Аьрасатнал Президентнал пресс-конференция

[pullquote]Гьуртту хьунни 507 журналист[/pullquote]

Декабрь зурул 23-нний Аьра­сатнал Президент Владимир Путиннул, журналистътурал суаллахьхьун жавабру дулай­сса, гьар шинах дувайсса пресс-конференция хьунни. ДукIумур пресс-конференция коронавирусрал пандемия сававну видеосвязьрал журалий дурссия, гьашину Москавуллал Манежрай дунни. Пресс-конференциялий гьуртту хьунни 507 журналист.
Бусанну гьашинумур пресс-конференция 17-мур хъана­хъишиву. Буллай буру ва пресс-конференциялиясса цаппара суаллу ва Президентнал жавабру язи дургьуну, цахъи кутIагу дурну.

Аьрасатнал экономикалия

– Аьрасатнал экономика пандемиялул щавщи бияврия цайми билаятирттал экономикалияр лябукку буну ва сантирай ччаннай дарцIуссар. Цайми хьхьичIунсса билаятирттал экономикалияр Аьра­сатнал экономика хIадурнугу ляркъунни дурк кьини лахъан. Шинал хIасиллайн бувну ВВП 4.5% гьаз хьунтIиссар. Стройкалул хIакъиравурив, билаятрал тарихраву уттинин къадиркIсса хIасиллу – 90 миллион квадратный метрарду дузал дурссар.
ХIукуматрал давринсса кьимат
– Аьрасатнаву безработица хъунна хьун къариртссар. Ялунгума 4,6 процентрая 4,3 процентрайн дагьссар. Мяйжанссар, демографиялул масъалартту сававну зунсса кару диял хъанай дакъар. ЦIанакул Аьрасатнаву ялапар хъанай бур зун бюхъу бусса 82 миллион инсантурал. Вай чанссар. Яларай дагьунни инсаннал оьрмулул лахъишиврул дуцингу: дуссия 71,5, утти 70,1 дур.
Вакцинарттая
– 59,4% – ва хIакьину Аьрасатнавусса коллективный иммунитетри, хIатта 80% бикIан аьркин­ссар. Ва даражалийн гьаз хьунссару тIий ура цIусса шинал цалчинмур кварталданий. Прививкартту дурмигу, къашай хьумигу хIисавравун лавсун, 70 миллион инсантурал дурну дур Аьрасатнаву цалчинмур прививка, ми чанссар. Прививкартту дурмигу цIуницIа къашай хъанахъисса ишругу бур, амма так ца процент бур къашай хъанай. Совет заманнай прививкартту къадуванну тIисса къяна бугьаву къадикIайссия.

Вакцинарттал муттаэтурая ( антиваксертурая)

– Инсантурал хIурмат бикIан аьркинссар, миннал цамур тарап духьурчагу, ссавурданий бувчIин буллан аьркинссару чараба­къ­шиврул дуллалисса давур­ттаяту. Вакцинартту къабуллалиминнай аьчIа дихьлансса ягу ми танмихIрайн кIункIу буллансса чарабакъашиву дакъар.

ЦIуллушиву дуруччаврил учреждениярттал ва азарханарттал даврия

– Ковидрал ппурттуву щавщи бивунни пландалийн бувну медициналул ка-кумаграх ялугьлай бивкIцириннайн. Ковидрал къашавайми хъин булланшиврул таман­сса азарханардая госпиталлу буван багьунни, хIакинтал, пишакартал ми госпиталлай зузи буван багьунни квалификациялулссагу бувну. Цаппара азарханарду лава-лакьин багьуна цIуппурттуй. Мукунма маскарду, медициналул костюмру диял къахъанахъаврил ялувсса авазагу гьаз хьуна. Мукунма кислород биял къахъанай, нигь рутлати­сса тагьар дия, барчаллагьри яра­гъуннил гужирдал структурардан ва промышленностьран, ччясса мутталий ми масъалартталсса бувна. Вайгу, вайннухава лавхьхьусса масъаларттугу махъ ливчIссар, утти нигь къадикIантIиссар тIий ура.

Дуснакьирттавуминнай зулму буваврия

– Дуснакьирттаву бур преступлениярду дурсса ягу дуршиврий тахсир ккаклакисса инсантал. Тайгу Аьрасатнал гражданталли, тайннал чулухунмайсса бургавугу инсаншиврийсса дикIан аьркинссар. Хъинну хъирив лавну тахсир бусса-бакъасса чIалачIи буллан аьркин­ссар, гьанулун цIакьсса хIуччарду ласлай. Аьрасатнаву колонияр­ттай дуснакьлувтурай зулмурду буллалаврил хIакъираву 17 уголовное дело сукку дурну дур. Мяйжан­ссар, кьатIаллил билаятирттайгу бур укунма дуснакьлувтал азурда буллалисса кIантту. КъабикIан аьркинссар чувчIавгу.

Жагьилтал заралсса информациялия буруччаврияту

– Интернетраяту жагьилтурал хайр ласавур жулва мурад. Амма жагьилсса инсантурайн, хьхьу-кьини интернетраву гьан дуллали­сса «азар» диявриятугу буруччин аьркинни, виртуал оьрмулувун къакьувтIуну, спортрахун багьну, музейрдавун, театрдавун зананшиврул. Интернетрал каширдугу ишла дуллан аьркинссару хайр ласунну. Аьрасатнавусса циняв школартту интернетрал дузал бувансса программа дуссар, ми иширттан, ттул пикрилий, 24 миллиард кка­ккан бувну буссар.

ОьрчIру баву чанхъанахъаврия

– Цал образование, къуллугъ, карьера – яла оьрчI уванна. Укун­сса хIукму буллай буссар оьрмулул 30 шинаву. Яла зувира шинава ливчуну махъ кIилчинмур оьрчI буван­сса пикригур бакъа­сса. Демографтурангу къакIулссар циваннив уку­сса тагьар дусса. Гьай-гьай, оьр­мулул маэшат, къуллугъ – агьам­сса затрур. Амма нинушиврул, ппушиврул талихIраяр хъуннасса тирхханну дакъассар. Инсантуран бувчIлан аьркинни оьрчIру оьрмулул талихI бушиву, оьрчIачIан дир­ссагу цичIар дакъашиву. Яла хъунмур талихI – оьрчIавур. ОьрчIру хъуни буллалисса кулпатирттан паччахIлугърал кумаг бакъа чарабакъассар, буллайгу буссару. Хаснува пандемиялул ппурттуву.

Дякъил Ттатта судра­хьхьун улунна, 23 шинай цалва мурадру щаллу къабуллай уну тIий тIисса журналистнал хIакъираву

– На навагу юрист ухьувкун, Дякъил Ттаттал адвокат хьун хIадурну ура, ванал анжагъ ххуйми оьрчIал ва душваврал мурадрур дузал бувайсса. На Дякъил Тта­ттайн барчаллагьрай ура билаятрал бакIчи хIисаврай, хIакьину журналистътуращал хьунаакьин бюхълай буну тIий. Дякъил Ттаттал, жуйхва так ссайгъатру бачIаврийну гьашиву къадурну, жулва хияллу дузрайн буккан бувавриву кабакьу булланссар тIий ура, гьарманан ба-бакIрах ва аьмну щалвагу билаятрал мурадру бартбигьин.