Дагъусттаннал яттил дикIуй чIявуссаннал я бавцIуну бур

Юсуп ХIасанов ттуршва ттая 100 чIи лавсъсса Кьубиял СПК-лул хIухчу Бухарий Ссунгъуровлущал

[dropcap]В[/dropcap]ай гьантрай «Илчи» кказитрал редакциялий уссия бусравсса хъамаличу, ДР-лул Шяраваллил хозяйствалул ва бакIлахъиялул министерствалул ризкьилул отделданул хъунама Юсуп ХIасанов. Жулгу, муналгу дянив хьунни чIиви-хъунсса ихтилат.

— Юсуп, цIанасса ппурттуву аьмну циксса ятту бу­ссар жулла республикалий? Миннуя циксса дикI ва ппал дукIлакIиссар?

— Республикалул циняв журалул хозяйстварттаву хIисавну бур 4 млн. ва 600 азарва бакI яттил. Миннува 3 млн. бур ттардал. Гьар шинах миннуя ласайссар 63 азарда тонна яттил, 34 азарда тонна бивхсса яттил дикIул, ппалул дучIайссар 14,4 азарда тонна. Ми циняв яттивату 1,4 млн. бур шяраваллил хозяйствалул предприятиярттай, 2,2 млн. – КФХ-рдай (крестьянско-фермерские хозяйства) ва 1 млн. – агьалинал хозяйстварттай (личное подсобное хозяйство).

— КIинтнил даэрдайн циксса ятту куч байссар?
— Циняв яттивату кIинтнил минардайн куч байссар сайки 2 млн. бакI яттил. Нугъайнал, Тарумовкаллал, Къизлардал, Бабаюртуллал ва Къизилюртуллал районнай гиккурасса (кIанттул) хозяйстварттаву куч къабувну ябуллай буссар сайки 1,85 млн. бакI яттил.

-Интнийн буклаки­сса ппурттуву чIируннал ккал-аьдадгу чIалан ди­кIайхьунссар.
— Аьмну республикалул циняв даэрдай бувну бур 90% чIируннал. Лакрал райондалул Кочубейллал зоналул даэлийсса 2870 ттал бувну бур 2750 чIи – 96%, Къизилюртуллал зоналул даэлийсса 23 азаллий 190 ттал бувну бур 20 азаллий 870 чIи – 90%, Бабаюртуллал зоналул даэлийсса 22 азаллий 440 ттал бувну бур 17 азаллий 952 чIи – 80%.
Ккуллал райондалул Бакресуллал зоналийсса 56 азаллий 700 ттая лавсун бур 54 азаллий 430 чIи – 96%, Бабаюртуллал зоналийсса 880 ттая лавсун бур 783 чIи – 89%.

Цайми шиннардих бурувгун, гьашину тамансса чIиру ххишала хьуну бур аьмну республикалийгу, Лакрал ва Ккуллал даэрдайгу. Гьашину кIигу кIукIлусса хьунни, лазунигу чанну дакъая. Утти, урттуйн бувккун махъ, хъиннува бигьа хьуссар.
ЦIанасса ппурттуву ятту букьлан хIадур хъанай бур, яла купка дантIиссар, муния махъ, майрал дягьантрай, ятту бачинтIиссар даэрдая зунттавунмай.

-Махъсса чIумал Да­гъусттаннай яттил дикIул лагма сукку хьуну бур утти­нин къабивкIсса аваза. Сайки цакуну ххирагу хьуну дур яттил дикI?
-2018 шинал жулла яттил дикI дазул кьатIувгу дахлан бивкIссар. ДукIу Ираннан дарххуну дур 4146 тонна яттил дикIул. МуницIунма гьарзану бахлан бивкIссар цивппа яттугу. 2017 шинал дарххуну дур 106 азаллий 989 тонна яттил, дукIу тIурча – 171 азаллий 545 тонна.

ДР-лул багьрал мониторинг­рал хIасиллайну, Дагъусттаннал базардаву яттил дикI ххира хьу­ссар 25-30 процентрал. Масалдаран, МахIачкъалаллал базардаву февральданул байбихьулий яттил дикIул 1 ккило диркIхьурча 300-320 къурушран, цIанасса чIумал дур 450 къурушран. Мукунна цайми шагьрурдайгу.

Ца чулуха, ва иширал дуссар ххуй-хъиншивугу – ятту ябуллан­сса гъира ризкьичитурачIа ххишала хъанахъиссар. Вамур чулуха тIурча, дикIул багьа лахъ шаву жула агьалинан тIааьн бизансса зат бакъар. Мукунсса чIумалли мусил ххуллийсса дя лякъаван аьркинсса.

Яттил дикIул багьа лахъ шаврил савав дур цамургу: опталул журалий дикI даххайминнал ва посредниктурал, машварар­тту бувну, дикIул багьа лахъ баву (картельный сговор поставщиков) дикIул багьа лахъсса ххуттай бацIан бувну бур.
ЦIанасса ппурттуву яттил дикIул багьа лахъ хъанай нанав­рил хьхьичIалу кьукьинсса чаранну ляхълай буссар, ДР-лул БакIчинал тапшурлугърайн бувну.
-Барчаллагь, Юсуп. Кабакьиннав Занналгу зу дуллалимуницIун. Бю­хъаннав ятту-гъаттара, ххишала хьуннав буллугъшиву жула Дагъус­ттаннай!

Ихтилат бувссар
ХI. Аьдиловлул