Дусшиврун миллатру ва динну личIи дакъассар

Ттулва москавуллал подруга Катерина Ивановна Молчановал аьпалун хасну.

Москавливсса азарханалул палаталуву ттун Катерина Ивановнай ябавцIуна, хIакиннал ванихь къювулий бурав, куну цIуххайхту, ванил гюнгутIул чIуний, цIуцIавричIагу яхI буван аьркинссар учайхту. ХIакиннал ванихь,: «ЯхI буллан аьркиншинна дакъассар, къюву кьадагьансса ххалаххи буван медсестранайн чIу бува» — увкунни. Ваниллив паракьатну: «ЦIуру-кIуру буллан на чIивитIу духрав», — учай.

[dropcap]Я[/dropcap]лу-ялунна на ва 83 шинаву­сса, дугьарасса къарил кьянкьашиврул ва инсаншиврул хIайран буллантIисса. Хъирив кьини Катенька-бавал ( жу ванийн кувний хIурматрай Катерина Ивановна учирчагу, кувний ччавулий бабушка Катенька учайссия) хIакиннал цукун шанай бивкIра учайхту: «Галина Семёновнай, на ина дежурствалия махъ кунма цIакьну шанай бивкIра, пюнх буллуну, та Фатиматлуллив шанул ккик къакуннича, танинчIанмай хьула», — учай. Палата ца бунугу, жул хIакинтал личIи-личIисса бур. Нагу Катенька-бавахь цимилагу миннат буллантIиссара, Галина Семёновнал цалвами къашайшалтрал биялсса къайгъурду бурча, ттулминнул хъаргу мунил хъачIунттайн марутлав тIий.

[dropcap]В[/dropcap]аниллив щурщулий учинтIиссар чIаравминнан къабаян (баян бувулт гьар мурцIувгу чан бакъархха) : «Вил Анастасия Викторовна жагьилсса зат бур, опыт бакъасса, кIия хIакин вил лагма лечлачавриву оьккишиву дакъархха». Ялагу, ялагу хIиллалий машварартту щашлантIиссар, Галина Семёновна ламусравун бувтун, ттулсса булланшиврул. Ттуща та ппурттуву зат зумув дишин хъанай дакъая. Ттуйсса хIал чIалай, Катенька-бава блинчикрай лухIи икра бавхIуну, лажиннича Ленинградуллал блокадалул порциялул укссавагу буки тIун дикIайва. ЖучIа палаталуву Рязаннаятусса захIматну къашавай­сса хъамитайпа бия, бувагу шания къабизлазисса.

БачIвасса кIантту палатардаву бакъая. Федерал институт бия жул азархана, къашайшалт ялун багьнувасса. Ца хьхьуну чIаравсса палаталувусса чачан хъами ( чIарахбацIулт цила миннул тIийкун гужсса буну, щалва палата миннухь бикIайва, кIива ссу бия, ца къашавайсса, тамур ссийх буруглагисса) итабакьайхту, палата бачIва бусса хавар хьуну, Катерина Ивановнал хIарачат бувну бия жува ца хьхьунуссавагу мивун бизан буван, ттун аьркинну бунугу, цинма аьркинсса кунма. КIюрххил ттун кIул хьуна мунил медсестра­хъан 600 къуруш дуллуну диркIшиву ца хьхьу дуван бизан битаншиврул. «Бачу кIидачIиннуча», – учав.

«На дурсса ххуйсса тIул чагъардайн чун дуцлай бура», – увкунни къаччан бивкIун. Цамур кьинигу цинма дарув ласи тIий, оьвтIисса чIумал, душнихь ттун аьркинсса даругу ласи кунни. Къакьювкьу­сса. Багьа буллай бура. «На къашавай дунугу, бакIрава дуккан дурара, къуруш къаласайссар, дарурттах арцу щил ласайссар?» – увкунни. Вилва пенсиялия кьувкьуну, ттун даруртту ласлан вил бурж бакъа­ссар учайхту, ттун биялсса пенсия бур увкунни. Биялссагу цукссарив къабувсунни. Мяйжанссар, яла ца шинава ванил ужагърайн буххайхту, совет заманнайвасса сир бувк­сса кIункIурду ва къатлул кьай-кьуй ккаккайхту, бувчIинтIиссар ттунгу ванил пенсия къабиялссача, заэвсса бивкIшиву.

Ванил цила дакI кунна лазилавкьусса, марцIсса ужагъ бушиврия ххари хьурчагу, дакIнил аваданшиву яла кьимат­раймур хъус-ххазина душиврийн щукру буварчагу. Ссал къабагьар лажинни дакI цIуцIаврийсса аякьа, хаснува цIуцIи шанийн агьманан? Ца кьини багьну, гъавгъуннихха ттул чяй хIачIай кружка. Азарханалийсса посуда жура машан ларсъссия. Гассят оьвтIун диркIунни ттул Катя-бава Марина тIимур душничIан, кружка аьркинни тIий. Ттухь цIувххунни кружкарду хъуними ххирарив, мюрщими куну. Ттунма мюрщими ххиранугу, щин чIярусса хIачIлачIияра тIий бухьувкун хIакинтал жухьва, хъуними учав.

«Ттул ссил душ Иринал ттун пишкаш бувсса , кIялатIутIал кружкагу лавсун бухьхьула ттучIан», – тIий бурча, Марина, вин мукун хъунмасса кружкалул цибанна тIий бухьунссия, «Марин, ина силисттачирав цIухла бихьлан, пиво хIачIлан ччай дура», – учай. БучIай ттучIан яла кIялатIутIал чIюлу бувсса хъун кружка. Палаталуву щин-бунугу ци-дунугу аьркин дагьарча, анаварсса кумагран кIанттайссия Катерина-бавал душру : Марина ва Светлана Молчановахъул. Буниялттунгу, фамилиялуцIун бавкьусса. КIива махъ бакъасса.ТIуллуми уздансса. Екатерина Семёновналмур кумаг буваврил хIуччагу шанма мукъуйну бувчIин бувайва : «Жу Москавуллал агьлуру, зу-хъамаллу, хъамаллурал хIурмат гьар кIанайгу бикIан аьркинссар». Яла чIяруну ванил зумув ишла дуваймур калимагу дия: «Нельзя людей обижать, не по-человечески это, не по-божески !» – тIисса. Хъиншиврул ва дакIнивасса чаннал къадикIайссар я дин, я миллат, ягу шиннал личIишиву.

Вил ва къарил дусшиву цIакьсса дур, зу личIи-личIисса багьу- бизулул ва оьрмулул инсантал бунува, учин­ссагу буккайва. Ванил ттун Дагъус­ттаннал агьлу ххира хьунни учайхту, ттун тIааьнну бикIайва. Ванил ссихьгу, лаялий квартира Да­гъусттаннаяминнахьхьун бакъа мабулара учайва, Дагъусттаннал агьлу марцIшиву ххирасса, уздан­сса бур тIун дикIайва.

Катя-бавал чIаххущарнилгу ттухь увкуна: «Ка­ра­матсса магьрал билаятрая кунна буслай дулукьай Катерина Ивановна Дагъусттанная, цурда цаллагу Дагъусттаннайн къадирну дунура. Ттувунгу зуву руртссар, гъинттул Дагъусттаннайн биян, уттива хIадур хъанай буссару». Ца ччай биякьай ттунгу Катя-бавал Дагъусттаннай ца шанма гьан­тта бувну. Мунил давление цакуну гьаз шайва, самолётрай щядикIан хIакинтурал къабучIиссар тIий бия. Бунийва ябан, хIурмат бан аьркинсса инсан бия. Гьай-гьай, ттул дусъсса душваралгу ваниха шайсса хIурмат бувайва. Ва укунмагу, чIиримуния, та яла хъунмуния кунма ххари шайсса инсан бия. «Ва оьрмулийн дирну укун нахIусса буркив бувксса щарсса дакъара», – учайва. На ванин дагъусттаннал турт, ницI, бурувсса ссайгъатран ласайссия. Хъинну ххари шайва.

Ттунгу ссайгъатру хIадур бувну бикIайва. Я цила дурсса ссихьу – кIукIлу игрушка, ягу бисерданий­сса килисалул сурат, ягу рамкалувусса ссал-дунугу сурат. Душварал бусайва, на бучIаннин гьантри ккалан дикIайшиву. Ца ппур­ттуву на пробкалувун багьну зана бивкIссияв ваничIан къабивнува. Маринал ттучIан ва кьини ца ххюйлавагу оьвкуна, чIавахьулттичIату тиннай хIура къархьуссар, ттучIан ттул Фатимат най буссар тIий. Ттун ва кьини дакIнин дагьтари, уттигума дакIния парча багьай. Катя-бавал чара бакъа гьарца байрандалий на барча бувайвав: був­сса кьинигу, 8-мур мартрайгу, зумаритавал байрандалул кьинигу.

КIинттул февраль зурул 16-нний ттул Катя-бава ларгссар дунияллия. Баласса пандемия сававну, цамур шагьрулийн лага-бучIан къабигьа­сса ппурттуву. Светланал ттучIан чивчуна, дунияллия гьан хьхьичI ниттил Фейсбукрайсса ттул цIусса суратру кка­ккан дувара тIисса миннат бувшиву ва махъ ппурттуву гьар кьини тIиссакссагу, ттуяту гъалгъатIий диркIшиву. Катя-баван хъинну ччай бия ттул арснащал кIул хьун. «Вил арс хъазамравун чIувин къаувну дунияллия къалагайссара», – учайва.

Ттул пикри буссия 8-мур мартрай таничIан оьвчин, барча дуван. Гъинтнил каникуллай арснащал ялун биян гьан. Ттун хъинну бювххуна ва дуллу-дунияллий ттула оьрмулул ца яла захIматмур чIумал нурданул чирахъ кунна чIарав дарцIусса, чIирисса оьрус къарил бивкIу. Шанма гьантлий ттул зумув зат най дакъая. ХьхьичI дацIлай дия, блинчикрал ца зуманийх лухIи икрагу бувгъун, лажиннича Ленинградуллал порция хIисаврайсса кьацIвагу уча тIисса, баласса дяъвилул аьратталсса чIун хъама ритай чIун да­къая тIисса, совет инсан Екатерина Ивановна. Катя-бава.