«Конкурс дия дурагу даччин дакъасса»

Кказитрал хьхьичIми номердай жу бувсъссия уттигъанну Дагъусттаннай хьусса «Ттул Дагъусттан» тIисса управлентурал конкурсрая ва рирщуссия му конкурсрай ххувшаву ларсъсса лакрал миллатраясса ацIа инсаннал сияхI.Ларгсса нюжмардий жул редакциялул хъамалудушну хьунни миннавасса ца, цуппагу циняв ххувхьуминнаву ца яла лахъсса балл лавсъсса Мадина Абакарова. Ванилгу, жулгу дянив хьунни чIиви-хъунсса ихтилат.


— Мадинай, щак бакъа, цума-цагу цала миллат ххирасса инсан ххари хьу­ссар зул ххувшаврия ва зуяту гьарта-гьарзану кIул хьун ччай бикIантIиссар чIя­ву­ссаннан.
— На бувну, хъун хьуну бу­ра Щурагь. Ттул нину-ппу ЧIяйн­нал шяравасса бур. Ми на чIи­вину бунува Москавлив бивзун бур. Мунийн бувну на хъунмагу, тарбиягу бувссара ниттил ниттил ва ниттил буттал, вай ттун нитти-буттал кIанттай бавцIуссар. Ттун вай дазу-зума дакъа ххирар. Ва конкурсраву­сса ттул ххувшавривугу вайннал захIматрал бутIа буссар.

1999 шинал Щурагьиял 5-мур школагу арцул медальданий къуртал бувну, на бувхра Да­гъусттаннал педуниверситетрал ихтиярдал (праволул) факультет­райн. Му къуртал байхту, зий бивкIра Москавлив, цал школалий, яла оьрчIал пансионатрай тарбиячину. Ттунмарив юридий аралуву зун ччайнма бия, дакI юристнал пишалийн кIункIу тIийнна дия. Му пиша хъиннува тимар бан, 2013 шинал Белгородрал университетравун бувхра. Щар хьуну махъ цIунилгу Москавлив лавгра. Тих зий бу­ссияв Москавуллал Бутырский райондалул судрай, цал секретарьну, яла судиянал кумагчину. На хъанай бура Аьрасатнал паччахIлугърал 3-мур классрал юстициялул советник. Шанна шинава ласнангу, ттунмагу махъунмай Дагъусттаннайн зана хьунсса пикри хьунни. ХIасил, шихун на ва конкурсрал аваза бусса чIумал тIайла бавцIунна .

-Конкурсрай гьуртту хьун­сса пикри винма хьунав ягу щил-бунугу маслихIат бувнав?
-Конкурсрая бавсса ппурттуву гьуртту хьунсса пикри ба­къассия. Яла цIунилгу муния баллан, ккалан бивкIукун, гъира бивзуна. Балжину конкурсрал шартIирдая, тIалавшиннардая бувккукун, бувчIуна конкурсрай гьуртту хьурча, нава къабяйкьиншиву, ттухьхьунна ттунна ччисса даврий бацIансса сант дириллалишиву. Ниттил ниттилгу, гьар мудан кунма, ттул пикри хъин чулий ккавккуна. Буларду аьрза. Ттунма бахтти бусса конкурс дия. Финалданийн був­ккун махъ хъиннура шавкь дагьуна. ЧIалан бивкIуна конкурс марцIсса, даччин дакъасса душиву, экспертътал щищачIав машан ласун шайсса бакъашиву.

-Конкурсрал цумур бутIа бия яла яргмур, винма даши бивзмур?
-Финал. Бяст-ччаллий бувк­сса кунмасса асарду бакъая. Дакъая тестру, экзаменну. Гьарцаннал цала-цала роллу дургьусса тIуркIулий кунна­сса тагьар дия. Онлайн режимрай цинявппагу гьурттучитуращал кIул хьура. ЛичIи-личIисса миллатирттал, пишардал, мурадирттал инсантал бия. Аьмну 161 инсан ия финалданий. Хъинну ххуй бивзунни жула командалувусса Пакисттаннаясса хIакин – Дагъусттаннай ялапар хъанай бивкIсса оьрус душ. Хъинну аькьлу-гьунар бусса душ бия. Ми кIирагу кьини янил ляпI учиннин ларгуна. Финалданий хъунмур къулагъас дия конкурсантътал каялувчиталну зун бюхъай­сса лишанну душиврух ва да­къашиврух.

-Сакиншинначинал, каялувчинал бюхъулул бутIа вивува бушиву муниннингу хIисав шай­вав вин?
-Школданий бикIу, институт­раву бикIу, дуклакисса чIумал ттун ччан бикIайва жула класс, курс гайминнаяр хьхьичIунну. Мукун бикIаншиврул ттущава шаймургу байссия.

-Конкурсрай ххув хьуну махъ вин ци къуллугъ маслихIат буллай бия?
-Дагъусттаннал аьрщарал ва хъуслил арардал министерствалий кIира отделданул (суд­рал практикалул ва хъуслил арардал) каялувчинал къуллугъ маслихIат бувна. На хъу­с­лил арардал отдел язи дугьав. ЦIумуниву ттула хIал ххал бан ччан бивкIунни. ТIайламур бусан, даву бигьасса дакъар. Коллектив цIусса, навагу уттинин вай масъаларттащал хьуна­къабавкьусса бияв. Ци чулийгу, даврих гъира бур, дан къахьун­сса цичIар дакъар. Щак бакъар жула отдел хьхьичIунминнувух дикIаншиврийн.
Финал конкурсрайн гьур­тту хьун нанисса чIумал, на гьаз бувссия дири-дирирний, цукунчIавсса низамгу къадурурччуну, дуллалисса къатрал масъала. Зун ччай буссияв ми масъаларттацIун бавхIусса цIуну тIивтIусса архитектуралул ва градостроительствалул комитетрай. КIантту бушиврул-бакъашиврулгу иш бухьунссия.

-Цукун хьунабавкьур цIусса зузалт министр­нал?
-Рязину. Ялунгу, министр давриву жун кумаг буллай, чIарав бацIлай бур. Мунин бувчIлай бур ва министерствалул ца яла агьаммур отдел душиву. Дуллунни жухьхьун нирхиравун багьан­сса чIун. Тапшур бунну опыт бусса зузалтрайн, жун лахьхьин бан, кумаг бан. ЦIусса къуллугърай дайдихьу оьккисса къархьунни.

-Гихунмайгу кIулшивур­ттал даража гьаз буллансса, юрист элмулул аралуву ккалансса пик­ри бакъарив? Учиннуча, кандидат, доктор хьунсса?
-Гьай-гьай, мукунсса пикригу бур ттун. Специализациялул чулуха уттигу цалийн багьну ба­къара. Шиккува кIицI бан, конкурсрай ххув хьуминнан дуклангу ккаккан бувну буссар.

-Цукунсса хасиятир­ттал лишаннал кумаг буври вин конкурсрай ххув хьун?
-ХьхьичIва-хьхьичI хъунма­сса гъира бия ххув хьун. Яла – интуициялул, ччяни за бувчIайсса, хIисавравун ласайсса бушиврул.
На ччяни лаласав конкурсрал мяъна-мурад. Учиннуча, ссигъа ссаву буссарив.

-Мадинай, ци учин ччива, жула ихтилат къуртал буллай, жула «Илчилул» буккултрахь?
-Ттун хъинну тIааьнну бур ттула ххувшаврих ваксса­ра хъунна­сса къулагъас да­ву. Ххарину бура, лак­рал хьхьичIуннайшивурттая дакI­­нийхтуну ххари хъанай, тIай­лабацIу чIа тIисса чIявусса инсантал бушиврия. Циняв лак цачIун буллалисса «Илчи» кказитрал каши хъиннура ххишала хьуннав тIий бура.
-Барчаллагь вингу, муниярвагу бюхттулсса шачIанттайн лавхъун ккакканнав.

* * *
[dropcap]Р[/dropcap]едакциялул зузалтращал­сса цила ихтилатраву Мадинал цимилагу кIицI лавгуна цил оьр­мулуву нитти-буттал кIану бувгьусса ниттил ниттил ва ниттил буттал цIарду. Муния махъ жун ччан бивкIуна миннащалгу кIул хьун. Му мурадрай, Щурагьунгу лавгру.

ТIааьнсса хьунни жул хьуна­бакьаву. Ца аьжаивну куклуну най бия вайннал къушлийн­сса ша. Казбеклущал ва ПатIи­матлущал кIул шайхтурив був­чIуна укунсса инсантурал тарбия бувсса душ цамур куццуй­сса бикIан къабюхъайшиву.
Казбеклущалсса ва ПатIимат­лущалсса ихтилат ляличIинува аьчухсса хьунни.

Казбек ур хIурмат лавай­сса учитель, Аьли Айдаевлул ва МахIаммад Айдаевлул дянивма уссу. ЧIявусса ккавксса, хъунмасса захIмат бивхьусса адимина ур. ОьрчIнийва, бу­ттал бувцуну, оьрчIру Орджоникидзе шагьрулий ялапар хъанай бивкIун бур. Оьрмулул 12 шинаву тих аьралуннан аьркинмур дуллалисса заводрай байбивхьуну бур Казбеклул захIматрал ххуллу. Муния махъгу маэшатрал ххуллий занай, Туркманнавух, УзбакIисттаннайх, Таджикис­ттаннайх увккун ур. Дянивмур Азиянава зана хьуну махъ Щурагь зун ивкIун ур горпищекомбинатрай. ХIасил, Казбеклул дукъаргьусса касму дакъар.

Цуварив мудангу дуккаврих мякьну ивкIун ур. Лаккуй шанма класс марцIну ххювардай къуртал бувну махъ, ванахьхьун дуклансса мажал къабиривну бур.
ЧIярусса шиннардий зийгу ивкIун, сант дирияйхту, Казбек ув­ххун ур машлул техникумравун. Хъунмасса хIурматрай кIицI дуллай ур цанма кумаг був­сса техникумрал преподаватель Гъумучатусса Къаяев Аьвдулмажидлул цIа. Техникумгу ххювардай къуртал бувну, зун ивкIун ур машлул аралуву. Зий уна, къуртал бувну бур Машлул институт­рал экономикалул факультетгу. Казбек ур совет машлул отличник.
ПатIимат бур 52 шинай оьр­чIан кIулшивуртту ва тарбия дуллай хъунмасса захIмат бивхьусса хIакьсса педагог.

[dropcap]В[/dropcap]а бур Дагъусттаннал пединститутрал чил билаятир­ттал мазурдил факультетрал цалчин­мур выпускравасса. Ванил захI­матрал ххуллу байбивхьуну бур Аксайлив. КIира шин тикку зийгу дурну, Щурагьиял школалий зун бивкIун бур.

ПатIимат бур Дагъусттаннал ва Аьрасатнал кIулшивуртту дулаврил отличник. Шиккува бусан, лакрал шаэр Б. Рамазановлул кулпат Къистаман ПатIиматлул ссур.
Казбеклул ва ПатIиматлул мукьва оьрчI бур – шанма душ, ца арс. Хъунмур душнил душ Мадина вайннал ххюлчинмур оьрчIну хьуну бур.

Ихтилат бувссар
Андриана Аьбдуллаевал