ДахIалай чинну бивтсса ххуллу

Ниттищал, ссищал, кулпатращал ва арснащал

ЧIяйннал школалул цIа бюхттул дан, щалагу Ккуллал райондалул кIулшивуртту дулаврил ххуллий хьхьичIунсса ккаккияртту чIалачIи дан хъунмасса захIмат бивхьусса учителли МахIаммадлул арс СултанахIмадов Аьбид.

Увну ур Аьбид 1930-ку шинал ЧIяйннал шяраву МахIаммадлул ва Аминатлул кулпатраву. Школагу мусил медальданий къуртал бувну, МахIачкъалалив ­оьрус мазрал ряхва зуруйсса курсирдайн лавгун ур. Тай диркIун дур дяъвилия махъсса шинну, шко­ларттай биялну къабивкIун бур учительтал. Курсру къуртал байхту, Аьбид тIайла увккун ур Къяннал школалийн оьрус мазрал дарсру дихьлан. Шичча байбивхьуну бур ванал захIматрал ххуллу.

Мунияр махъ зий ивкIун ур Хъусращиял школалий. Хъусращиял школалий ванахьхьун математикалул дарсругу дуллуну дур. Ца-кIира шинава, Аьбидлул бюхъу-хъит чIалай, ва увцуну ур райондалул ОНО-рал инспекторну. Ва къуллугърай унува увххун ур Дагъус­ттаннал университетрал физикалул ва математикалул факультетрайн. Очнайну дуклан ччай, даву кьаритан багьну бур. 1962-ку шинал, университетгу къуртал бувну, буттал шяравун зана хьуну ур. Ва ивтун ур ЧIяйннал дянивмур даражалул школалул директорну.

– Аьбид МахIаммадовичлул дирхьусса дарсру хIакьинугу ххуйну дакIний дур, ванан кIула оьрчIавун дарсирахсса гъира-гьавас бутан, кIула дуклаки оьрчIал дакIнийн ххуллу ласун, – тIий, дакIнийн бутлай бур тай шиннардий ЧIяйннал школалий дуклай бивкIсса оьрчIру-душру. ДиркIун дур Аьбид МахIаммадовичлул школалий нирхиравун дуртсса аьдатругу. Масала, гьарица кIюрххил, дяркъу-гъили къакуну, дарсру дайдишин дачIи ссятрал хьхьичI, школалул хIаятраву дайсса диркIун дур зарядка.

Ниттищал, ссищал, кулпатращал ва арснащал

Та чIумал ЧIяйннал школалийн лагма щархъаяту чIявусса оьрчIру бучIайсса бивкIун бур. Лахъисса ххуллу бунугу, дуклаки оьрчIру зарядкалийн чIал хьусса чIун нажагьсса шайсса диркIун дур. Мукунма Аьбид­лул сипталий ва каялувшиндарай школалий шайсса бивкIун бур классру марцIну ябаврил ва цаймигу бяст-ччаллу. ХьхьичIун ливчуминнан дулайсса диркIун дур бахшишру. Цалчинмур кIану бувгьусса класс МахIачкъалалив экскурсиялийн гьан байсса бивкIун бур. Ва оьрчIан хъуннасса ххаришиву диркIун дур.

Оьрмулухун цува дакIний личIансса давуртту чIярусса дурну дур Аьбид МахIаммадовичлул. Дуклаки оьрчIан гъинтнил практика дуллай, гьарица оьрчIал ца-ца кубометра чарил буххин байсса бивкIун бур школалул интернатрачIан. Ми буххай­сса бивкIун бур неххамачIату, ратIату. Мукун бавтIсса чарттая бувну бур захIматрал дарсру дишайсса классгу, школалул клуб бусса къатригу. Мукунма оьрчIал кумаграцIух дурну дур мюрщи классирттансса кIира зивулий­сса къатри, дацIан дурну дур дяъвилий жанну дуллусса учительтурансса ва дуклай бивкIминнансса гьайкал. Аьбид директорсса шиннардий мархлуцIакул бакьин бувну, цIу буккан бувну бур школалул интернат.

Аьбид МахIаммадовичлул учениктурал бусласимунийн бувну, ва школалийгу, шяравугу дурсса чIярусса ххаллилсса давурттал сиптачи хьуну ур. ЧIяйннал школалий сакин бувну бивкIун бур 70-80 дуклаки оьрчIая хьусса производствалул бригада.Ва бригадалул, дурсса давур­ттал ккаккиярттайн бувну, республикалул слетрай цалчин­сса кIану бувгьуну бур. Школалул дуклаки оьрчIая тай шиннардий ххуйсса кумаг хьуну бур колхозрал ххулув бан, ризкьи-кьини лакьин. Школалул оьрчIру чялишну гьуртту шай­сса бивкIун бур райондалий, республикалий дуллалисса цинярдагу мероприятиярттай. Спортрал, художествалул самодеятельностьрал бяст-ччаллаву мудангу хьхьичIунсса кIанттурду бугьайсса бивкIун бур.
1971-ку шинал Ккуллал райондалул КIулшиву дулаврил отделданул хъунаману гьаннин, Аьбид МахIаммадовичлул цала школа лайкьсса даражалийн лахъан бувну кьабивтун бур.
Укунсса ххаллилсса учительтуралгу, гьунар бусса каялувчитуралгу, вайннал дарс дирхьусса итххявхсса дуклаки оьрчIалгур ЧIяйннал школалул цIа бюхттул дурсса.
Аьбид МахIаммадовичлуя бусласимуних вичIи дирхьувкун, чIалай бур ва Заннала учительну, тарбиячину ляхъан увсса инсан ушиву. Ванал щала оьрму бувтун бур цала дарс дирхьуминнангу, лагма-ялттунангу эбратну.

Ккуллал райондалул кIулшиву дулаврил отделданул хъунаману зий Аьбидлул 13 шин дурну дур. Ва къуллугърайгу ванал ккаккан бувну бур цува лавай­сса даражалул пишакар ушиву. Ца ппурттуву ванахь цIувххуну бивкIун бур, харжирацIун ци-дунугу ялунссагу дирияйрив куну, ванал жаваб дуллуну дур: «Яр, на яла кьатIув инсантуравун къауккантIиссарав», – куну.
Ва ххуллий чIалачIи дурсса ккаккиярттахлу лайкь хьуну ур личIи-личIисса наградарттан. Ванал хIалал дурсса наградарттавух дур «РСФСР-нул кIулшивуртту дулаврил отличник» тIисса лишан, орден «ХIурматрал лишан». Ва ур Дагъусттаннал лайкь хьу­сса учитель, Дагъусттаннал халкьуннан кIулшивуртту дулаврил отличник. КIулшивуртту дулаврил отделданул хъунаманал къуллугърая лавгун махъ, Аьбидлул бюхъу-бажар кIулсса жяматрал, ва колхозрал председательну ивтун ур. Учин бучIир, ва къуллугъгу вайннал кулпатраву ирсирай нанисса бивкIун бур, куну.

Дяъви байбишиннинсса чIумал ЧIяйннал колхозрал председательну ивкIун ур Аьбидлул хъунама уссу СултанахIмади. Хушрай дяъвилийн лавгун, зана къавхьуну ур. Армиялий къуллугъ буллай Белоруссиянаву ивкIсса МахIаммадхIажи тIима уссугу, тихава дяъвилийн лавгун, ятIа-тIар бакъа акъа хьуну ур. АхIмади тIима уссу учитель ивкIун ур. 70-ку шиннардий АхIмади колхозрал председательну, Аьбид школалул директорну бивкIун бур. Ссу ПатIимат зий бивкIун бур райондалул связьрал узелданий.
Колхозрайгу ккаккан був­ссар Аьбидлул цува цукунсса каялувчи уссарив. Махъун дагьсса колхозирттал сияхIрайсса ЧIяйннал колхоз к1ира шинал дянив ванал х1арачатрайну хьхьичIунминнувух хьуну дур.

Аьбидлун тIайлабацIу хьуну бур гьарица кIанай, гьарица ишираву чIарав цува увчIлачIисса кулпат Ашрип би­кIаврилгу. Вагу ххаллилсса учитель бивкIун бур. Укун­сса нитти-буттая лайкьсса наслу бизавугу бувчIлачIисса зат бур.

Ширвани тIима арс ур ДР-лул лайкь хьусса строитель, Аьбид ва МахIаммад ишбажаранчитал бур. КIиягу зий ур Кировуллал областьрай. СултанахIмадовхъал щалагу агьлу-авлад жяматрал дянив бусравсса инсантал бур. Цува Аьбид цIана МахIачкъалалив чIивима арсначIа ШирваниначIа ур. Ванал оьрмулун 94 шин хьуну дур. Школарив Аьбид Ма­хIаммадовичлул оьтту-ттур­чIавува бур. Гьарица шинах школа ххуйсса кьиматирттай къуртал бувсса оьрчIан цала чулуха бахшишругу дайсса дур.
ЦIуллушиву дулуннав вихьхьун, Аьбид МахIаммадович. ОьрчIалгу, оьрчIал оьрчIалгу ххари уллай итаннав.