Ххувшаву ларсъсса учительтал

Сурхайханов Аслан учениктурал дянив. 1959 шин.

Гъази-Гъумучиял музейравасса репортаж хIисаврай

[dropcap]В[/dropcap]атандалийн кьини дурккукун, му душманнаща ххассал дан дяъвилийн лавгссар Гъумучиял дянивмур даражалул школалул чIявусса учительтал.Миннаяту шаппай тамансса зана къабивкIссар. Зана хьумигу, щавурду дирну, чулахъ хьуну бувкIссар.
ХIурматрай кIицI лаганну виртталну талай аьрай ливтIусса къучагътал: Гъумучиял школалул директорталну зий бивкIсса Куматусса Мирзаев Нажмуттин ва Чарандаев ХIасан, ШавкIратусса Мухтаров Нажмуттин, Гъумучатусса Давудов Ибрагьим, ХIусниев МахIаммад.

 

Айгунов Юсуп учениктурал дянив

Дяъви къуртал хьуну махъ Гъумучиял школардай зун бивкIуна аьрая кIура бавсса учительтал: Айгунов Юсуп, Амирханов Аьлиша, Аьлиев Минкаил, Батиров ХIалим, Гъазиев Паша, Жамалуттинов Ися, Къажлаев Расул, Махлаев ХIажимахIаммад, Мусалаев Аьвдул-Аьзиз, Сулайманов Шагьабуттин, Сулайманов Малла, Сурхайханов Аслан, Тутунов Мудун, ЧIутIуев АхIмад, Щахщаев АхIмад, Щахщаев Аьли. Гъумук дуклай бивкIминнан ми тачIав хъама къабитантIиссар.
Миннаяту цимил чичирчагу, чIявунугу къачIаланссар. Бусанну гьарцанная кутIану.


Щахщаев Аьли
Оьмардул арс (1914-1993)

Гъумуксса школагу къуртал бувну, Ттуплисливсса бурттигьалтрал училищагу (1938 шинал), Ростоврайсса аьраяллил полит училищагу къуртал бувну махъ, ЯтIул Ттугълил орден, хушрай цува дяъвилийн лавгун, хьхьичIра-хьхьичI ларсъсса дагъусттанчуну хьуну ур.

Аьлил хъазамрай дяъви къуртал хьуннин цинярдагу мяйра орден хьуссар, миннувух: ЯтIул Ттугълил ва ЯтIул ЦIукул шан-шанна, миннуцIун Александр Невскийлссагу.
Дяъви къуртал хьуну махъ, Москавливсса Фрунзел цIанийсса Дяъвилул академиягу къуртал бувну, ва полкрал командирну ивкIссар Порт-Артурданий 1946 шиная 1956 шинайн ияннин. 1958-1968 шиннардий полковник Щахщаев Аьли Бакуйсса мединститутрал военный кафедралий зий ивкIссар, пенсиялийн укканнин.

Амирханов Аьлиша Исял арс (1918-2000)

Увссар Гъази-Гъумук арцу-мусил усттарнал къушлий. Педучилищагу къуртал бувну, 1936 шинал Аьлиша зун айивхьуссар учительну. 1939 шинал увцуссар армиялийн. Армиялия учIан чIун гьан хъанахъийни, дяъви байбивхьуну, лавгун ур тиччава аьрайн. Аьлиша артиллериялул дивизиондалул командирну ивкIссар. Сталинградрая тIайла хьуну, дяъвилул къизгъинсса цIаравух лавгун ур Прага шагьрулийн ияннин.
Бусласаврийн бувну, ва ккаккан увну ивкIун ур Виричунал цIа дулун, амма га чIумал ванал дивизион буллуну бивкIун бур цамур соединениялухьхьун. Мунияту тиккусса цаманал цIа ялтту дурккун, ванан так ЯтIул Ттугълил ордендалий гьашиву дурну дур.
Къучагъшивурттал сияхIрай дур 4 орден, 16 медаль.
Зана хьуну мукьах Аьлиша зий ивкIссар цал педучилищалуву, яла Гъумучиял школалий – математикалул ва физикалул учительну. 1960 шинал ивтун ивкIссар детдомрал директорну. 1963 шиная тIайла хьуну, 1988 шинайн ияннин учительну зий ивкIссар Гьанжилий, ванал дуссар «Дагъусттаннал лайкь хьусса учитель» тIисса цIагу.

Сурхайханов Аслан МахIмудлул арс
(1917-2002)

1936 шинал Бакуйсса педтехникумгу къуртал бувну, учительну зун айивхьуссар. 1939 шинал увцуссар армиялийн, агьссар Брест-Къалалувун. 1941 шинал 13-мур июльданий, немецнал бомбардал гьарзат гьалакIусу дурну, иллай-талайгу ивкIун, цIунцIиялул цаятува-цува лавгун, ванан багьссар мукьра шин дан ясиртурал лагерданий Италиянаву. 1945 шинал дайдихьулий италиянал партизантурал ххассал увну, гайннащал архIал талай ивкIссар партизантурал кьюкьлуву, Джузеппа Грибальдил цIанийсса. ЧIярусса захIматшивурттугу ккурхIуну, зана хьуссар Гъумукун.
Лакрал ветерантураву Асланнул ляличIисса талатаврил ххуллу хьуну бур. Так ванал чивчуну бур, чIивисса бунугу, жуж цанма ккавкмуния, цала бакIрачIан бувкIмуния. Ванал цIа чирчуну дур Брестрайсса мармарчарил гьайкалданий.
Аьрая зана хьуну махъ Аслан пенсиялийн укканнин школалий учительшиву дуллай ивкIссар.
Лакрал райондалул дуккаврил тарихравун дагьну дур Гъумучиял школарттал директорталну бивкIсса ветерантурал цIарду: Минкаил Аьлиевлул, Паша Гъазиевлул, ХIалии Батировлул, АхIмад Щахщаевлул, Юсуп Айгуновлул, АхIмад ЧIутIуевлул ва цайминналгу.

Аьлиев Минкаил
Аьлил арс (1907-1983)

Лакрал драматург ва шяир, СCCP-данул Чичултрал союзрал член, Дагъусттаннал искусствалул лайкь хьусса зузала увссар 1907-ку шинал майрал 13-нний Гъумук. 1926-ку шинал Буйнакскалий учительтурал курсругу къуртал бувну, зун ивкIссар Лакрал райондалийсса байбихьулул школалий учительну. 1930-1931-ку шиннардий дуклай ивкIссар Орджоникидзеливсса пединститутраву. Муния махъ зий ивкIссар педучилищалул, дянивсса даражалул школалул директорну. 1941-1946-ку шиннардий Совет аьралуннаву личIи-личIийсса къуллугъир­ттай ивкIссар: роталул политрукну, батальондалул парторгну. Армиялия зана хьуну махъ зий ивкIссар «ЦIусса ххуллу» кказитрал редакторну. Яла тIурча – А. Къапиевлул цIанийсса ПаччахIлугърал Лакрал театрданул директорну.

Гъазиев Паша МахIаммадлул арс

Увну ур ШавкIрав, уссал ус­ттарнал кулпатраву. Гъумучиял педагогический техникумгу къуртал бувну, 1933-1935 шиннардий зий ивкIссар Лакрал райондалул шяраваллил байбихьулул школарттал каялувчину. 1940 шинал Дагъусттаннал пединститутгу бувккуну, зий айивхьуссар Ххюлуссуннал школалул директорну.
1941 шинал лавгссар дяъвилин — талай ивкIссар пулеметчикну, увкIссар фронтрал яла къюкъучарттарими дуламанттавух. 1944 шинал, аьрая зана икIайхту, ва ивтссар Гъумучиял дянивмур даражалул школалул директорну.
1951-1956-ку шиннардий Гъазиев зий ивкIссар Дарбантуллал педучилищалуву, яла – жагьилминнансса хьхьувайсса школалул директорну. 1956 шиная шинай зий ивкIссар Дагъусттаннал культпросветучилищалул директорну, пенсиялийн укканнин.
Пенсиялийн увккун махъгу зий икIайссия ШавкIуллал шяраваллил советрай, «Ххяххабаргъ» кказитрал редакциялий.

Батиров ХIалим
Батирдул арс
(1919-1998)

ЧIарттал шяравасса ХIалим Батиров щалагу райондалий сий ххисса инсан ивкIссар. Зий ивкIссар школалул директорну, райОНО-рал каялувчину, райисполкомрал председательну. Ванал хIалал дурссар ЯтIул Ттугълил орденгу ва чIярусса дяъвилул ва махъ зузисса хIаллай ларсъсса медаллу, наградартту.

Камиллул арс
Щахщаев АхIмад
(1917-2013)

Увссар цIа дурксса арцу-мусил усттарнал кулпатраву. 1930 шинал Гъумуксса школагу къуртал бувну, увхссар дуклан Дагъусттаннал индустриальный техникумравун. 1940 шинал къуртал бувссар Ухссавнил АьсатIиннал паччахIлугърал пединститутрал географиялул факультет. Ватандалийн кьини дурксса чIумал, учитель А. К. Щахщаев, цахьхьунна дуллусса броньдалухгу къаурувгун, лавгссар фронтрайн. Дурккусса саллатI хIисаврай ваная кутIасса мутталий хьуссар зенитный артиллериялун самолетру кьатI дан кумаг байсса прожектордал станциялул начальник. Великие-Луки, Новосокольниково, Паневежис, Шяуляй, Елгава, Рига шагьрурдай хьусса къизгъин­сса талатавурттавух гьуртту хьу­ссар ва Гитлердул фашизмалул Курляндская группировка капитулировать баннинцIа талай лавгссар.
Шавай зана шайхту, зий ивкIссар Лакрал рай-ОНО-рай методикалул кабинетрал хъунаману, школарттал инспекторну, директорну, зий ивкIссар партиялул давурттайгу.
Дуккаврил идарарттай хъунмасса захIмат бивхьусса ветераннал хIалал дурссар чIярусса наградартту. Дуллуссар ванан «Дагъусттаннал лайкь хьусса тарбиячи» тIисса цIагу.

Айгунов Юсуп
Айгуннул арс
(1912-1990)

Къуртал бувссар Бакуй­сса университетрал физика-математикалул факультет. Армиялийн лавгун, артиллериялул дивизиондалул командирну яла захIматми талатавурттавух гьуртту хьуну ур. ЧIярусса орденнащал, медаллащал, цимилгу щавурдугу дирну, Ххувшавугу ларсун, зана хьуссар аьрая. Дяъвилул чIунну дакIнийн дичлан къаххирая ванан, амма математикалул дарсру руртIуну дурчIин дайва.
Директорну ивкIссар ЧIяйннал школалий. 1950-ку шиннардий Гъумучиял школалул директоршивугу дурссар, эбратрансса учительнугу ивкIссар.

ЧIутIуев АхIмад
Апаннинал арс
(1922-1991)

Увну ур Ххюлуссуннал шяраву хъудугьул кулпатраву. Оьрмулул 18 шинаву, Гъумучиял школагу къуртал бувну, 1941 шинал лавгун армиялийн къуллугъ буллан, виричу куна, талай, захIматсса щавурду дирну, госпитальданий хъин хъанайгу ивкIун, буттал шяравун зана хьуну ур 1946 шинал.
Дагъусттаннал пединститут къуртал бувну бур 1952 шинал. Вания мукьахсса щала цала оьрму харж бувну бур ялун нанисса ник тарбия даврин. Зий ивкIун ур Ххюлуссуннал школалул директорну, Гъумучиял дянивмур даражалул школалул директорну, рай-ОНО-рал инспекторну, ОНО-рал хъунаману.
1975 шиная айивхьуну, цала оьрмулул махъра-махъсса кьинилин ияннин зий-захIмат буллай ивкIссар Гъумучиял дянивмур даражалул школалий.

Къажлаев Расул
Камиллул арс (1919-1990)

1939-ку шинал, педучилищагу къуртал бувну, увхссар Бакуйннал зенитный училищалувун. Хъунма хIал къалавгун байбивхьуссар дяъви. Расул, цIу-цIуну буклакисса ярагъуннил – зениткарттал цIа дурксса усттар хьуну, талай ивкIссар батареялул командирну. Жула билаят душмантурацIа марцI бувну махъгу гьуртту хьуссар чIаххуврайсса аруллагу хIукумат мурахас дуллалисса дяъвирдай. Польшаная тIайла хьуну, ва каялувчисса зениткардал бивтун бур, учин бигьанугу, Румыниянал, Венгриянал, Болгариянал, Чехословакиянал, Германнал, Австриянал ххуллурду.
Дур диялсса орденну ва медаллу.
Дяъви къуртал хьуну махъ зана хьуну ур буттал шяравун. Зий ивкIссар военрукну Гъумучиял дянивмур даржалул школалий. Заочнайну пединститутгу къуртал бувну, чIярусса шиннардий зий ивкIссар школалий завучну. 1968 шиная 1972 шинайн ияннин школалул директорну ивкIссар.
Дяъвилул ветеран, зенитный батареялул командир, щала Европа ккуччу бувну увкIсса, лакрал дуклаки оьрчIру лайкьну тарбия бан хъунмасса захIматгу бувсса Къажлахъал МахIаммад-Расул тачIав хъамакъаитантIиссар.

Жамалуттинов Ися
Жамалуттиннул арс (1903-1985)

Увссар Гъумук муххал усттарнал кулпатраву. Бакуйсса шанна шинайсса учительтурал институтгу къуртал бувну, Лаккуй математикалул дарсру дихьлай ивкIссар. Ва хъанахъиссар учительтуралгу учитель. Гъумучиял школалийгу, педучилищалувугу учительшиву дурссар. Ванал педагогнал бюхъулул гьунар ваначIа дуклай къабивкIминнангума кIулссия. Дяъви байбивхьукун, Ися Буттал кIану буруччин аьрайн лавгссар. ЧIярусса захIматшивурттугу ккарккун, щавурдугу дирну, зана хьуссар орден-медаллащал.

Махлаев ХIажимахIаммад
Махлал арс (1905-1973)

ХIажимахIаммад увну ур Гъумук къалайчинал кулпатраву. Замир Аьлил мадрасалуву дуклайгу ивкIун, яла буттащал чагуртшиву дуллай ивкIун, революция хьуну махъ, бувккуну бур учительнал курсру. Лаккуйсса шяраваллаву ниттил мазрал дарсру дихьлайгу ивкIун, дяъви байбишайхту, лавгун ур аьрайн. ЗахIматсса, гужлансса талатавурттаву, щавурду дирну, сагъну ливчIун ур. Армиялий партиялувун увххун, инвалидну зана хьуну ур. ТIайлашиврул цIаний жан дулун хIадурсса, дуклаки оьрчIан за лахьхьин бан чялиш увкнувасса хасиятрал ветеран ия ХIажимахIаммад.

Мусалаев Аьвдул-Аьзиз МахIаммадлул арс (1920-1975)

Увну ур Гъумук арцу-мусил усттарнал кулпатраву. Гъумуксса педучилищалуву дуклакисса чIумал, захIматрал дарс дихьлай ивкIсса ХIайдахъал Аьвдулкьадирдул бусаврийн бувну, ванал бувну бивкIун бур тIаннул автомашина, ччаннал кумаграйну бачин бан шайсса. Педучилищагу къуртал бувну, цайми дуккаврил идарарттайсса чIумал, дяъви байбивхьуну, талан лавгун ур. Цимилгу щавурдугу дирну, дяъви къуртал хьуннин талай ивкIссар. Аьвдул-Аьзиз, капитаннал чингу ларсун, Лакрал военкоматрай зий увкIссар. Муния махъ, школалий физкультуралул, военделалул дарсругу дирхьуссар, эбратрансса, журат дусса, дуклаки оьрчIан ххирасса учительну ивкIссар.
Цала буттал пишагу тачIав щяв къабувтссар. Ванал канил къабувгьусса пишагу къабивкIссар. Муний гьашиву къадурну, рентгенолог хьуну, пенсиялийн укканнин Гъумучиял амбулаториялий ва азарханалий зий ивкIссар.

Сулайманов
Малла Кьурбан­исмяиллул арс
(1922-1993)

Малла увну ур кьадинахъал кулпатраву. Кьурбанисмяиллул фамилиягу диркIун дур Кьадиев, 1917 шинал даххана хьуну дур Сулаймановлуйн. Ванал хъунмасса кулпат бивкIун бур, арулва оьрчI бусса. Хъуна-хъунама арснан, Малланан, багьну бур къатлул-тIювалсса буван. Гъумуксса школагу къуртал бувну, хъус лякъин Азирбижаннавунгу лагайсса ивкIун ур. Малла тих усса чIумал дяъви байбивхьуну, тихава талан лавгссар. Дяъвиялия зана хьуну ур, орденну ва медаллугу хъиривну. Дяъви къуртал хьуну махъ, бухгалтернал курсругу бувккуну, зий ивкIссар бухгалтерну Лакрал театрдануву, ОНО-рай. Ванал дурну дия хъинну агьамсса даву – Гъумучиял тарихрал архив, цанмагу хъинну чIявусса затру кIула Гъумучиял тарихраясса. Щурпахъал Миясатлулгу миннуятусса цаппараннущал кIул бувссар «Илчи» кказит буккулт.

Тутунов Мудун
Аьвдулкьадирдул арс (1921-1979)

Мудун увссар Гъумук арцу-мусил усттарнал кулпатраву. ЧIивину унува буттахъал пишагу лавхьхьуну, педучилищагу къуртал бувну, дяъвилийн лавгссар. Агьссар та яла къизгъинсса талатавуртту дусса, гьантлун дивизияртту бат шайсса иширттавун. Мудун, щавурдугу дирну, дивизияртту гьаяй талатаврива сагъну увкссар. Хъин хьуну махъ дяъви къуртал хьуннин талай ивкIссар щалла Европанавусса хIукуматру чапхунчитураща марцI даннин. ЧIярусса орден-медаллащал шавай увкIун махъ, тIаннул давугу дуллай, школалий захIматрал дарсру дихьлай икIайссия.

Аьбиди ХIайдаев