АхъницIунсса маслихIатру

КIулсса зат бур, ца ахънил­сса цава-ца кIанай цимирагу шинай дугьларчан, бакIлахъия лащинсса шайшиву. Мукунсса чIумал аьрщараву салкьи шайссар хасну га ххяххиялун заралсса микроорганизмарду, зиянчитурал ккунукру ва оьрчIру.
Мукунма кIулли ца чIумух (сезондалий) ца зат дургьуну диркIсса кIанай хъиривра цамур дугьан бучIи-къабучIисса кIанттурдугу бушиву. Уттинин чIяруми затру дургьухьурчагу, букъавгьуна ливчIсса ца-кIива марсса, мурцIу дачникначIа, хъузалачIа бакъа бакъахьун­ссар. Мукунсса кIанай, ягу ца бакIлахъия дартIун, цамур дугьлагьийни, бучIину лякъинсса ххай буру вай маслихIатругу.

Ласаймур ва дулаймур
Цимигу шинай ца зат дугьлай, дурхсса, чIукьа дурксса аьрщи, хасъсса оьргъашиву къадирчунна, ччяни цийнна цурда дучIан дуван бюхъантIиссар, агарда кIулну бухьурча аьрщарава цумур ахънилссаннул ци ласайссарив ва аьрщаран ци дулайссарив. Масалдаран, цимигу шинай калан бугьлай бивкIсса аьрщи калийрацIа шайссар. Хъюруврал (цумур-дунугу), масалдаран, аьрщи парх дикIан дувайссар ва минераллал дуччин дувайссар. Пасттандалул (дыня) ва гречихалул тIурча, аьрщараву кальций ххи бувайссар. МечIал аьрщи муххал (железо) авадан дувайссар.

ГъангъаратIун
душман – ттуккул цIу
Цаппарасса ххяххиярттал кумаграйну бюхъантIиссар зиянчитурацIа хьунгу. Масалдаран, тля нигьа бусайссар лаччуя, мунияту вай ххявхсса кIанай тля къабикIантIиссар. Колорадуллал гъангъаратIи нигьа бусайссар ттуккул цIийя, календула, бархатцы, герань тIутIая, хъюруврая.

Кьаярая махъ
дургьуну хъинмур
Ахъува ссупралийн яла ччяни дияйми ахънилссаннувасса ца – кьая бавтIун махъ гара аьрщарай бувгьуну хъинссар нувщи, бадиржан, помидор, нисварти, хъюрув, чимус, накьлил уртту, тIутIив.

Чимусуя махъ
дургьуну хъинмур
Лаччи кунма, чимусгу кIира шинал лув-ялув цава-ца кIанай бувгьуну къахъинссар. Чимусуя махъ ххуйну шайссар нисварти, ччясса нувщи, хъюрув. Чимус ххуйну хьунтIиссар помидор, перец, бахчалулсса дургьуну диркIсса кIанай.

Каландалуя махъ
дугьан бучIимур
Ца шинал бувгьусса кIанай калан, бюхъавай, кIилчинмур шинал мабугьару. Калан бувгьуну бивкIсса кIанай къахъинссар кьая (редька, репа) бувгьуну, цанчирча каландалулгу, вайннулгу гайва гай зиянчитал буну тIий. Калан бувгьуну бивкIсса кIану бакьинтIиссар хъахъи къурун, нувщун, чIикIунтIалун, помидорданун, сельдерей урттун. Вайра затру каландалун ххуйсса «чIаххулгур», вайннул калан цащава шайсса куццуй буручлантIиссар цIуцIавурттая ва зиянчитурая. Каландалул чIарав бюхъавай мадугьари хъюрув ва петрушка уртту.
Цуппа каланнив бувгьуну хъинссар нувщи, нисварти, къур, чимус, лаччи бувгьуну бивкIсса кIанай.

Ссал хъириври помидор дургьуну хъинсса?
Хъинссар кьая, къавахъ, чIи­кIунтIа, накьлил уртту, нисварти бувгьуну бивкIсса кIанай. Къа­хъинссар нувщи, помидор цирда дургьуну диркIсса кIанай.

перецрацIун перец къабакьайссар
НацIумур (болгарский) перец бувгьуну хъинссар нисварти, патиссонну, хъахъи къур дургьуну диркIсса кIанай.
Яркмур ххуйну хьунтIи­ссар хъюрув, кабачки бувгьуну бивкIсса кIанай. Ци сортрал бунугу, ца журалул перец бувгьуну бивкIсса кIанай цамур бувгьуну къа­хъинссар.