ЦIуллу-сагъшивруцIунсса маслихIатру

Бадуржан (баклажан):

Рангирах бурувгун, миннуйн ттюнгъану «синенькиегу» учай. Тунтсса рангирал бусай­ссар бадуржан бив­сса ягу къабивсса.

Бивсса бадуржанну батIайссар нюжмардий цал. Цила чIумуй къабивттумур чанна хъанай бачайссар. Бив­ттуну махъ 10 гьантлий яшайссар. Ябайссар цIансса кIанттурдай, чаннай миннуву заралсса затру хIасул шайссар .
Бадуржан ххуйсса даруври атеросклерозран, къюкIлил къашайшивурттан, диабетран, бучшиврун ва м. ц.
КъабучIиссар: лякьлул къашайминнан, оьттуву нацIушиву чанминнан, гемоглобин лахъминнан.

Даруврансса рецептру:

Атеросклероз, нефрит думиннан:
— Бюхъайссаксса ччя-ччяни дук­ралун ишла буллан аьркин­ссар бадуржанну.
— Бадуржаннава щин (сок) дуккан дурну, гьантлун кIийлла хIачIаван бачIи-бачIи стакан.

Оь чаншиву:
— Канан гьантлун ца-ца бадуржан. Бадуржандалувусса дувсси хъинну хъинссар оьттул цIуцIаву думиннан.

Кабачок

— Кабачокраву буссар глюкоза, фруктоза, сахароза ва чIявусса клетчатка, буссар калий, кальций, магний, фосфор, витаминну А, В1, В2, В5, Е. Кабачокрал ххуйну зузи дайссар ххюттука. Кабачокрал оьтту­вусса холестерин чан бай­ссар, хъинссар гастрит, колит думиннан, кьавс хъанахъиминнан, гепатит, абцесс думиннан, диабетран, бучминнан.

Щиртри (глисты) буминнансса рецепт:
— 50 гр. марцI бувсса кабачок­рал хъуварал ялун бутIайссар ца стакан щаращисса щинал, щаращи дайссар 15 минутIрай, кIучI дайссар, 2 ссятрайсса, диргьуну, бачIи-бачIи стакан хIачIлан аьркинссар гьантлун 2-3-ла дукра дуканнин хьхьичI.

Калан

Даруврансса рецептру:

Ссатиржан (воспаление легких):
Ссатиржан хьусса хъазамрайн лачIун буллан аьркинссар каландалул чIапIив.

Шяра дирний:
-КьункьуккутIув бутIлан аьркинссар, гьантлун 2-3-ла, цIуну дурсса каландалул щинал кIи-кIива кIунтI.

Ччувччусса ягу лигьулул хьу­сса базулий:
Мюрш бувну бурувсусса каландалул чIапIащал хIала бувну кIяла ккунук (белок), гайннул компресс буллан аьркинссар.

Артрит:
— 1 кг. каландалул, 1 кг. щюлли гьивчул, ца стакан хIухчил чIапIалгу марцI бувну, дикI гьаяй машиналувух букан байссар, ялун стакан хьюмусса ницIалгу дутIайссар. Гьарзат ххуйну хIала дурну, холодильникраву дишин аьркинссар. Канан аьркинссар чIумух ца-ца хъунна къуса, дукра дукан 20-30 минутIрал хьхьичI, гьантлун 3-ла. 2 зурува 5 гьантлийсса бигьа лагайссар, ялагу цал тикрал дайссар.

Гьутрурдал азар (туберкулез):
— Гьантлун 3-ла гъилисса, цIуну дурсса каландалул щинал бачIи-бачIи стакан ницIал чIири къусагу дирхьуну, хIачIлан аьркинссар.

ТтиликIрал къашайминнан:
— Дукра дукан 30-50 минутIрал хьхьичI хIачIлан аьркинссар бачIи-бачIи стакан цIуну дурсса каландалул щинал. 3-4 гьантлийсса бигьагу лавгун, аьркинну бухьурча ялагу цал ца нюжмардийсса хIачIияра.
-ХIала дурну цIуну дурсса каландалул щинал бачIи стакан, мукьва бутIул ца бутIа стакандалул каландалул рассолданущал гъилину дукра дукан хьхьичI кIи-шан дарчIуну хIачIлан аьркинссар 7-10 гьантлий.
-Ца стакан каландалул рассолданул 8-10 дирсса помидорданул сокращал ххуйну хIала дурну, хIачIлан аьркинссар бачIи-бачIи стакан дукра дуркуну махъ. 2-3 зурува кумаг хьушиву чIалантIиссар.

Цирроз:
— Дукра дукан хьхьичI гьантлун шамийла хIачIлай хъинссар бачIи стакан гъилисса каландалул щинал.

Экзема:
— КIучIалугу дирчуну, накIливу шахьан аьркинссар калан, яла гайннуй ацци атил дурну, ялун дутлай (примочки) хъинссар.

Бучминнан, кьавс хьуминнан:
— БачIи стакан каландалул щинал 35 градусрайн дияннин кIири дурну, ца чяйлул къуса ницIалгу дирхьуну, хIала дурну хIачIлан аьркинссар, гьантлун шамийла дукра дукан 15-20 минутIрал хьхьичI. Ва дарув хIачIияра ца зуруй.

Косметикалул
рецептру:

ЧунтIуллив (бородавки):
— ЦIуну дурсса каландалул щин дуклакияра чунтIуллайх.

ТIантIри:
— Каландалул щинал итти дурсса салфетка дишин аьркин­ссар тIантIри бусса кIанттай 10 минутIрайсса, гьантлун шамийла.
Шайлул ва каландалул щинну архIа-архIалну ларсун (1:1), ялун тартнакIгу дуртIуну, тIантIрайх дукларча гай, чанна хьуну, чIалан къабикIайссар.

КIиз кьатIа тIутIиний:
-Каландалул, шпинатрал, лимондалул архIа-архIалну щинну дурну (1:1:1), хIала дурну, гайннуй кIиз вилаглай хъинссар.

ЧIачаран (перхоть):
— Калан шавхьсса щин бакIрал бурчуйх дукларча хъинссар

ОьттубацIу (синяки):
-Каландалул чIапIив дикI гьаяй машиналувух буккан бувну, чансса накIливугу шавхьун, ца аццуй бивхьуну, оьттубацIу бусса кIанттай бишайссар гъилину бунува. Ца ссят­равун шюшайссар щинай.
ЦIуллуну битаннав.
Т. ХIажиева