«Жула аькьлугу, бюхъугу зун аьркинссар жухава»

МахIаммад Абакаров

ХIакьинусса кьини республикалул куклу промышленностьрал, янналул индустриялул тамансса хьхьичIунмай хъит куну бур. Чил хIукуматирттай кунна, ххуй-ххуйсса яннарду дурухлан лавхьхьуну бур жулва халкьуннан. Шаттирахун ательерду, чIявусса дарзитал, дуруххулт бур. Ми аьркинмунил дузал байсса кIанттурду тIурчан, нажагьсса бухьунссар. Миннувагу ца яла хьхьичIунмурну, тIалавмурну ва дуруххултрал дянив сий думурну бур «ZiG-ZaG» тIисса янна дуруххай кьай-кьуйлул ттучаннал сеть.
Республикалий ва бизнес, сакингу дурну, нирхиравун руртун дур жула лаккучувнал, Карашрал шяраватусса Баширдул ва РайхIанатлул арс МахIаммад Абакаровлул.

Увну ур МахIаммад Карашрал шяраву. Ванал буттал ппу, та яла захIматми дяъвилул шиннугу хIалану, биялсса хIаллай Карашрал К. Маркслул цIанийсса колхозрал председательну зий ивкIун ур.
– Буттал буттал цIар ттун дирзссагу. Инавагу мунаха лав­хьхьусса ура тIун бикIай инсантал. Мяйжаннугу, ттун хъинну тIааьн бизай ттухьва мукун тIутIийни. Ттул ттатта сиптачи хьуну ивкIссар дяъвилия махъсса шиннардий Севастополь ччаннай бацIан баву мурадрай арцу датIлатIисса даврил. Хъирив ивзун, кIул хьунни Севастополлайсса музейраву ттула тта­ттаясса информация бушиву. Ванал цIанийсса кIичIиравалугу бушиву тикку, – тIий, цала ттаттая буслай ур МахIаммад.

Цанна цIа дирзсса буттал ппу Абакаров МахIаммад.
Ванал каялувшиву дуллали­сса чIумал (дяъвилул шиннардий) Карашрал К.Маркслул цIанийсса колхоз диркIссар республикалий цалчинминнувух

МахIаммадлун 6 шин хьусса чIумал вайннал кулпат бивзун бур МахIачкъалалив. Шагьрулийн бивзсса чIумал ванан оьрус маз бувагу кIулну къабивкIун бур. МахIачкъалаллал 22-мур школалий 8 классгу бувккуну, дуклан увххун ур Гидромелиоратив техникумравун. Шикку дуклай унува, увххун ур Да­гъусттаннал политех институтрал гидромелиорациялул отделениялийн. Шанна шинай аьралуннаву къуллугъгу бувну, зана хьуну ур институтравун дуккаву къуртал дан. Ва институтраву дуклакисса шинну диркIун дур инсантал дахьва коммерциялул даврихун багьлай байбивхьусса. Бюхъу-бажар бусса МахIаммадлул цала гъанчувнащал Карашрал шяраву цалчин тIивтIуну бивкIун бур коммерциялул ттучан. Шикку хьу­сса арцугу вайннал хъунмурчIин шяраваллил багьу-бизулун, инсантуран ка-кумаг баврин харж дайсса диркIун дур. Муния махъ МахIаммад айивхьуну ур кIалабарзру буллай. Сайки 9-10 шин дурну дур ванал дякъивух, марххалттанивух, гъаравух кьатIув захIматсса давриха зий.
– Ва давриха зий був­сса захIмат ттун оьрмулухун­сса дарсну хьуссар. Му чIумал ттун бувчIуна, лайкьну оьрму бутланшиврул, ца кIанттай щякъаивкIун, чялиш увккун, хьхьичIунай ачин аьркиншиву. Мукун, нава заллусса контейнергу тIивтIуну, цIуницIакул машхул хьура дахху-ласулул даврихун. Ца ппурттуву, кьай-кьуйлул хъирив Пятигорск шагьрулийн лавгсса чIумал, янна дуруххай машинартту бакIрайн багьунни. Та чIумал, цукун шайрив ххал бан, цаппара лавсун увкIссияв. Гихунмай ттун бувчIлан бивкIуна, цуксса захIматсса дунугу, ца журалул бизнесраха зун аьркиншиву, – тIий ур МахIаммад.

[pullquote]БикIай каялувчитал цала шяравасса мачча-гъанми цачIанма даврийн кьамул бан къаччисса. Ттул коллективраву тIурчан, 70 процент зузалтрал ттула шяравасса буссар. [/pullquote]
Республикалий чIявусса конкурентътал бусса бизнесментурал дянив хIакьину, МахIаммад Башировичлул бюхъу-бажарданийн бувну, янна дуруххаврил оборудованиялул ттучаннал сетьрал даву нирхиравун руртун дур. Буниялагу ванал язи дургьусса даву бигьа дакъасса дур. Цалва ттучаннай бахлахисса янна дуруххай машинартту зия хьувкун, вайннан багьлай бур бакьин баврил гарантиягу дулун. Аьркинну бур шикку хьхьичIва-хьхьичI бикIан даву кIулсса механиктал. ЦIана шикку зий бур даву канилух дурксса лавайсса даражалул механиктал, менеджертал. Вайннай, МахIаммад рязину ур.

[pullquote]Цала даву хъиннура лядуккаву мурадрай, ванал лавхьхьуну бур ингилис мазгу. [/pullquote]
«ZiG-ZaG» ттучаннай хIакьину бахлай бур Эмиратн­ава,Туркнава, Германнава, Ки­тайнава ва цаймигу хIуку­матирттая бучIан бувсса янна дуруххай машинартту ва дуру­ххаврин аьркинсса цимурца. Дунияллул даражалийсса халкьуннал выставкарттай гьуртту хъанай, цIуну дурксса янна дуру­ххай оборудование жула республикалийн хьхьичIра-хьхьичI дукIлай дур вай ттучаннайхчIин. Чил хIукуматирттайн оборудованиялул хъирив занан хьхьичI МахIаммадлул цайнува цалва лавхьхьуну бур ингилис маз, лархьхьуну дур янна дуруххай машинарттал терминну ва цинярда запчастирдал цIарду. Фирмардайн оьвтIий, дучIан дуллан ивкIун ур аьркинмур.
– Ингилис маз лахьхьавриягу хъунмасса кумаг хьуна. Кьай-кьуйлул хъирив лавг­сса чIумал, янна дуруххай машинарттацIунсса гьарца затирттал цIарду кIулну, ттуща профессионалнаща куна гъалгъа тIун шайва. Гайннангу ттущал зун бигьану бикIайва.
ЦIанасса ппурттуву вайннал ттучанну бур МахIач­къалалив. Каспийскалий, Дарбантлив, Хасавюртлив ва Грозныйлий тIивтIуну бур вайннащал зузисса дилертурал ттучанну. Шиккува кIицI лаган, хIакьинусса кьини машлул рынокрай МахIаммадлул каялувшиндарайсса «ZiG-ZaG» ттучаннал хъуннасса авторитет хIасул хьуну дур.
Хьунадакьлакьисса захIмат­шивуртту цукунсса дур т1исса суалданухьхьун жаваб дуллай, МахIаммад буслай ур хъунмур захIматшиву пишакартурацIун дархIусса душиву.
– Уттизаманнул янна дуру­ххай машинартту бакьин буллансса механиктуран даву ла­хьхьин дуллан ттунма багьай. ХутIливун багьувкун ми, ттуярвагу ялтту бувккун, профе­ссионалтурайн кIура баяй. Му бакъассагу, харжгу бивхьуну, пиша магьир бан механиктал гьан бара Москавлив, Санкт-Петербурглив, Ивановолийн ва чIал къавхьуну гьан буллантIий ура Китайнавунгу.

[pullquote]ХIакьинусса кьини машлул рынокрай МахIаммадлул каялувшиндарайсса «ZiG-ZaG» ттучаннал хъуннасса авторитет хIасул хьуну дур. [/pullquote]
Ттул коллектив – му ца кулпатри. БикIай каялувчитал цала шяравасса, маччами-гъанми цачIанма даврийн кьамул бан къаччисса. Ттул коллективраву тIурчан 70% зузалтрал ттула шяравасса буссар. Нажагьлий зузала, ялун уруган, увххун, ягу тIааьн акъа чIалай ухьурчан, на, мунайн ттучIанма оьвкуну, кIива гьантлий игьалагансса ихтияр дулара. Цала чулухуннай дурсса аякьа асар хьусса зузалт кIилчинмур кьинива даврийн буккай. ЦIуну даврийн уцлацисса инсангу кьамул айсса коллективралли. Зурул лажиндарай му коллективран кьамул хьуну, мунай дакI дакьирчанни мунахьхьун зун­сса ихтияр дулайсса, – тIий ур МахIаммад.

Ссу Лада

Ва бизнесрал гьану бивзния шинмай МахIаммадлул ца яла вихшала дишинмур партнерну ванал цалва чIивимур ссу Лада бур. Ва бур МахIаммадлул чул бищай кIанугу, дакI тIайласса кумагчи ва маслихIатчигу. Мукунма ласнал даврил иш бачавривугу, гьарца бивзсса шаттирацIун кабакьу хъанай бушивруву агьам­сса кIану бугьлай бур кулпат Дианал.
Цуксса цува къайгъурдавун лавгун, мажал бакъа ухьурчангу, МахIаммадлул ччя-ччяни лякъай буттал шяравун иянсса чIун. ХIат-хIисав дакъа ххирар ванан буттал кIану. Жяматрал дуллалисса даврил чIарав ацIайсса патриот ур. Цува лявхъусса ва чIивинийсса оьрму лавгсса буттал аьрщарай, Карашав, дурну дур ххаллил­сса къатри.

Буттал аьрщарай дурсса къатри

– Нюжмардий цал на чарабакъа ияйссара буттал шяравун. Зунттурдайн я щайхту, ттул чур­ххавун рухI дучIай, дакIнийсса цинявппа буруккинтту буккай. Игьалагара на так зунттаву. Асар хъанан бикIай, жула щархъурду дачIра дуклай чIалай, чIаххуврайсса даргиялми хъуни хъанай чIалай. На мудангу хIадурссара ттула буттал миналуцIун бавхIусса гьарцагу агьамсса иширал чIарав ацIан, – тIий ур МахIаммад.

Нину РайхIанат

Опыт бусса ишбажаранчи хIисаврай, жагьилминнахь цукунсса маслихIатру банссия ина тIисса суалданухьхьунсса жавабран:
– ЦIана бажар бусса инсаннан лавай хьун захIматсса чIун дакъар. Ччимур информация ласун бюхълай бур интернетрава. Аьдада чIун харж къадуллай, цала кIулшивурттал даража гьаз бувансса программартту лаласун, лахьхьин бюхълай бур. Гьарцагу инсаннал цала оьрмулул ишру нани баву цайнмар хъар хъанахъисса. Зухьхьунна Заннал итадаркьусса чIумул цавагу мутта оьнма гьан мабитару, яла пашман хъанантIиссару. Уттисса ник диндалул чулухуннай кIура дарну душиврулгу хъунмасса барачат бур. Цума ухьурчангу, Заннайн вихну ухьурчан, мунацIун кабакьайссар. Жула захIматгу, бюхъугу, аькьлугу зун аьркинссар жухава, – тIий ур МахIаммад.

Цалва агьлу-авладращал

Ихтилатрал байлитIулий ххи бан ччива ца укунсса затгу. Цала жяматран ва гъан-маччаминнан МахIаммадлул чичайссар биялсса «Илчи» кказитру. Инсан цала миллатралгу, мунил культуралулгу пикри буллалисса, чантI увкусса ушиврул ца барашиннану хъанахъиссар ва кIанугу.