ХIал кIюласса кулпатирттан

Республикалул социал мюхчаншиврул 52 идаралий дайдирхьуну дур «Социальный контракт» тIисса проектравух гьуртту хьун ччисса агьалинащалсса консультациялул даву. Халкьуннаясса аьрзри ххалбигьлан циняр идарарттай хIасул бувну бур пишакартурал группарду. Шикку вайннал агьалинахь буслантIиссар проектрал тIалавшиннардия ва ишла бан бюхъантIисса социал кумаграл личIи-личIисса ххуллу-ххуттардия.

Проектрал мурадну хъана­хъиссар кумаграх мюхтажсса инсантуран цанмасса маэшат буллан лахьхьин баву. Ванивух гьуртту хьусса ахIвал-хIал кIюласса кулпатирттаща проект сававну бюхъантIиссар цанмасса маэшат буллан. Проект щурущи дурния шиннай социал мюхчаншиврул идарарттал пишакартурал 10 азараксса инсаннахь багьайсса насихIатру бувсун бур. ХIасил, октябрьданул байбихьулийннин 4841 кьутIи чирчуну дур.
ПаччахIлугърал чулуха­сса кумаграцIух дуланмагърал кIюласса 919 кулпатраща бюхъантIиссар цивппа заллу­сса цаннасса даврил дузалшинна дан. Масалдаран, ялув кIицI дурсса кьутIирдаву чIяруми дусса дур янна дуруххай ательерду, ххуйшиврул салонну, нацIу-кьацIурду шахьлансса цехру щурущи бансса ва хъус ххилаххаврицIун ва хъус диян дуллалаврицIун дархIусса. Укунсса журалул кьутIирду хъунмурчIин цIакь дурну дур Ахъушиял, МахIарамккантуллал, Хасавюртуллал, Казбековуллал, Гумбетуллал районнай, шагьрурдава тIурча – МахIачкъалалив ва Дарбантлив. Хозяйство тIиртIуну, муниха зун ччисса хьуну бур 530 кулпат, вай хъунмурчIин шяраваллил кIанттурдай ялапар хъанахъисса кулпатру бур.
Цанна къулайсса даву ляркъуну ччисса кьутIи цIакь дурну дур 1050 инсаннащал, вара журалул 300 кьутIи цIакь давриха хIакьинусса кьинигу зий бусса бур. Проектрайн бувну, цала маэшатрал цIаний кумаграл хъирив увксса инсаннаща бюхъантIиссар, захIматрал рынокрай тIалавсса пиша цумур бурив ххал бувну, му лахьхьин ччай ушивугу баян бан. Вагу паччахIлугърал укра дуллалисса хIаллихшиннар.
ЗахIматсса иширавун багьсса кулпатирттащал социал контрактру цIакь даву жулла республикалий ца хъинну тIалавсса ва агьалинал дяниву бусрав хьунсса даву дур. ПаччахIлугърал чулухасса кумаг бан бювхъуну бур 2342 инсаннан. Вайгу хъанахъиссар кумаграх мюхтажсса агьалинал 30 %. Ва даву щурунтIиссар 2022 шиналгу. Социал контрактрал мурадну хъанахъиссар кумаграх мюхтаж­сса кулпатран захIматсса иширава буккансса чаранну лякъаву. Кумаграл хъирив бувксса агьалинаясса тIалавшиннагу хъанахъи­ссар, арцу цанна мюнпатну ишла дурну, цала кулпатрал кутак цIакь дансса.
ПаччахIлугърал чулухасса кумаграл арцу итадакьин ккаккан дурну дур мукьва ххуллу-ххуттан: мюнпат-хайр бусса пиша лахьхьин бансса; кулпатравун маэшат букIлансса даву щурущи дансса; чIумуйну захIматшиврухун агьну, кумаг аьркинну бухьурча ва шяраваллил кIанай хозяйство щурущи дансса.
Проектрах гъира багьну, ванивух гьуртту хьун ччинаща бю­хъайссар, цалла-цалла районнай­сса ДР-лул ЗахIматрал министерствалийн багьайсса соцзащиталул идаралийн лавгун, хъиривгу лавну, гьуртту хьун ччишиврул аьрза булун.