Дуниял хIайран дурсса ряхва хъамитайпа

Коко Шанель

Бувну бур Франциянаву, Сомюре тIисса шагьрулий.
Ванил сакин бувну бур дунияллий ца яла цIа дуркмур Модалул къатта.

Коко Шанель

XX-мур ттуршукулул дайдихьулий мунил цила оьрмулуву бартбивгьусса идеяр­ттал хьун дурну дур сайки революция: экьиличин дурну дур хъаннил лаххиялува корсет, лахъисса юбкарду, экстрава­гантсса шляпартту, жура-журасса чIюлушиннарду. Шанельлул философия най дунура кьамулгу дурну дур хъаннил: инава исвагьину ва ххаллилну чIаланшиврул чара бакъа дикIан къааьркинссар жагьилшиву ва бакIрал ххуйшиву, аьркинссар анжагъ элегантшиву! ТIайланнасса костюм, лажиндарал дачIи дахьлаган дуллалисса хъихъисса кьяпа-шляпа, бюхттулсса нихъри – вана ччима хIайран уллалисса, цилва кьадру цинма кIулсса, оьрмулул шиннахгу къабурувгун, аьнтIикIану чIалачIисса, сексуалнайсса хъамитайпалул сурат. Шанельлул «ляхъан дурсса» затирттаву ца яла я бацIанмурну хIисав хъанай дур: жигру бивчусса юбка, хIажак, даврил костюм, «чIивисса лухIисса гьухъа», блейзер. Шанельлул затру тачIаврагу сийлияту лаглай дакъар. Мунил цилла цийнна мютIи дурсса дунияллий диял хъанай диркIун дакъар анжагъ ца зат, ца кIунтI –аьтри. Кокол ляхъан дурну дур мугу – «Шанель № 5». Цифра 5 мунил хIисав байсса бивкIун бур тIайлабацIу буссаннун, оьр­мулувугу му бивкIун бур м­къуй цIу бусса, цила кьимат цинма кIулсса хъамитайпа. Ца ппурттуву ингилиснал паччахIбиканал гъансса герцог Вестминстерскийл мунихь цанма щар хьу кусса чIумал, Шанельлул куну бур: «Герцогиняхъул дунияллий ччи-ччикунсса бур, амма Коко Шанель ца бакъа- ба­къассар». Мунил империялул аваданшиву хIисав хъанай диркIун дур шинай дучIайсса дагьиялий 160 млн. долларданун. Шанель бивкIусса чIумал, мунил гардеробраву ляркъуну дур дурагу шаннайра янна, амма хъинну аьнтIикIасса!

Индира Ганди

Бувну бур Индиянаву, Аллахабад тIисса шагьрулий.
Политикалул ва паччахIлугъ­рал ишккакку.

Индира Ганди

Ва бивкIссар Индиянал цалчинма премьер-министрнал Джавахарлал Нерул душ. Був­сса чIумал дирзун дур Индира тIисса цIа. Мунил мяънагу хъанай дур «Зурул билаят». Мяйра шин хьусса чIумалва мунин лавхьхьуну бивкIун бур махъ лахъан. Дуклай бивкIун бур Швейцариянаву, Ингилиснаву, Индиянаву. Хъун политикалувунсса ххуллугу байбивхьуну бур буттачIа секретарьшиву дуллалаврияту. Му хьуну бур буттал ца яла гъанмур ва вихшаламур кумагчину, маслихIатчину. Дазул кьатIув нанисса чIумалгу буцайсса бивкIун бур цащалва, гьуртту шайсса бивкIун бур хьунабакьавурттай. РяхцIалку шиннардил дайдихьулий Ганди кьамул бувну бур Индиянал ХIукуматравун ва чIал къавхьуну бивтун бур премьер-министрну. ГацIанава бувгьуну бур мунил дунияллул политикалул дянивсса иширттаву лайкьсса кIантту. Му бавцIуну бивкIун бур Индия дяъвилул блокирттавух хIала буххан къааьркинссар тIисса позициялий. Мунил хIукмулийн бувну национализациялул хьун бувну бур паччахIлугърайсса 14 банк. Му чурххал бювхъусса, исвагьисса, сипатрая чани бивзун нанисса хъамитайпа бивкIун бур цIакьсса хасиятрал ва аькьлулул заллусса инсаннугу. Щалва Индия эшкьи хьуну бивкIун бур муних. Хъамитайпа хIисаврай цийва бивхьусса буржгу мунил биттур бувну бур, кIия арс увну.

Мэрилин Монро

ТIайланнасса цIа Норма Джин Бейкер, бувну бур Американаву, Лос-Анд­желесрай.

Мэрилин Монро

Голливудрай 1950-ку шиннардий му бивкIун бур Американал яла машгьурмур киноактрисану. ОьрчIшиву кьянатсса диркIун духьурчагу, 13 шин хьуннинна мунил ятIул дай­сса диркIун мурччив, чIирисса къюкIлил суратгу дучIан дурну. Цуксса мискинсса ялапаршин духьурчагу, ххуй-чIюлу хъанахъаврихсса гъира ваниву тачIаввагу чан хьуну ба­къар. Гиччава най бунува ванин чIалай бивкIун бур цуппа ххуйшиву ххишаласса душ бушиву, цилла цинна ляхъан дурну дур бахханасса чIунийсса хъяхъавугу ва лахIлахIисса заназингу – дунияллийх машгьур хьусса бущи. Хъинну къаххирасса диркIун дур мунин ичIурасса даву. Кушу буллалийни, гьанттайнсса дансса кIанттай, щягубивкIун, чичлан бикIайсса бивкIун бур ччиссанначIансса чагъарду. Зий бивкIун бур заводрай. Амма цуппарив мудангу машгьур шавриясса хияллай бикIайсса бивкIун бур. Ца ххуллух муния ларсун дур журналданий рищунсса шакил. Ца ссятрал мутталий фотокамералул янилу бацIаврихлу мунин дуллуну дур заводрай зий цилла ца зуруй лякъайсса арцу. 1952-ку шинал, хъуннасса ду-дакъашиврухун багьну буну, цила бухсса автомобильданух булунсса хIакь биял къахъанай, га баххангу къаччисса Норма рязи хьуну бур кIачIану бавцIусса сурат ласун – календарьданунсса сурат. Му сурат рирщуну Нормал ляркъуну дур 50 доллар, цуппа календарь итабавкьуманал ляркъуну дур 1000000 долларданул. Амма яла бюхттулмур хиялну Нормал кIулшилуву бивкIун бур Голливуд, лагу-лавсун бур мунил му сайки най бунува – ялун бивгьуну. Цамур рангирайн бувцуну бур кIиз (муния хьуну бур блондиндуш), ляркъуну дур муницIун дакьинсса макияж, кьанча, гардероб. Норма Джин тIисса душнин кIанттай дунияллийн бувккун бур американ зумунусса сексрал символ – щихачIав лащан бан къашайсса Мэрилин Монро. Му гьуртту­сса хьунабакьавуртту, мажлисру ккалли буллали хьуну бур ца яла сий ххими мажлисирттан, миллатрал престиж гьаз дуллали­сса атрибутран. ХIатта, актриса хIисаврайсса мунил гьунарданул хъун-чIивишиврухгума щилчIав къулагъас къадайсса диркIун дур. Цува инсаннияр хьхьичIунну муниву чIалачIи хьуну дур анжагъ лишан. Американал щала агьлу махIаттал-хIайран буллай бивкIсса Мэрилин Монро цила оьрмулуву тIурча, бивкIун бур сайки ялгъузсса хъамитайпану, талихIгума буссарив-бакъассарив къакIулсса инсанну.

Нину Тереза

ТIайланнасса цIа – Агнес Гондже Бояджиу, бувну бур Албаннаву, Скопье тIисса шагьрулий.

Нину Тереза

Мунил хIарачатрайну сакин дурну дур католиктурал РахIму-цIимилул орден. Мунил оьрмулул принципну диркIун дур гьарцаннангу дурчIин бигьасса принцип: гьарцагу инсаннаву уссар Ися-идавс, уния махъ, гьарцаннахь ихтияргу ду­ссар рахIму-цIими ва ччаву инсантурайх дачIлансса. Му ччаврия махIрум хьуну бакъаминнал чулухуннай Нину Терезал буругаву къадайсса диркIун дур. Мунил къуллугъралу ва къулагъа­сралу мудангу бивкIун бур оьр­мулуву оьну ливчIсса инсантал, обществалул ялату бивчу­сса алшибакъулт – къашавайсса, гъаривсса ва литIлатIисса инсантал. Цуппа ва дунияллий цуну бикIантIиссарив, ссан хас бантIиссарив цила оьрму Терезан кIулну бивкIун бур цинна 12 шин хьусса чIумалва. Амма мунин цукунчIав кьамулну диркIун дакъар монахшиву, му къаршину бивкIун бур инсантал халват хъанахъаврийн, цалва цивппа дуснакь буллалаврийн. АцIния мяйра шин хьусса чIумал, му бувххун бур «Лорет ссурваврал» миссионерсса ордендалувун. Муния шинмайсса мунил оьр­мулул къушну, дакIнил минану хьуну бур инсантал хIасратрай ливчIсса кIанттурду. Калькутта шагьрулий, мискинминнал къума къатри дусса кIанттай, цихьра дусса дурагу ххюра рупийрах Терезал тIивтIуну бур ургала акъасса оьрчIансса ятинкъатта. ЧIал къавхьуну му кIантту кIура бавну бур оьрмулуву гьарца затрая хьул кьувкьуну, махIрумну ливчIун бивкIсса инсантурансса ххассал шай къаттану. Му иширан харж дансса арцу дуллалимагу мукIруну икIайсса ивкIун ур цалла дуллумур Нину Терезал хъинну аьркинсса ххуллий дакъа ишла къадантIишиврий. Терезал сакин дурсса рахIму-цIимилул даврил масштаб инсан хIайран ансса хьуну бур. Так ца Калькутталийсса Реабилитациялул центрданий, цалархIал хъингу хъанай, личIи-личIисса пишардугу лахьлай, бивкIун бур, хъин дан захIматсса, цIуцIаврил увгьусса 10000 инсан. Цила бартдигьлагьисса, миксса хъуни-хъунисса давурттансса гужгу, гъирагу мунил цивунма ласайсса бивкIун бур ва, цурда дунияллул тIабиаьт цивухра итадакьлай, мунил цивура загьир дуллалисса мяънагу укун дурчIин дуллай – Заннал жунма буллусса оьрму цуппава караматсса ссайгъат бур ва му ссайгъат так ца ттулами мурадру щаллу буллан ишла буллалаву мяъна дакъасса къелну хъанай бур, хIайп учинсса затну хъанай бур. ХIакьинусса кьини Нину Терезал орден ппив хьуну дур щаллагу дунияллийх.Терезал биялалуцIух бивзсса рахIму-цIимилул ссурвал жард къаувкуну зий бур Венесуэлалий, Италиянаву, Танзаниянаву, Австралиянаву, Иорданиянаву, Яманинаву, Перулий ва Американаву.

Майя Плисецкая

Бувну бур Москавлив. Дунияллийх цIа дурксса балерина.

Майя Плисецкая

Хъинну чансса бакъа артистътуран нясив къадайссар укун бюхттулсса цIа, тамашачитурал чулухасса ччаву. Му хъамитайпалул цIаницIун цIакь хьусса эпитетру кIия ссавниясса бакъа-бакъар: «караматсса», «хIикматсса», «фантастика хIаласса». Майя Плисецкая ккалли бувай Большой театрданул ПаччахIбиканан: ссурухIи хьусса, сивсусса, лелуххи хьуну лехлахисса. Мунил искусст­валул ясир байва цимирагу паччахIлугърал агьлу. ХIатта балет къуртал хьуну махъсса публикалухь барчаллагь тIутIисса икрамругума мунил кIура баен байсса бивкIун бур сайки спектакльданийн. Так мунил цIа дакIний дургьуну ляхъан бай­сса бивкIун бур цала балетру дунияллий бур учинсса хореографтурал. Балетрал искусствалул дунияллий му хIисав байсса бивкIун бур зумунусса къавтIалан («бунтовщицан»). ХIучI къаувкуну, мунил байсса бивкIун бур экспериментру.
Мунищалсса дусшиву чIа тIий бикIайсса бивкIун бур президентътал, премьер-министртал ва паччахIтал. Франциянал паччахIлугърай Республикалул 200 шин кIицI лаглагисса чIумал, хасну Плисецкая бучIан бувну бур «Марсельеза» щаллу баншиврул.

Эдит Пиаф

Бувну бур Франциянаву, Парижлив.
Дунияллийх цIа ларгсса балайчи.

Эдит Пиаф

Мунил чIявуну бусай­сса бивкIун бур цуппа ниттил кIи­чIираву бувссара куну: азарханалийн биянсса чIун диял къархьуну, ниттил му бувну бивкIссар тIар тIайланма полицайнал плашрай. Пиафлул балай увкусса цалчинсса сценанугу хьуну бивкIун бур тротуар: тамашачиталгу бавтIун, кучалий увкуну бур «Марсельеза» тIисса балай. Му чIивисса ва бурувзусса шярал балайрду тIисса душниву цирив ца гьунар бушиву бувчIуну бур Парижливсса ца хъун бакъасса кабарелул заллусса инсаннан. Ва му мутталия шинмай цакуну баххана хьуну бур мунил оьрмулул ххуллу-ххагу. Дирзун душнин цIусса цIагу – Эдит, мунал му буккан бувну бур мяйжаннугусса сценалийн. Франциянал ца яла хьхьичIунмур балайчисса душнил цIа лирккун дур муний хъунма хIал къавхьуну – Парижливсса яла цIанихмур мюзикл-холл «АВС»-луву концерт сакин дурния мукьах. Муния шиннай цаннил хъирив ца дайгудирхьуну дур цаннияр ца тамаша­сса концертру. «Париж шагьрулул шярлу» тIисса цIагума ялун ларчIсса му чIивисса хъамитайпа муксса машгьургу, ххирагу хьуну бурхха халкьуннал дянив, му кIура бавну бур Франциянал паччахIлугърал символданийн. ЩихачIав лащан бан къашайсса Пиафлул чIу – бюхттулсса, гьалаксса, муницIунма ххишала бакъа ттюнгъассагу ва кIукIлуссагу. Му чIунил сайки цIан-чани хъамадиртсса хIалданийн биян байсса бивкIун бур публика. Пиафлул балайрдугу сайки циняв бивкIун бур эшкьи-ччаврихасса, циллагу дурну дур оьрмулуву цимирагу ччаву. Му ччан хьуну бивкIун бур чIявусса арамтуран. Цина ччан хьусса инсанная мунил циллагу къаххира дайсса диркIун дур цичIав. Амма му ччаврил кIиришиву, чансса духьурчагу, чан хьусса чIумал, хъунма пикригу къабувну, архIала батIул айсса ивкIун циятува цина ччан хьуну ивкIма. Мукунна хъунна­сса баччибакъулшиву Пиафлул диркIун дур арцул чулийннайгу, цилла ляхълахъисса арцу миллионнайн дирсса дунугу. Мунил лагма-ялттуминнаннив тIурча, ххуйну лавхьхьуну бивкIун бур мунил ляркъумуницIухсса буллан, ми ишла дуллан: арцу чIярумур чIумал дакъа хьуну лагайсса диркIун дур, хIатта мунил цила янин ххал хьуннинна. Аьмну хIисав барча, цила оьрмулул ахир хьуннин тIиссакссагу, кьадарданул хъиншиврийн тачIаввагу аьдат хьуну къабивкIсса Эдит Пиаф ливчIун бур сайки кьатIаллил, кIичIираваллил душнува.

ХIадур бувссар Р. Башаевлул