Бадуржан (баклажан):
Рангирах бурувгун, миннуйн ттюнгъану «синенькиегу» учай. Тунтсса рангирал бусайссар бадуржан бивсса ягу къабивсса.
Бивсса бадуржанну батIайссар нюжмардий цал. Цила чIумуй къабивттумур чанна хъанай бачайссар. Бивттуну махъ 10 гьантлий яшайссар. Ябайссар цIансса кIанттурдай, чаннай миннуву заралсса затру хIасул шайссар .
Бадуржан ххуйсса даруври атеросклерозран, къюкIлил къашайшивурттан, диабетран, бучшиврун ва м. ц.
КъабучIиссар: лякьлул къашайминнан, оьттуву нацIушиву чанминнан, гемоглобин лахъминнан.
Даруврансса рецептру:
Атеросклероз, нефрит думиннан:
— Бюхъайссаксса ччя-ччяни дукралун ишла буллан аьркинссар бадуржанну.
— Бадуржаннава щин (сок) дуккан дурну, гьантлун кIийлла хIачIаван бачIи-бачIи стакан.
Оь чаншиву:
— Канан гьантлун ца-ца бадуржан. Бадуржандалувусса дувсси хъинну хъинссар оьттул цIуцIаву думиннан.
Кабачок
— Кабачокраву буссар глюкоза, фруктоза, сахароза ва чIявусса клетчатка, буссар калий, кальций, магний, фосфор, витаминну А, В1, В2, В5, Е. Кабачокрал ххуйну зузи дайссар ххюттука. Кабачокрал оьттувусса холестерин чан байссар, хъинссар гастрит, колит думиннан, кьавс хъанахъиминнан, гепатит, абцесс думиннан, диабетран, бучминнан.
Щиртри (глисты) буминнансса рецепт:
— 50 гр. марцI бувсса кабачокрал хъуварал ялун бутIайссар ца стакан щаращисса щинал, щаращи дайссар 15 минутIрай, кIучI дайссар, 2 ссятрайсса, диргьуну, бачIи-бачIи стакан хIачIлан аьркинссар гьантлун 2-3-ла дукра дуканнин хьхьичI.
Калан
Даруврансса рецептру:
Ссатиржан (воспаление легких):
Ссатиржан хьусса хъазамрайн лачIун буллан аьркинссар каландалул чIапIив.
Шяра дирний:
-КьункьуккутIув бутIлан аьркинссар, гьантлун 2-3-ла, цIуну дурсса каландалул щинал кIи-кIива кIунтI.
Ччувччусса ягу лигьулул хьусса базулий:
Мюрш бувну бурувсусса каландалул чIапIащал хIала бувну кIяла ккунук (белок), гайннул компресс буллан аьркинссар.
Артрит:
— 1 кг. каландалул, 1 кг. щюлли гьивчул, ца стакан хIухчил чIапIалгу марцI бувну, дикI гьаяй машиналувух букан байссар, ялун стакан хьюмусса ницIалгу дутIайссар. Гьарзат ххуйну хIала дурну, холодильникраву дишин аьркинссар. Канан аьркинссар чIумух ца-ца хъунна къуса, дукра дукан 20-30 минутIрал хьхьичI, гьантлун 3-ла. 2 зурува 5 гьантлийсса бигьа лагайссар, ялагу цал тикрал дайссар.
Гьутрурдал азар (туберкулез):
— Гьантлун 3-ла гъилисса, цIуну дурсса каландалул щинал бачIи-бачIи стакан ницIал чIири къусагу дирхьуну, хIачIлан аьркинссар.
ТтиликIрал къашайминнан:
— Дукра дукан 30-50 минутIрал хьхьичI хIачIлан аьркинссар бачIи-бачIи стакан цIуну дурсса каландалул щинал. 3-4 гьантлийсса бигьагу лавгун, аьркинну бухьурча ялагу цал ца нюжмардийсса хIачIияра.
-ХIала дурну цIуну дурсса каландалул щинал бачIи стакан, мукьва бутIул ца бутIа стакандалул каландалул рассолданущал гъилину дукра дукан хьхьичI кIи-шан дарчIуну хIачIлан аьркинссар 7-10 гьантлий.
-Ца стакан каландалул рассолданул 8-10 дирсса помидорданул сокращал ххуйну хIала дурну, хIачIлан аьркинссар бачIи-бачIи стакан дукра дуркуну махъ. 2-3 зурува кумаг хьушиву чIалантIиссар.
Цирроз:
— Дукра дукан хьхьичI гьантлун шамийла хIачIлай хъинссар бачIи стакан гъилисса каландалул щинал.
Экзема:
— КIучIалугу дирчуну, накIливу шахьан аьркинссар калан, яла гайннуй ацци атил дурну, ялун дутлай (примочки) хъинссар.
Бучминнан, кьавс хьуминнан:
— БачIи стакан каландалул щинал 35 градусрайн дияннин кIири дурну, ца чяйлул къуса ницIалгу дирхьуну, хIала дурну хIачIлан аьркинссар, гьантлун шамийла дукра дукан 15-20 минутIрал хьхьичI. Ва дарув хIачIияра ца зуруй.
Косметикалул
рецептру:
ЧунтIуллив (бородавки):
— ЦIуну дурсса каландалул щин дуклакияра чунтIуллайх.
ТIантIри:
— Каландалул щинал итти дурсса салфетка дишин аьркинссар тIантIри бусса кIанттай 10 минутIрайсса, гьантлун шамийла.
Шайлул ва каландалул щинну архIа-архIалну ларсун (1:1), ялун тартнакIгу дуртIуну, тIантIрайх дукларча гай, чанна хьуну, чIалан къабикIайссар.
КIиз кьатIа тIутIиний:
-Каландалул, шпинатрал, лимондалул архIа-архIалну щинну дурну (1:1:1), хIала дурну, гайннуй кIиз вилаглай хъинссар.
ЧIачаран (перхоть):
— Калан шавхьсса щин бакIрал бурчуйх дукларча хъинссар
ОьттубацIу (синяки):
-Каландалул чIапIив дикI гьаяй машиналувух буккан бувну, чансса накIливугу шавхьун, ца аццуй бивхьуну, оьттубацIу бусса кIанттай бишайссар гъилину бунува. Ца ссятравун шюшайссар щинай.
ЦIуллуну битаннав.
Т. ХIажиева