Дагъусттаннал тарихрава

В. ХIажиевлул ва С. Мусаевлул  «Хронология Дагестана» тIисса луттирава


713-714 шш. – Маслама ибн Абал – Маликлул Да­гъусттаннайнсса кIилчинмур аьрххи. Цалчинмур аьрххи хьуссар 706-707 шиннардий, аьраб хазарнаяр ххув хьу­ссар, амма му ххувшаву лахъи къаларгссар, хазарнал аьрабнаща зевххуссар Дарбант. ЦIуницIа Дагъусттаннайн бувкIсса ппурттуву Масламал аьрал Таргъу зунттуйн бивссар.

718-719 – шш. – Хазарнал цIунилгу аьрабнаща зевххуссар Дарбант, мугу кIунттихьхьун лавсун, Азирбижаннавун бувкссар.

733-734 шш. – «Дербент-Намелул» бусаврийн бувну, вяъзардучи Абу Муслим увкIссар Дагъусттаннайн. «Дербент-Намелий» Масламайн Абу Муслим тIий бур. Му Гъумучиял чулинай авчуссар.
Гъумучигу (Кумук) кIун­ттихьхьун лавсун, Абу Муслимлул «бувссар шагьрулий мизит, мунил ва Дагъусттаннал цаймигу областирдал хIакимну ивтуссар Шахбал Абдаллагь Кьасим Аббас ал-МутIалиб, кьурайшит». («Дербент-Наме». 37-мур лажин) «Шахбал [Абу Муслимлул] ивтссар Гуржисттаннайн бияннинсса Дагъусттаннал билаятирттал хIакимну ва валийну» («Дербент-Наме», 38-мур лажин). Амма чIявуми аьлимтал ва хIуччалуцIун бавкьуну бакъар, ми бур Гъумукун исламрал дин так XI-XII аьсрурдайри дуркIсса, Абу Муслимгу яла махъату увксса вяъзардучири тIий.

778-779 шш. – Гъумук исламрал дин цIакь дурсса шиннур. Ва хIучча Гъумуксса Хъун мизитрал чIирттайсса чичрулувугу бур: «162 (778-779) шинал мубараксса мизит бувссар Хъунасса Аллагьнал цIаний, Аллагьнайн иман дирхьусса Абу Муслимлул каялушиндаралу!…»
Л.И. Лавровгу ур лакрал ислам та кьамул дурссарив ттигу мяълумну кIул буван бувар тIий.

799 ш. – Хазар Закавказьянавун бувкIссар.
Ва бивкIссар Хъунмур Ккавкказнал хребет ласун­сса мурадрайсса хазарнал махъва-махъмур гьужум.

IX – аьсрулул дайдихьулия шинмай я аьрабнал, я хазарнал аьрххирдая цичIав чивчуну бакъар, чIалай бур миннал ишру багьшиву, дяъвирду буллалаврил багьтIатIал хьушиву.
ХIадур бувссар
П. Рамазановал