Педагогнал пишалул сий

Султана’в Мирзаев

Республикалул шагьрурдал ва щархъал школарттай зузисса математикалул учительтурал ккураннаву ххуйну кIулссар ва бусравну уссар хъунмур оьрму педагогикалул элмулун хас бувсса, цалва пишалул хIакьсса минахур, Мамидлул арс Мирзаев Султанав. 47 шин хъанай дур ванал ва аралуву зий, миннувагу 41 шин хьуну дур Дагъусттаннал КIулшивурттал даража лахъ бавриха зузисса институтраву (ДИРО) зий.

ЦIубакIрай, архсса 70-ку шиннардил ахирданий, шиккун жагьилсса методистну зун увкIсса Султанав Мирзаев цIа­на ур естественнонаукалул кIулшивуртту дулаврил кафедралул доцентгу хьуну, ДИРО-лул Элмийсса советрал элмий­сса секретарьнал буржругу биттур буллай. Институтраву ва жаваблувсса даву дачин дурну ванал дусса дур ацIрахъул шинну хьуну. Цала пиша ххуйну кIулсса Султанав 1980 шинал ивтун ур математикалул, физикалул ва информатикалул кабинетрал каялувчину. Шикку зийгу ванал хьуну дур 20 шин. Зий унува, элмулулмур давугу дачин дурну, 2004 шинал Султанавлул дурурччуну дур кандидатнал диссертация. 2005 шинал ва ивтун ур математикалул, информатикалул ва физикалул кафедралул методистну, цал архIал кафедралул доцентналмур давугу дачин дурну ивкIун ур. ЧIярусса шиннардий Мирзаев Султанав ивкIссар ДР-лул КIулшивуртту дулаврил министерствалучIасса учительтуран лахъмур ва цалчинмур категорияртту булавриха зузисса экспертътуравухгу. Зий ивкIун ур мукуна личIи-личIисса шиннардий МахIачкъалаллал 34-мур ва 18-мур школарттайгу. ХIасил, Дагъусттаннал педагогикалуву хъунмасса захIмат бивхьусса пишакар ур.


Султанав кIицI буллай ур, вайксса шиннардий институтраву зий
республикалий цува къаивсса цурда ца район, шагьрурдал ва щархъал школа бакъашиву.


Увну ур Султанав 1952 шинал ЧIарадиял райондалийсса лакрал шяраву Шалив. Школа къуртал бувну махъ, дуклан увххун ур Дагъусттаннал паччахIлугърал университетрал математикалул ва информатикалул факультетрайн. ЗахIматрал ххуллугу ванал байбивхьуну бур ЧIарадиял райондалийсса Дусрах тIисса шяраваллил школалий математикалул дарсру дихьлай. Цаппара шинну дурну дур цала буттал шяраву учительну зий. Султанавлул бусаврийну, ва пишагу ванал язи бувгьуну бур оьрчIнийва жяматраву, шяраву учительначIансса хIурмат чIалай, халкьуннал дяниву га бусравну ушиву хIисав хьуну.

ДакIнийн бутлай ур ва математикалул элмулух оьрчIан гъира багьанну цахьра дарс дишайсса диркIсса, цала шяраватусса Уммукусум Оьмаровагу. Математикалух гъира бушивруцIун, чIава жагьилнал эбрат ласайсса диркIун дур школалул директорну таний зий ивкIсса цала ссурахъу Къашкъаев МахIаммадлуягу. Учительнал пишалул сий-бусрав лахъшиврул, 60-70-ку шиннардий шяраваллава чIявусса ххуй-ххуйсса ва гьунар бусса учительтал бувкссар.
КIицI къабан къахьунссар, хъуннасса гьурттушинна Султанав Мирзаевлул дувайшиву республикалул кIулшивуртту дулаврил аралуву хъанахъисса мероприятиярттавухгу. ЛичIи-личIисса агьамсса конкурсир­ттай, олимпиадарттай, ЕГЭ-лийн ва ОГЭ-лийн хIадур хъанахъисса батIавурттай ва увчIайссар жюрилул вакилну ва комиссиярттал экспертну.
Педагогикалул аралуву бивхьусса захIматрахлу Султанав лайкь хьуну ур «ДР-лул лайкь хьусса учитель», «Аьрасатнал просвещениялул отличник» ва цаймигу бусравсса цIардан ва бахшиширттан. Ва ур 40-нниха ливчусса учебно-методикалул пособиярттал авторгу.

Цалла даврия буслай, Султанав кIицI буллай ур, вайксса шиннардий институтраву зий республикалий цува къаивсса цурда ца район, шагьрурдал ва щархъал школа бакъашиву. Ца жулла Ккуллал район диркIун дур ва къаив­сса, мугу, ларгмур шинал пандемия хьуннин, школарттал ялтту ув­ккун, даврил уттининсса аьрххирдал сияхIрай ххи хьуну дур.
Школарттайн лаглай, кIан­тту-кIанттурдайва математикалул, физикалул, информатикалул учительтуращал хьунаакьлай, муданна дахIаву дуну ивкIсса ва вайннал дарсирдал хIалкьазиялия хавар бивкIсса Султанав, чIявуми цала уртакьтал куна, ларгмур дуккаврил шинал апрель зуруя шинай дистанцион режимрай зий ур. Цурда-ца кьини лях гьан къариртун учительтурал кIулшивурттал даража лахъ баврил дарсру найнна дур кафедралий.

«Цуксса хIайпнугу, шиная шинайн математикалул учительтурал кIулшивурттал даражагу, вайми дарсирдал учительтурал кунма, лагь хъанахъисса хIисав хъанай бур.Таблица умножениярагу къакIулсса учительтал букIлай бур школарттайн. Математикалул цIанасса хIарачатругу 20-25 шинал хьхьичI учительталну зун бивкIминнал биялалусса хIарачатрур.
Къаххуйсса тагьар дур физикалул, астрономиялул дарсирдалгу. Дарсру чан дурну дур физикалул школарттайгу. ЦIана гьар кIанай IT-технологияртту тIалавну духьувкун, информатикалул дарсирдалмур тагьар къулайсса дур. Шиная шинайн математикалул хIасиллу къаххуйсса душиврул, оьрчIал кIулшивурттал даража лагь шаврил цалчинна-цалчинмур сававгу дур задачарттал, хIисаврттал жавабру пикри къабувна интернетраву лякъин бюхълахъаву. Махъ шиннардий жулла республикалий ЕГЭ дулавриву низам хьуну тIий, математикалул дарсирахсса оьрчIал къулагъасгу ххи хьунни», – буслай ур Султанав.

Мукьц1аллихъайсса шинну ца кIанай, ца коллективраву зузисса ванал хъунма­сса хIурмат бур цащала зузисса даврил уртакьтурал дянивугу. Ва ур жагьилсса пишакартурал маслихIатчигу.
Буттал шяравун Шаливгу Султанав цала кулпатращал лагайсса ур гъинттул чIумал. КIикку ваналгу, ванал уссу-ссилгу къатригу цIудуккан дурну, ххуйсса хIаллихшиннардугу дурну дусса дур цала оьрчIал оьрчIангу буттахъал мархри бунийн букIлансса гъира бикIаншиврул.
Султанавлул ва ванал кулпатрал, тарбиягу бувну, чивун буккан бувну бур кIия арс ва кIива душ. Вайннаягу бивзун бур ххуйсса тарбиягу дусса, оьр­мулуву ва дуккавриву хIарачат буллалисса наслу.