Барчаллагь учин куна увкIун ивкIсса аьрххи

Сайдун АхIмад-Хан Султаннул гьайкалданучIа. 1 февраль

Ванияр 50 шинал хьхьичI, ххал дигьлагьисса самолет дагьну, оьрмулуцIа хьуссар АхIмад-Хан Султан


Совет Союзрал кIийла Виричу АхIмад-Хан Султан дунияллия лавгун февраль зурул цанний 50 шин хьуссар. АхIмад-Хан Султан цува дунияллия гьан хьхьичI, ваца мачча-гъаннахь «хъинну бикIи» тIисса куна, Дагъусттаннайн увкIун ивкIссар. На, ванал ссурахъил арс хIисаврайгу, тай хьунабакьавурттал бара хIисаврайгу, бусан ччай ура дакIний ливчIмур. Ва ялагу, АхIмад-Хан Султан республикалийн увкIунгу ивкIссар Дагъусттаннал автономия баян бувну 50 шин шаврицIун бавхIуну. Вай гьантрай Дагъусттаннал автономия баян бувну 100 шингу хъанай духьукун, ва хIуччагу цайми хIуччардачIа бивхьуну, Виричунал Дагъусттаннайнсса махъва-махъсса аьрххилия бусан пикри хьунни.


1971 шинал январь зуруй Дагъусттаннал хъуниминнал оьвкуну увкIун ивкIсса АхIмад-Хан Султан шадлугърал хъирив кьини увкIун ивкIссар ЦIуссалакрал райондалийн. Ги­ккун АхIмад-Хан Султан увкIссар ссурахъил арс ХIажикьурбанов ХIажикьурбаннущал, тани ЦIуссалакрал райондалул каялувчитуравасса цану ивкIсса ттул хъунама уссищал. Бусравсса хъамаллуравух ивкIссар Аьра­сатнал халкьуннал артист Ярагъи ХIажикьурбановгу ва цайми-цаймигу паччахIлугърал къуллугъчитал.
ЦIуссалаккуйн нани ххуллий АхIмад-Хан Султан Хасавюртлив яхъанахъисса цала ссурахъичIан, ттул ниттичIан СахIибатлучIан, увхссар. Ттул нину ацIва оьрчI хъуни був­сса «Нину-Виричури», на ацIилчинмара кулпатраву. Жу ялапар хъанай буссияв тани Дагестанская тIисса кучалий, 107 «б» къатраву. На та кьини школалийн гьан хIадур хъанай уссияв. КьатIув уккайхту, жула хIаятраву кIул ба­къасса инсантал ккавккуна. Хъунама уссу ХIажикьурбан акъа, цучIав кIулсса акъая. Ттуйн лажинну ия чурххал лахъ акъа­сса, хъачIунттава уттасса, журат дусса адамина. ПIалтIу ядирхьуну, хъазамрал улттуй кIива-кIива мусил цIуку пар-пар тIий бия. Гайннахьхьун ссаламгу буллуну, на анаварну зана хьуссияв махъунай, ниттихь жучIанма хъамал най бушиву бусан. Ппу тани сагъну акъассия. ХIаятравун дуккайхтура, ниттил ябавцIуна АхIмад-Ханнуй, мусил цIурттайну увчIуна цина ттинин къаккавксса ссурахъу ушиву. Нину ва АхIмад-Хан Султан хъямала багьуна, кIиягу, цаннацIун ца лавчIун бия. ХIукуматрал къуллугъчитуравасса цуманаллив баян бувна, ссищал гъалгъа буван 5 минут душиву. АхIмад-Ханнул мунал увкумунихун аьнтсса жаваб дуллуна, ссин цуксса хIаллай ччай бурив, муксса хIаллай ацIантIиссара увкуна. Сайки дачIи ссятрайсса ихтилатгу бувна ниттил ва АхIмад-Ханнул. Ххишала лахъи лаглан пайда бакъая, танащалми анавар буклай бия. ДакIнийри ниттил ганахьхьун цалчинмур самолёт та, чув руртссия тIисса суал буллуну бивкIссагу. Ххуйну дакIний ливчIунни АхIмад-Ханнул бувсмур. Мунал ябавцIуну бивкIун бур эскадрильялул командирнал зажигалкалий, тани ми дефицитран ккаллину бивкIссар, хаснува дяъвилул чIумал. АхIмад-Ханнул зажигалкалухсса цIитI икIаву хIисав хьусса командирнал ганахь самолёт рутарча, зажигалка вилли увкуну бивкIун бур. Самолётгу руртун дур, зажигалкалулгу заллу хьуну ур тIива. ЦIуссалакрал шяраву, ЦIуссачIурттахь ва ЦIуссаккулув чIявусса агьалигу хьунийн бувккун, АхIмад-Хан лахъа-хъунну кьамул ув­ссия. ЦIуссалакрал шяраву райондалул культуралул клубраву хъуннасса шадлугъгу дур­ссия. Райондалул хъуниминнал Виричунан каний дахIай мусил ссят пишкаш дуруна. Клубравун бавтIцириннал чIявусса суаллу буллуна Виричунахьхьун, миннувух бия та-унугу дагъусттанчувгу космосравун леххантIиссарив тIисса суалгу. Му суалданун жаваб дуллай, АхIмад-Ханнул увкуна : «Чара бакъа: му да­гъус­ттанчувгу лаккучуври икIан­тIисса». Зунма кIулли ганал махъру тIайла бавцIушиву. ЦIуссаккуллал шяраву АхIмад-Хан Султан хIурматрай кьамул увссия ттул хъунмур ссил, ХIусайнова Арал ,ужагърайгу, хъунама уссил ХIажикьурбаннул къушлийгу. Виричу ккаккан ччисса, мунал ка дугьан, ихтилат буван ччисса инсантал чIявусса бивкIшивугу бувчIин захIматсса зат бакъар. Хъуними уссур-ссуннал бусайва, мачча-гъаннал вив лавсун цахава буллалисса хIурмат хъинну асар хьунни тIий ивкIшиву АхIмад-Хан.
Мукуна хIурматрай кьамул увну ивкIссар Виричу 1946 шинал буттал шяраву, 1-мур ЦIувкIравгу. АхIмад-Ханнул мурад бивкIссар цал ялагу ЦIувкIрав иянсса. Амма, Москавлия оьвкуну, му цIусса самолёт испытат дуван тIалав увссар. Давугу, даврил буржгу хьхьичIунсса АхIмад-Ханнун январь зурул 28-нний Москавлив леххан багьссар. Февраль зурул 1-нний, цIусса самолёт­рал хIал ххал бигьлай бунува, ппив хьуссар АхIмад-Хан Султангу, экипажравусса шама инсан цаймигу. АхIмад-Хан Султаннун кIулну бивкIссар цува цукун нигьачIисса давриха зий ивкIссарив, кIулну бивкIссар ччимур чIумал самолёт пIякь учингу бюхъайшиву. Вас-ццах цирив къакIулсса, аслансса лётчикнан хьхьичIххуттай бивкIссар лётчик-испытательнал буржгу, чара бакъа самолёт мютIий-тимар дуван ччисса зувугу.
Цува дунияллия гьаннин цаппара гьантрал хьхьичI бу­тталмур ватандалийн, мачча-гъанциринначIан иян бюхъаву – му мунал оьрмулуву биял­сса тIайлабацIулун ккалли буван багьлагьисса иш бухьунссар. Барчаллагь учин увкIсса кунма­сса аьрххину бухьунссия.

Сайдун ХIажикьурбанов, АхIмад-Хан Султаннул
ссурахъил арс