ЦIуллу-сагъшивруцIунсса маслихIатру

Гьантта бувккуну ссутнил кIунттихьсса бияла гуж хъанай най бур, кьинирдугу дур чан-чанну тIий кутIа хъанай, хьхьурду – лахъи хъанай ва дяхълай. Ссут му шинал ахир дунугу, вамур чулуха му лащан дуван бучIир цIусса оьрмулул,

цIусса шинал дайдихьулуха: ссуттихунмай оьрчIру бачай школалийн – оьрмулуву цалчинма-цалчин ягу лаваймур классравун, студентътал – хъиривмур курсирайн.
Рангирдал, ххуйшивурттал авадансса чIун дунугу, чурххал ва дакIнил хIал ссуттихунмай цалий бавцIусса къабикIай. Мунияту инсаннан, цалла цIуллу-сагъшиву дуруччиншиврул, багьу-бизулул ва чурххал кьарал цахъи даххана давугу хъинссар.

Къуццу чIяву бувара

Дуклаки оьрчIру, студентътал лавгунни цIусса классир­ттавун, курсирдайн. Оьрмулул хъуними тIурча, заназияра йогалийн, калланетикалийн, фитнесрайн, булуккияра кIюрххицIунмай кьатIув, паркиравун, хьхьирицIун, лечлан ягу паракьатсса шаттирайсса заназин дуван. Чансса ххисса заназиндаралгума инсан уруччай­ссар къюкIлил ва сосудирттал, онкологиялул азардая. ЛичIишиву дакъассар кIюрххилла, хьхьувайра, так заназияра бахьтта, ччучлачияра ххисса калорияртту.
Байбихьияра ва ссутнил зуруй, байбишин тачIаввагу къачIалссар.

Нюжмардийсса – машина бакъа

Гъинтнил кIиришиву махъ лирчIсса, кIинтнил замгьарду байбишин бувасса ссутнил гьантри хас бувара зула чурххал ва дакIнил хIалданун: зуйра зура къадагъа дирхьуну, ца нюжмардийсса, даврийн тIий, аьркин­сса кIанттурдайн тIий, заназияра бахьтта, машина бакъанува. КIулсса зат бурхха, цинярдагу физнагрузкардаву чурххан яла мюнпат бумур дур ахьтта заназаву.

Няран – марцIсса гьава

БакI ва пикри чаннану би­кIан­шиврул няран чара бакъа аьркинссар марцIсса гьава. Гьарца кьинисса аьдатну хьун бувара марцIсса гьавалийх сайр баву – паркиравух бикIу, хьхьирил зуманицIух бикIу. Зува даврийн лагайсса кIичIирттавух паракьатсса шаттирай сайр бувара, анавархъиндарай нанийни хIисав къархьумуних личIлулну ябитияра. Зул бакIравусса пик­рирдал цала-цала кIану бугьантIиссар, аьратталшивугу, вас-ццахгу бухлагантIиссар, хьхьувайсса шанугу цила нирхиравун багьантIиссар.

Гьантлун – ца гьивч

Ссуттил жучIавасса кIанттул гьивч бивсса чIун дур, ххишала­сса химикатру къадирчусса, багьлул чулухагу хъинну къулайсса. Мунияту му чурххан мюнпатсса ва нахIусса ахъул­ссаннул луртан дувара. Гьивчуву буссар инсаннал хъунххюттун ва цаймигу базурдан хъинсса пектин, клетчатка ва чIярусса цаймигу затру. Ингилиснал халкьуннаву машгьурну бусса бур «Гьантлун ца гьивч канакиманан хIакин къааьркинссар» тIисса махъру.

ЦIуллушиву цIакь дуван – туртул гьанна

ЛухIи туртул гьаннарал ца хъунна къусуву аьнакIул ккунук­равунияр чIявусса омега-3 ­аьгъу кислатIартту дуссар, цалгу инсан къюкIлил азардая уру­ччайсса. Ишла дуллалияра зула дукралувун туртул аьгъушиву (хIадурнасса дахлай дикIайссар), кофемолкалуву хIуен бувсса туртул гьанна, булувара вивра.

Къатлун – марцIшиву

Ссутнил гъили гьантри ишла бувара къатта, ичIалу марцI даврин, шюшияра чIавахьулттив, кIилахъаннин дунияллух чапалсса чIавахьулттавух буруглан къабагьаншиврул. Гьавалийн дуккан дувара, шюгу-шюршуну, кIинттул лахлантIисса гъили янна.

Ца ххишаласса ссятрай шанашияра

Ларгунни гъи – ччитари уттубихьлан, ччитари бизлан хъанай бивкIсса чIун. Ссуттихунмай, ччайнугу, къаччайнугу, цIусса режимрайн, кьаралданийн ­аьдат хъанан багьай. Лагьсса температуралулшиврийн ва чани буми ссятру чан хъана­хъаврийн бувну, инсаннал чур­ххал тIалав буллан бикIайссар ххишаласса шану, гъилишиву ва ттюнгъашиву. Ссуттихуннай­сса цIуллу-цIакьшиву цIакьну дикIан, уттининнияр лахъи бу­ккан бувара лахъайсса шану ца ссятрал.

ХIадур бувссар
Бадрижамал Аьлиевал