Ванин кIулссар ххазинарттал кьимат

Заира Килдеева

[dropcap]Б[/dropcap]ухзаманалул хъус-ххазинартту буруччинсса ва ми агьалинан тамашалун ккаккан буллансса мурад бакъассагу, культуралулгу, экскурсиялул ва кIулшивуртту дулаврилмургу

бияла цийнма лавсъсса, хъуннасса ва куртIсса мяъна цивура дирхьусса идара хъанай бур музей. Музейрал пишакаргу ккалли ан бучIир магьирлугърал мина-гьану кIулсса ва мивун тамашачитал ка дургьуну буцайсса ххуллулчунан. Янна лахъай мюрая театр байбишайсса кунма, музейгу фондирттаяр байбишайсса.

Цимирагу шин хьунни жулла республикалул ца яла агьамссаннун хIисавсса Хъун музей Данияловлул цIанийсса кучалийсса тарихрал къатравун бизан бувну. Халкьуннаву мунийн учай «Дом с атлантами» куну.

2016 шиная шинмай ванийн Тахо-Годил цIанийсса Республикалул Национал музей учайссар. Ванивунма буххайссар шагьрурдайсса ва щархъавусса 39 филиалгу. Вайннувусса экспонатругу дусса дур 180 азарунниха лирчусса. Миннуватугу ттуршазаруннийн дирсса экспонат Хъун музейраву дусса дур.
Буссар музейрал зузалтравух «хранитель» тIисса пишакарталгу. «ЧIумул къаралчи» учин бучIир сайки 38 шинай ва пишалий шиву зузисса жула ла­кку инсан, Мукьардал шяравату­сса Килдеева Заира ХIашиннул душнийн. ЧIявучин кIулсса ва хIурматрайсса ванил ппу Аминов ХIашин чIярусса шиннардий Лакрал райондалул милицанал хъунаману зий ивкIссар. Нину Кабират Гъумучатуссар.

Заирал захIматрал ххуллу байбивхьуну бур 1981 шинал, музейравун экскурсоводну зун бучIаврищал. Микку зий цаппара хIаллава ва Совет заманалул тарихрал отделданул хъунмурну бивтун бур. Музейраву да­хханашивуртту хьуну, отделлу цаннивух ца хIала даркьуну мукьах Заирайн экспозициярттал ва выставкарттал отдел тапшур дурну дур.

2004 шиная шинмай Заира хъанахъиссар хъунмур хранитель ва фондирттал ялув бивтсса музейрал директорнал хъиривчугу. Шикку зузиссаксса хIаллай ванил биялалийхчин жула хъуншагьрулийгу, районнайсса филиаллавугу музейрал фондравасса экспозициярттал личIи-личIисса выставкартту дурссар. Миннувух – Дагъус­ттаннал хъаннил бакIрайн рутайсса карщал, бакIбахIурттал, ярагърал, мухIулттал ва цаймигу мюрш-кьюршлил выставкар­ттугу. Дагъусттаннал халкьуннал багьу-бизу ва аьдатру кка­ккан дуллалисса выставкартту мукунна Заирал каялувшиврулу хьу­ссар Москавлив, Ростоврай ва билаятрал цайми-цайми шагьрурдайгу, Буйнакскаллал, Къарабудахккантуллал, Щаржавуллал, Лакрал, Сулайман-Стальскаллал ва цайми районнайгу.

2010 шинал ДР-лул БакIчинал Грантран лайкь хьусса вайннал музейран 85 шин хъанахъи­сса юбилейрал альбомрава­сса «Из глубины веков» тIисса проектрал каялувчишивугу Заирал дурну диркIссар. Ва да­къасса грантирттан лайкь хьу­сса цайми-цайми проектругу ванил гьур­ттушиндарайну щурущи дур­ссар.
ЧIяруну музейрал экспонат­ру «гастроллай» личIи-личIисса аьрххи-ххуллурдайхгу лагайссар – залданува залданувун, шагьрурдая шагьрурдайн. ХIакьину къулагъас дакъамур, 15-20 шинава, кьиматгу лахъ хьуну, ца яла язимур хъуслин ккаллину тамашалун дуккан дайссар. Музейрал хъус цирдара чIумуцIун дархIусса, мунил биялдарай­сса затруну хъанай дур. Шиккур кIул шайсса Заирал миннул ялув бихьлахьисса захIматгу.

Музейравун зиярат бан бучIайсса тамашачитал ба­къассагу, бучIайссар цала даврил, касмулул ялув бувкIсса жагьилсса тарихчиталгу, тарихрал факультетрай дуклакисса студентъталгу. Цумур-цагу экспонатрал тарих лахьхьин бувкIсса вайннал цалчинсса кумагчигу ванияр шайсса.
ЧIярусса шиннардий респуб­ликалул культуралуву ва музейрал иширттаву бивхьусса захIматрахлу Заира лайкь хьуну бур хIукуматрал чулухасса грамотарттан, цIардан ва лишаннан.
Культуралул аралуву зун нясив хьусса цуппагу архIал зузиминнал чулуха вихшалагу, жаваблувшиннагу лайкь дан бю­хъаврихлу талихI бусса инсанна тIий бур ва.

Умужат Казакбиева, Национал музейрал
элмийсса зузала

ХIадур бувссар
З. АьбдурахIмановал