Аьрщи инсанналли зузи дувайсса

Зунттавусса жяматирттал багьу-бизу мудангу бавхIуну бур хъу-лухччинуцIун. Лавгмургу дакIний бувгьуну, хIакьинумур тагьаргу ци дурив цIухху-бусу бан, на хьунаавкьура Ккуллал райондалул администрациялул шяраваллал давурттал хъунама, АхIмадлул арс Александр Мяммаевлущал.

– Александр, цукунсса бур жула райондалий шяраваллил хозяйствалуцIун бавхIусса къайгъурду?
— Гьай-гьай, гьарца кIанайра кунна, хъинну хъунисса дахханашивуртту хьуну дур зунттавугу. Хьхьич1ра жунна кIулну дирк1сса колхозру лирчIун дакъар. Амма вай нукIура диркIсса колхозирттал гьанулий хIасул дурну дур СПК-лул цIанилусса хозяйствартту. Колхозру лияйхту, гай аьрщив хIукуматрал кани­хьхьун ларгссар. Вай цирдагу цIана ду­ссар Да­гъусттаннал Хъуслил ва аьрщарал министерствалухь. Ванища, ижаралий кьутIи чирчуну, ларсун дуссар ялув кIицI дурсса СПК-дал ишла дуллан­сса аьрщи.
Мукунсса СПК-ду дур Ккуллал райондалий Хъусрахь СПК-племхоз «Б. Аминова», Ккулув СПК-племхоз «Кулинский»,1-мур ЦIувкIрав, Ваччав, ЧIяв, Хъювхъав, СунбатIлив, 2-мур ЦIувкIрав – «Агрофирма Цовкра 2» . Дуссар мукунна Вихьлив ва ЦIийшиял шяраваллавугу. Амма вай аьрщарал ялув суд-диваннайх буклай бур цIана.

КIицI дурсса СПК-лий зий ур 111 зузала. Ябуллай бур аьмну 2351 лухIи ризкьи. Вайннувату 1616 бур ттизайсса оьл. ­Яттил бур 26039 бакI. Вайннувату ттарду бур 14261. Вайра хозяйствардал Бабаюртлив дургьусса хъурунная дучIан дурну дур 2670 центнер къалмул. Бавхху­сса ятту-гъаттарал дикIул лагру дур 4452 центнер. Оьлла­ща ттирзу­сса накIлил лагру дур 26702 литра. ДучIан дурну дур мукунна Бабаюртлив бувгьусса ппиринжрал 3060 центнер. КIицI дурсса лагрурду дукIусса, 2021-ку, шиналссар.

– Дуссарив зунттаву, таксса инсантурал ЛПХ-ду дакъа, хIасул дурсса КФХ-ду?
– Дуссар. Райондалий хIасул дурсса цинярда КФХ-ду дур 78. Ми дур, ятту-гъаттара ябуллай, цала маэшат буллалисса хозяйстварду. Миннуву бур лухIи гъа­ттарал 8607 бакI, яттил 141158 бакI. Бур мукунма 1053 чугу.
ХIасил, учин бучIир, жула инсантал хъунмурчIин ятту-гъа­ттараха зузисса бур куну.
– Шяраваллал администрациярттал канихь цукунсса, ци аьрщи дуссар?
– Шяраваллал администрациярттал канилу дуссар, колхозру дуний, вайннал бакIлахъия дугьлай диркIсса, зунттал шяраваллал лагмасса аьрщив, шяраву яхъа­нахъисса инсантуран ЛПХ-лун ишла дуллан дуллуну диркIсса ва дулунсса аьрщив. Колхозру дуний колхозрал ятту-гъаттара ябуван ишла буллай бивкIсса зун­ттурду хъанахъиссар хIукуматрал хъу­сну. Яни, хIукуматрал канихь буссар кIай зунттурду. Зунттурду ишла буллан ччинал кьутIи чичайссар хIукуматращал. Мукунсса кьутIив чирчуну дуссар СПК-дал ва КФХ-дал.

– Зуща шайссарив шяраваллал администрацияртту буржлув буван зунттавусса хъуру дугьан?
– Му, тавакъю буварча бакъа, буржлув буван шайсса иш ба­къассар. Муниятур, шяраваллал администрацияртту цала канихьсса аьрщив зузи къадуллай буну тIий, Дагъусттаннал Халкьуннал Мажлисрал мунил чулийннайсса дахханашиву дансса закон кьамул дуллалисса.
Жунма цинявннан чIалачIисса куццуй, зунттаву, хъуру дугьаву, ятту-гъаттара ябаву дакъа, цайми давуртту дакъархха. Ший заводру, фабрикартту бакъар. Мунияту, ятту-гъаттара ябуллай, вайннуйну маэшат буллалаврицIун, аьрщигу зузи дулларча хъиннува ххуйну хьун­ссия. Аьрщи инсантураллихха цахара зузи дувайсса. Га цийнура цурда зун къадикIайхха жухара.

– Александр, ца бур вищал зий?
– Ккуллал райондалул хъунама специалистну ва хъунама агрономну ттущал зий уссар Рамазанов Рустам ХIасаннул арс. Мукуна райондалул хъунама специалистну ва зоотехникну зий ур МахIаммадов Аьлил Оьмар­дул арс. Вай, чIярусса шиннардий зий, даву канилух дурксса зузалтри.
Рамазанов Рустамлу­хьхьун буллуссия укунсса суал: – Цаппара шиннардил хьхьичI Дагъусттаннал Шя­раваллил хозяйствалул министерствалул дуссия зузи дурну ца гектарданийсса багъру бугьан ччиминнан кумагран 210 азарда къуруш итадакьлакьисса программа. Бувгьурив жула райондалий му программалийн бувну багъру?
– Ца щилчIавгу къабувгьунни. КурчIилшиву ялтту дуклай дурив къакIулли.
– Гьакссагу хIайп учинсса зат бур му.

Ихтилат бувссар
ХIажимурад ХIусайновлул