БакIрай бацIан тачIавгу къачIалссар

Ягу ца ниттил кIива душ

ДакIний бур, — дакIний бухьунссар му хъинну чIяву­сса цайминнангу, – Аьрасатнал паччахIлугърал Президентну увчIин Владимир Путиннул цIа рирщусса чIумал, магърибуллал чулухасса ца яла махIатталну тикрал буллалисса (хIатта вивппай хъяхъисса кунма зумух ласласисса) суалну бивкIшиву «Кто есть Путин?!» тIисса суал – ингилис мазрал кьяйдалий. Западрал биялалийнгу ларгун, тайннахь цIими чIа тIисса кIанттайн дагьну диркIсса паччахIлугърал каялувчину, гьула, цуру зу увчIлачIисса, мунал цIагума вари чинну щинчIав къакIулсса дурхха тIисса кунмасса суал.
Амма, личIину хъунма хIал къалавгун, вава суалданул заллухъруннан чан-чанну тIий бувчIлан бивкIуна увчIума бигьасса ккухIани дуллан ирив­сса тайпалул инсан акъашиву. БувчIлачIаврил хъунмур дайдихьунугу хьунуккива 2007-ку шинал Мюнхеннай Путиннул лавхъун бивкIсса махъ. Му чIумал цаппарассаннал кьацIругума мадарасса хIаллай тIивтIунугума ливчIун бунуккива.
Тания шиннай ларгунни тамансса шинну. Жува кIицI бувсса та рихшант журалул суалданун кIанттайгу ччяния шинмай цIакь хьуну бусса ххай ура «Он есть Путин» тIисса ссихIдакъулул махъру.
Дунияллий яла хъуннасса ва авадансса территориягу дусса, ца яла яргсса ва азадсса тарихгу бусса паччахIлугъ сайки никир­ттайн дагьну диркIсса кIанттаяту къамуксса хъунмасса чIумул мутталий «Кто есть Путиннул» кьянкьану дацIан дурунни ччаннай, ччимур нигьачIаврищал ччалли буккан шайсса даражалийн лахъан бувунни Аьрасатнал билаят. ХIакьину му къачIалачIима, къабувчIлачIима икIан аьркинни вичIахухгу, кIулшилуцIухгу чIиртту був­сса инсан.
Гьай-гьай, на Путин кIия-гила тIайла увксса Заннал ва­хIири тIийгу акъара, «Бунагь бакъаманал бищара ттуйх чару», – куссар Ися-Идавсил. Диял дакъашивурттах луглагиманан ми лякъинтIиссар диял­сса, ххуйшивурттах луглагиманан ми лякъинтIиссар ххинугу чIярусса. Мукунсса дур инсаннал тIабиаьт.
ХIасил, ва ссайн бувцуну нанисса затри учирча, бувцуну нанисса затри махъсса чIумал дунияллий хъанахъисса иширттачIан, хIатта хIакьину Украиннай сакин хьусса тагьарданучIангу. Аьрасатгу, ванил кьянкьа-кьурчIисса лидергу иттав къалану хьуну ур дунияллийсса сайки цинявппагу хIукмурдал ва иширттал заллухъруну цалва цивппа хIисав буллай бивкIсса гужирдан, хьхьичIва-хьхьичI ЦачIунхьу Штатирттаяту байбивхьуну.
Щиллив хъинну аькьилну куну бур: «Дунияллий культуралул ляхъан дурну дур цивилизация, утти цивилизациялул тIурча, ваца «занабитулун» кунна, духлаган дуллай дур цурда культура», – куну. ХIакьсса махъру бур вай махъру. Дуллу дунияллий ца яла чантI увкумиру, культуралул ва уздансса багьу-бизулул бакIщаращивру тIисса Европанал цаппара паччахIлугъирттай, цивппа «цивилизациялул» халкь бушиву хъиннува исватну чIалачIи баншиврул, паччахIлугърал даражалий кьамул дурну дур адамина адаминан щарну улун бучIишиву тасттикь дуллалисса кьанунну. Бавссарив зун цамургу ванияр чIюлусса хавар?!
Утти мива агьлу бур жунмагу бувчIу — лахьхьин буллай бувккун. Ми бур хIатта Аьра­сатнал Президентнайгума аьй-бювкьурду буллай, мунан чиваркIуннал дянивсса ташурду цукунчIав кьамулну бакъар тIий. Ачу тти гъалгъа тIутIу, ачу тти ялапар хъанахъу мукун тIимигу, жувагу бусса ца аьрщарай!
АмерикIанал лахъисса кIисса тIитIайхту, ци чулийнмай ва ци кьасттирай тIивтIуну бухьурчагу, му чулийнмай къанч буллай бур «цивилизациялул бабасса» Европа. Баян буврив санкцияртту – баян буллай бур, бацIан буврив санкцияртту – бацIан буллай бур.
Вай гьантрай Украиннал аьрщарай хъанахъимунил хъунмур массапгу гиччара шиннай нанисса лахъисса ва духсса ссинжирданул ца бурхIлуну чIалай бур.
Бяйкьин багьукун, инсантурал кIулшигума щяйтIаннул даххана дайссар тIар. Гьу, туну, цири ливккун бивкIсса кIива уссур­валсса миллатрайн, сайки ца ниттил душруну хъанахъисса Аьрасатнал ва Украиннал дянив оьттул ттур хьунсса кIанттайн биян багьарча? Ссалли вай ши­ккун биян бувсса? Шикку, ваца цайнува цуппа кунма, мазрайн букIлай бур вайннал цалвамур мазрайсса «Бес попутал» тIисса махъругу.
Ва ттулла чярхнийсса кунна салкьи хьусса хъун дакъасса макьалалул ахирданий тIурча, на тикрал бан ччай ура лакку мазрайсса махъру: «БакIрай бацIан тачIавгу къачIалссар».

Руслан Башаев