунбуттагу сайки кIира метралул лахъшиву ду­сса, каруннавугу кутак дусса, загълунсса адамина ивкIссар. Мукунсса гуж цайва бивкIнугу, му кIул бан къаччисса, паракьатсса, мюрш хIисаврттугу дурагу дакъасса, тIайланасса зунттал чув ивкIссар


Хъунабутта, цала-цала хъу-лухччи цахьра-цахьрасса заманнай, тIайласса, марцIсса инсан ушиврийн бувну, шагь­раххуллуцIсса Кьубиял шагьнал лачIал къурнил къаралчину зий ивкIун ур.
Ссуттил чIумал, цала къаралчишиву дуллалисса къурницIух лавай-ялавай заназисса ппур­ттуву, ЧаннацIукул (ВицIхъиял) чулухату дурккун нанисса дучрайсса пIайтIун хIисав хьуну дур Хъунабуттан. ЧIунгу диркIун дур ахттакьун ва маркIачIан чIумул дянивсса. Ябитайхтува, ххал хьуну ур пIайтIундалул хьхьичIгу, махъгу дучрайсса ярагъуннищалсса саллатI. Ми яла Кьубиял ва ЦIахъардал дазучIа бавцIусса хIисав хьуну бур мунан. Цаппара хIаллава лахъсса ихтилатирттал чIурдугу бавну, хъиривгу ттявх-шявхлил чIурдугу гьаз хьуну бур. Га цIана кIул хьуну бур, инсангу увтун, пIайтIун ЦIахъардал чулийннай ларгсса. Ва ци авара бивкIун бурив кIул бан куна, гиккунай гъан хьусса Хъунабу­ттан, ххал хьуну ур оьттувун ахьлавгсса инсан. Ванал цала битавсса ххяппурттал гьаз увну хъачIунттайн, лув кIукIлусса урттул шанугу бувну, инсаннаяргу лахъсса хIажлул лачIал кьяртаву ивхьуссар. Цувагу, ча леххаву-ххяп дуккайрив тIий, жаназалия арх къауцлай, ла-ялавай занай ивкIун ур.
Мура хьхьуну чIал-чIалну ЧаннацIукул чулуха анаварну нанисса цамургу аьра­валттил чIу баллан бивкIссар Хъунабуттан. Аьрава ккаккайхту, хьхьичIун увкссар. Аьра­­валттия 2 инсан ливкссар. Вайннал симаннайн ящайхтува бувчIуссар вайннал мурад. «Бачи ттул хъирив» – куну, бувцу­ссар вай жаназа дусса кIанттайн. Гукуна гьаз увну авкьатсса каруннах, аьравалттийгу ивхьуну, бувкIми тIайла бувккун бур махъунмай.
Гукун леххаврий ва гьанавиххину бувкIсса инсантурал цIухху-бусу буллансса я мажал, я чIун дакъахьунссия, цала Хъунабутталгу ци цIухланссия ва къия ялун дирсса инсантурахь, цири-цукунни тIисса гъалгъавагу къавхьуну, лавгун бур гай.
Кьинирдал ца кьини, къургу лавкьуну, давугу къуртал дурну, цала ичIува игьалаглаги­сса ппурттуву, ХъунабуттачIан кIюрххил чIумал увкIун ур мангъуш, вийн шяраваллил юзбашиначIан оьвтIий бур тIий.РахIугу ялун бувтун, лавгун ур Хъунабутта. ЮзбашиначIан уххайхту, ганан ххал хьуну ур, зурул хьхьичI жаназалущал цала тIайла увккун ивкIсса инсан.
Ихтилатрая махъ кIул хьуссар та кьини бивтун увтма Дагъусттаннал цIа дурксса революционер, чичу, редактор, публицист Гьарун Саэдов ивкIшиву, жаназалул хъирив бувкIун бивкIмигу ганал ссурахъал бивкIшиву.
Гьаруннул уссил Хъунабуттан цIусса яннагу, цIусса хурумрал чакмардугу дуллуну, циксса диркIссарив къакIулли, арцул кагу дургьуну: «ХIакьинуния тийнай ина ттул хъунама уссура», – куну, ХъунабуттачIан шавай уххан ангу къавхьуну, анаварну лавгун ур махъунай.
Хъунабуттал ва дугъришиврий дурсса даву та къача-къучлил заманнай Кьубату­сса Щапарща тIисса инсанналли дурсса тIий чивчуну бия чIярусса шиннардил хьхьичIва «Дусшиву» альманахрай.
ТIайлассар, Щапарща тIисса инсангу ивкIссар Кьубав. Амма му мукунсса иширттавух хIалагу къауххайсса, пакьирсса инсан ивкIссар, ца ягу бакъасса. Ми кIиягу ттун ххуйну кIулссая.

Оьмахан Вагьабов,
ш. Кьуби