Шанма мизит – шанма тарих

Лаккуйн бувххун нанисса ххуллул шанбачIулий, Кьубиял шяравун кIура бавсса кIанттай, бувну бур чIарах нанинал я бацIансса, чIивисса, исвагьисса мизит. Гьаксса ххуйри ва даву.

Шикку ттун ца-кIива махъ учин ччива Кьубиял шяравусса ялагу кIива мизитрал хIакъираву. Цурда дяшяраву, кьиблалийнмайгу бурувгун, ххал хьума тамаша буллали анну бавцIуну буссар Кьубиял хьхьичIа заманнул мизит – Хъун мизит. КIанин хьу­ссар 250-нния тихуннайсса шинну. Ца чару къабагьну бавцIуну буссар хIакьинусса кьинигу.


Кьубату ЧукIнав нани ххуллий хьунадакьайссар хъуннасса, куртIсса ратI, Оьхъалли-ратI тIисса. КIа ратIув бивкIун бур хъунмасса, хъахъисса рангирайсса кьун. КIанийн Кьубиял учайссар майчару куну. Шяраваллил Хъун ккурчIав гьаз хьуну бивкIун бур цIусса мизит баврил масъала, миккува сукку бувну бур та кьунттул хаваргу.
БучIан бувну бур язисса чарил усттартал Яруссанная. Ттуп къабивтна, чIутIру бизлай, гъагълай, тиккува ттислай, ца кьаралданийн бучIан бувну чартту, яла вилцIунтрай, ттукрай ххилай, биян бувну бур мизит бансса кIанайн. Шяраваллил жяматгу хIала бувххун, къалахъисса чIумул мутталий бувну, бивхьуну бур кIана кIа эмаратсса мизит. Ялувмур зивулий хъами, лувмуний арамтал чаклийн бучIайсса бивкIссар.

Кьубиял шяравусса кIил­чинмур мизит урчIцIалку шиннардий бувссар Кьубиял жяматрал лайкьсса арс Гъази Гъазиевлул. КIагу буссар ххаллилсса мизит. Бувнугу буссар кIа Гъазил цала буттал къатри диркIсса кIанттай.
Уттигъанну на лавгссияв ттула буттал шяравун. КIикку кIулгу хьуна га аьраххуллул шан­­бачIулиймур мизитгу щил, цукун бувссарив. Га бувну бур Щайх-Мурад-хIажинал тIалавшиндарайн бувну.
Цувагу зий уссар Кьубиял школалий, дин-исламрал дарсру дихьлай. Жул къатрал хьхьичIух лагайссар школалийн. Дарс дирхьуну нани ххуллий, на увкIсса бавну, увкIуна ттучIангу Щайх-Мурад-хIажи, яхши-хаш бувну махъ, ца-кIива суалгу буллуссия.
– Кьубиял шанбачIулий бувсса га мизитрал сакиншинначигу, дакIнийн бувтмагу цу хъанай ур?
– Му дакIнийн багьуна ттунмагу, жула шяравучу Юсуплул арс Багиндар-хIажинангу.
– Ка-кумаг, чIарах бацIу щил буври?
– Арцуйнусса кабакьу бунни жяматрал – шийваминналгу, шагьрулийминналгу. Буллалийни, субботник хIисаврай кунма, жула шяравусса жагьилталгу чялишну гьуртту хъанай бивкIссар, шяраваллил бакIчи МахIарам ХIамзалаев хьхьичIну.
– Щайх-Мурад-хIажий, га ххуй-исвагьисса чIиви мизитравун чаклийн буклакIиссагу бурив?
– Буркьай, циван къабикIави. Нюжмар кьинирдай 10-15 машина чан къашайссар гикку.
– БувкIминнан шартIругу дузал дурну духьунссар?
– Гьарца аьркинмур щаллуну дуссар.
Шиккува кIицI лаган, Щайх-Мурад-хIажинал пикри бур мизитрал лагма-ялтту цIусса, личIи-личIисса журалул мурхьру бугьансса.
Ттула чулухату хъунма­сса барчаллагь тIий ура Щайх-Му­рад-хIажинахьгу, Багиндардухьгу, мизитрацIунсса давур­тту дурсса цинявннахьвагу. Зу­хьхьун цIуллушиву дулуннав, зу дурмур хъунмасса чирилул ххуллийсса хьуну лякъиннав!

Оьмахан Вагьабов,
ш. Кьуби