Ттул чантайлувусса шанна хъус

Ца чIумал, Ваччав кIюрххил даврийн увкIун, «Рублевкалийн» ивсса чIумал, даврийн буххайсса чIун хьуннин, гикку ккучун дурну бавцIуну, «пятиминутка» дуллалисса арамтал хьунабавкьуна.

На гайнначIан гъан хьуну, ссалам-аьлайк булайхту, ца гьалмахчунал: «Жун цIуххин ччай бунува, ламус хъанан бикIайча, ина мунащал а-ия бусса инсан урача, цIухха мунахь мудан хъарацIун бувтун заназисса му чантайлуву ци дикIайссар», — куна. Нагу, гайннан ттула иширттавух хIала бухлан ччишиву тIааьн къабивзун, га иш хъиннува ягин буван: «Шивусса затру цайминнахь бусан бюхълахъисса дакъар. На редакциялухьхьун шивусса затирттая щихьчIав бусан къабучIишиврул расписка дуллуссар», — куну, хъярч бувну, ттула «Илчи» кказитрал пункт бусса къатрал чулийнай лавгссияв.


ХIажимурад ХIусайнов
Гьай-гьай, ттуща хьунссия, чантайлуву думуния бусангу, гиву ттула даврин аьркинсса кьай-кьуй дикIайсса духьувкун. Амма ттун ччан бивкIуна гай кIюрххила «пятиминуткалий» бавцIусса инсантал хъиннува макрузан лаган буван. Яний, оьрус мазрай учин, «интриговать» буван. Амма, ттул ххирасса кказит буккулт, зуя кьюлтI бансса ттул цичIав бакъа­ссар. На зул инсанна. Мунияту ттула оьрчIнийсса цаппара шиннугу дакIнин дичлай, бусанна зухь даврийн нанийни хъарацIун бутайсса чантайлуву ци дикIайссарив.
Цалчин. На чичрурдал инсан ухьувкун, шиву бикIайссар чичрурду дайсса кьалам, ручка. Утти­сса ручкарду дур пастта вив бусса, чIивисса ккуза пасталул путIилул бакIрай цIакь бувсса, цахгу лап бигьану чичру дуван шайсса. Гьай-гьай, вай дур личIи-личIисса ганзшиврул ва лагрулул. Цаппара шиннардил хьхьичI дикIайва ххюра-ряхра рангирал пастарду буссагу. Гай цирдагу хъинну сийлий дикIайва.
Леонид Гайдайлул «Иван Васильевич меняет профе­ссию» тIисса киноравусса цурку-къачагъ, паччахIнал къатлувун агьсса чIумал, уссар паччахIначIан увкIсса дипломатнан, ла-яларай кIура даяйхту, кIанш дуллали­сса душнил сурат ххал хъанахъисса ручка бахшиш дуллай. Ххуйну макьалартту чичлачисса журналистурангу дулай «Золотое перо» тIисса хIурматрал цIа. Журналистурал союзрал лишан хIисаврай кка­ккан бувну бикIай кIикъатсса хьхьичIва бивкIсса перо. Пушкиннул заманнай дувайсса чичрурдал лишанну дур барзул хъаттирал тIиму, цувгу щекьи руртIусса ккуппилуву дирхьу­сса.
На школалий дуклакисса чIумал дикIайва кIира журалул ручка: ца дикIайва ккуппилувун щуну чичлан бюхъайсса, ганил перогу бикIайва хIурхIа чичин багьлагьисса, анаварну, ягу гуж бувтун чичларча, га кIикъат хъанан бикIайва. Га дахьва школалийн лавгсса оьрчIал чичрурду ххуйну хьуншиврул буккан був­сса перо бикIайва. Амма цалчинмур класс­раву чичрурду дуллалаву дайдишайва кьаландалух. Га чIумал оьрчIру хъинну рюрххун бикIайва ца чулуха «простой­сса», гамур чулуха някIсса ранг дусса кьаланнах. Гагу, нажагь бакъа, зунттал кIанай къабирияйва. Чичрурду цила кIанийн дагьайхту, ихтияр дулайва къурхъ бакIрай ду­сса перо бусса ручкалух чичлангу. Лахъми классир­ттавун бияйхту, битайва авторучкалухгу чичлан.
Яла ца заманнай (ттул пикрилий, гай диркI ххай ура 1964-65-ку шинну) Ваччав лавгсса оьрчIру лавсун бувкIуна школалийн жува бакIрайва кIицI був­сса пастарду. Явара, гай ручкарду дакъанма 8 кIапIикIран цану бахлай бикIайва. Амма школалий, на дуклакиссаксса мутталий, гайннух чичлан учительтурал ихтияр къадуллуна. Яла та дуллуну диркIссарив ихтияр бусан къахьунссар.
Шагьрулий, гай пастарду бух лагайхту, буцIайсса кIанттурдугу бикIайва кIичIирттаву. Ми чIявусса бикIайва 2-мур рынокрал лагма-ялтту.
ХIасил, замана хъинну раслийсса шаттирдай най бур. Махъсса ххюцIалла шинал му­тталий ганиннин азарда шинай хъанай диркIни куннасса дахханашивуртту хьунни. Инсаниятраща цалнияр цал оьрму бутангу бигьа хъанай бур. Техникагу хъинну хьхьичIуннай хьуну дур. Учин бюхъанссар ва хьхьичIуннай нанисса техникалул хъирив инсаннал шаругума лаллай бакъар куну.
КIилчин. Ттул чантайлуву бикIайссар чичрурду дувай таптар. Ванийн ца-ца чIумал ла­кку мазрай тазкират тIун бикIай. Оьрус­рай ванийн «Записная книжка», «Ежедневник» учай. Вай цив­ппагу бикIай личIи-личIисса ганз-кIюлашиврул. Вайннуву цачIун дурну дикIай хъинну аьркинсса затругу. БикIай кIира-шанна шинал календарду, бикIай Аьрасатнал хIукуматрайсса ссятирдал поясру, оьвчин багьни ишла бувай­сса телефоннал кодру, дикIай дунияллул дянивсса ООН-далул ва ЮНЕСКО-лул цIакь дурсса байранну цумур чIумал дуссарив ккаккан дурну, дикIай жулла ва цайми паччахIлугъирттал дуцрулул, лаххиялул лагрурду, бувчIин бувну бикIай хъу­слийсса штрих-код цукун бу­ккин аьркинссаривгу. ХIасил, ттула касмулул ишираву хъинну аьркин хьун бюхъайсса чичрурду дикIай. На укунсса чичрурду дуван дакIнин багьминнайн барчаллагь баян буллалиссара. ЦIуллу баннав зу.
Шамилчин. Ттул чантайлуву бикIайссар фотоаппарат. Инсаннащал ихтилат бувну махъ на ганал сурат рищара ваних. Гьай-гьай, чIярусса суратру рищара райондалул, республикалул зумунусса мероприятияртту, байранну, тяхъашивуртту хъана­хъийни. Гьай-гьай, ттун хъинну ххирар тIабиаьтрал караматшивуртту янилун дагьни, гайннул суратругу ришлан. На ми чIяруну «Илчи» кказитрайнгу гьан дувара. Цакьнива кунма бакъа, утти сурат рищаврил масъала хъинну бигьа хьуну бур. Ва фотоаппаратрайн цифровой учай. Ваниву дур чIярусса суратру ласун шайсса «флешка» дирхьуну. На яла, шавайн учIайхту, фотоаппаратрах кьинилул лагрулий ларсъсса суратру лахъан дувара компьютерданийн.
Вайри ттул чантайлуву чара бакъа дусса шанна язи­сса хъус.
ТIайлассар, дуссар ялагу ца­ппара мюрш-кьюрш, ттула пишалул ххуллий ишла дуллали­сса: кIира флешка, аьркин хьурчагу тIий; ттула «визитная карточкарттугу», нава цалчин хьунаавкьусса, ихтилат бувсса инсаннахьхьун дулайсса, нажагь ци бунугу цамур чIумалгу цIуххинсса, бусансса бухьурча, оьвчин бю­хъаншиврул; дуссар шиву даврия дуллусса, мугьругу бивщу­сса, удостоверение, дуссар хъазамравун лачIайсса бейдж. Ля­къин бюхъайссар ялагу ттул чантайлуву лякьлуйн баргъ бивсса чIумал нагьар хьунсса дукиялул чIиви-хъунсса лукьмагу. Дуссар шиву ттула шяравусса къатлул нузал ва Ваччавсса «Илчи» кказитрал корреспондентнал пунктрал кIуллигу.
Вана на дулавай зул хъярчий­сса суалданухьхьунсса бунияла­сса жаваб.