Къучагъшиврул кIира ордендалул заллу

Дяъвилул оьрчIру къабайссар, бувмигума зеххайссар учай. Зевххунни язисса арсру жула лакку ниттихъащагу Украиннал аьрщарай нанисса иширттал. Миккусса операциялуву къучагъшиврий жан дуллунни 2-мур ЦIувкIуллал шяравасса МахIаммадинал арс Дибиров Дибирдулгу. Дагъусттаннал чиваркIуннаву мудангу диркIсса къучагъшивугу, яхIгу цал уттигу ккаккан бунни жула жагьилтурал. Дибирдун диркIун дур 38 шин. ЧIивисса оьрмулий ванал лайкь дурсса наградартту чансса дакъар.

Буттал шяраву сайки циняв ххювардай школагу къуртал бувну, 2001-ку шинал Дибир увххун ур Санкт-Петербургливсса Михайловскаллал Аьралуннал артиллериялул университетравун. Ца-кIира шинава ва усса взвод тIайла бувккун бур Коломенскаллал лавайсса даражалул артиллериялул командный училищалувун. Мугу къуртал бувну, къуллугъ буллай ивкIун ур Ух­ссавнил Ккавкказуллал аьрали округрай – Чачаннал республикалийсса личIи-личIисса аьрали частирдаву, лейтенантная подполковникнал чиндалийн ла­хъаннин. Къуллугърал бурж лавайсса даражалий бартбигьлай тIий, ванан дуллуну дур «За воинскую доблесть» тIисса 1-мур ва 2-мур даражалул медаллу. 2014-ку шинал аьрали бурж биттур буллай ккаккан дурсса къучагъшиврухлу лайкь хьуну ур Суворовлул медальданун.
2017-ку шинал Сириянал билаятрай хасъсса аьрали бигарду лавайсса даражалий бартбивгьуну тIий дуллуну дур «Къучагъшиврул орден». Украиннал аьрщарай нанисса аьрали операциялуву ккаккан дурсса чувшиврухлу дуллуну дур кIилчинсса «Къучагъшиврул орден».
Гьарцимурцаннуя кIул­шивур­тту дусса Дибирдуйн частьраву «мега-мозг» чайсса бивкIун бур. Частьравун ял­тту буккан генералтал бувкIсса чIумал, Дибиров учайхту, муначIа гьарзат аьркинсса куццуй дикIантIиссар куну, ххал бигьавурттугу къадайсса диркIун дур.

Гуля Дибирова, нину:
Жул кулпатраву 4 оьрчI бия: 2 арс, 2 душ. Дибир кIилчинма арсъя. Хъуними классирттаву дуклакисса чIумалва аьраличу хьун ччисса ихтилатру бия. Арс ттучIана гъанну, ттула ялун ухлай-уклай ччай, на муния личIину рязину бакъассияв. Цана цувалу лавгун, Санкт-Петербурглив увххуна дуклан. Документру буллуну, шийхгу политехникалул университетравун увххун ия. Аьраличуналмур пиша язи бувгьуна.
Хъинну аякьа дусса, ччаву дусса, ттуйва дакI цIуцIисса ия. Дуклакисса шиннардий чIявусса чагъарду, открыткартту дучIайва. Нава адамина ивкIуну махъ шагьрулийн бивзун бу­ссияв. Яла жула къатри дакьин дан шяравун лавгссияв. Му бавну, оьвтIун ивкIуна, ина мий бявкъу-гъили шайссара, кьарити гьарзат, зана хьу шагьрулийн тIий. Му паракьат ан, нара ларсъсса тIаннул, ччуччиялул суратру рирщуну гьан дурссия.
Ттун 60 шин хъанахъисса чIумал, бувгьуну кафегу, цинявппа гъан-маччамигу лагма лаган бувну, ттул юбилей дуруна. Мажлисрай махъ лахъла­хъийни ганал увкуна: «Ниттищал 17 шинай ялапар хъанай, ттун къакIулли ванил цалагу цуппа бувсса кьини кIицI ларгун»,– куну. Нава, ттуйва язугъ хьуну, хъювусулгума бувкра.
Шанма дяъвилий гьуртту хьуссар – Сириянаву, Къиримнаву, Украиннай. Цала каялувшиндаралусса саллатIнан ва цала ппу куна, хъунама уссу куна ивкIун ия.
Мусил кару дусса ия. ТIаннул кушу байва, техникалуву зат кIула. Ванаща дакьин дан къашайсса цичIар къадикIайва.
Школалий дуклакийнива, цала дусначIан ххал дурцуну, телефондалувух гъалгъа тIий икIайссия.
Ва шяравун увкIсса чIумал, цинявппа, ттукIрай пачирдая тIайла хьуну, зия хьумур ларсун бучIайва дакьин дан. ЦIанагу ванал учительница дакIнийн бутлай бур, Дибирдул дакьин дурсса фен уттигу зийнна дуссар, ванал аьпалун яданна тIий.
Школа тархъан буллай, цаяра хьхьичI жан дуллусса цала дус, дивизиондалул командир, Ореховлун Виричунал цIа дулун хъирив укканна тIий ивкIун ур. Кьува гьантлува Запорожскаллал областьрай Пологий тIисса шяраву цала жан дуллуну дур.
Ва хавар баяннин ттун макIра ккавккуна ттула лас. Танал ца чIав дия хъинну ятIул ларгун.
Буслай бия вайннал каялувшиндаралусса аьралитурал ярагъунний «За Орехова, за Дибирова» тIий, чивчуну бур тIий.
Ттуща Дибирдуя лу чичинуксса бусан хьунссия. Цукун лялиян ави.
Хавар бавну махъгу 10 гьантта хьуссар лавсун бучIаннин, авцуну усса ур тIар чавай, госпитальданий усса ур чавай, балжину цичIав къакIулну. Ци тагьарданий бухьунссияв на… Я Аллагь, лякьлул дард царагу ниттин ккаккан нясив къаданнав.

Серминаз, кулпат:
Дибиргу, нагу хъинирвал бияв. Жул оьрчIшиву цачIу ларгссар. Школа къуртал бувну махъ га дуклан лавгуна, нагу шиккува медициналул колледжравун бувхра. Жу хъатIи барду 2009-ку шинал. Ттун Дибир най унува ххира хьуна, дакI-аьмал хъинсса, чумартсса, аякьа дусса уну тIий. Цинявннан кумаг бан хIарачат буллан икIайва. КIулссия цала аьралитурал цуманал цими оьрчI бу­ссарив, ичIаллил тагьар ци ду­ссарив. Цалагу учайссия: «Ттул кIива кулпат буссар: ца – зу, ца – саллатI». Ноябрь зуруй 13 шин хьунтIиссия жу цачIу оьр­му бутлай. Ванал ттун цалагу къаччан бикIан къабувссар.
Ванал ттун ссалчIав буру­ккин багьан къабивтссар, ссахчIав мюхтажну къабивтссара. Гьарца байрандалий тIутIив, бахшишру дайссия. ТачIав шавай ачIа къаучIайссия. БакIра-бакIрах ссайгъатру бикIайва. Жу ххари бувну, цува ххари шайва.
Украиннавун гьан хьхьичI полигондалийн тIий лавгуна шавату. «Дяъви байбишин бю­хъайссар», – увкуна личIи хъанахъийни. Яла, на нигьа бувсъсса ккавккун: «Хъярч буллай ура», – куна. Хъунмасса хIаллай связьрайн къауклайгу ивкIун, яла оьвкусса чIумал, цIанасса полигон захIматсса дур куну бувчIин бувна. Украиннавусса аьрали операция байбивхьусса кьини маркIачIан чIумал оьвкуна, саллатIнахь инава МахIачкъалалив биян бува уча, жун дяъвилул операциялуву гьуртту хьун багьлай бурча, – куну.
– На зана хьунна. Пикри мабара, – тIий ия, аьтIутIисса на паракьат банмур буллай ия. Шихунмайгу на къабувкIссияв. Ттуву аьжаивсса синхралшиву дия, киямур ххячча тарга тIий дия. Ахттакьуннай, ссят ххюра хьусса чIумал, чичав сообщение. Му къаларгунни. Чансса хIаллава нузкьунттуйн кьутI кунни. ТIитIав. СаллатI авцIуну ур. ЧIаххувсса квартиралувун бухху увкунни. Тиву бия формардавусса хIаписартал, 4-5 инсан авцIуну. Ца ия, щяивкIун, ттух уруглай. Ганал яруннал ттухь гьарзат бувсуна, микку махъру аьркинну бакъая.
– Лажинни, ттухь щаву дирну ур учара! – учав. Ганал бакI кьус риртунни. Ттун цукунчIав вих хьун ччай бакъая.
Гара кьини кьурчIисса хавар лавсун бувкIун бия жул къатраву ялапар хъанахъисса Дибирдул дус хIаписар Максим Краснокотскийл кулпатравунгу. Таналгу кIива оьрчI буссар.
На чIаххувщарнихь тавакъю бав, кьатIув цичIав къабаян, ттула арс, ххал увну, шавай увцуну бухьхьу куну. На чIал хьуну биян, Исламлухь оьрчIал вил мямма ивкIуссар куну бувсун, га сайки хIалдания лавгун ивкIун ия.

Лариса Аьлиева, гъанчу:
Ттун дакIний ур Дибир студентсса чIумал. Аькьлу бусса, гьарзат кIул хьун ччисса жагьил ия. Ия дакI хъинсса, мяърипатрал увччусса, хъунаманал хIурмат бусса. Хъинну нахIуну дукра дайва. Ца лахIзалий авадансса ссупра тIитIайссия. Дибир ия унгу-унгусса хIаписар. Цала къуллугърал буржру лайкьну бартбигьлай, бусравну ия командованиялунгу, аякьа дусса командир ххирану бия саллатIгу. Ва ия дяъвилул иширттаву савсъсса, яхI ялттусса хIаписар.