КIинтнил байрансса каникуллу

[dropcap]Ш[/dropcap]колданийн лагайсса хьуннин ЦIушинал байрандалия дакIний ливчIмурвагу цир учирча, дакIний бур, шану бахчусса нава хъуними уссурваврал ва ссил шанан къабитлатийни, ва цIаннай дувайсса байрангу щил дуккан дурссарвав тIий, нава къуману бивкIсса. Школалийн лагай хьувкуннив, ца ххирассияхха байран.


ПатIимат Рамазанова
[dropcap]К[/dropcap]Iивахъул зурул хьхьичIва байбишайссияв чагъарду ранг буллай, занхарарду, ккюрмив, ккюрнутIайртту, пиягьру буллай, ёлка чIюлу буванмур ча­гъардая кьукьлай. Ёлкагу бувайссия хIату уссурваврал кьувкьу­сса мурхьирая. Навагура, ца­хъис хъунма шайхту, чIаххув душ Умащал мурхь кьукьин лавгсса. ЧIаравсса, зунххива-зунххисса ТIунигьан зунттуя (микIирай ччех къабикIан) нигьабуслай, лавгссару архсса ТIулабусса хIату кьукьин. Кьавкьмур мурхь кьукьайххивав, жущава кьукьингу, ласунгу шаймур кьувкьуну, сайки кIира километралийх ххюрхху бувну бучIайссияв. Шяраваллил советрал председатель икIайва мурхьру кьукьин къабитлай, къадагъа дуллай. Мунан ккаккан бацIлай бурув жу! Ягу му вацIлувусса мурхьру ккалан най урив. Ёлка ичIува чара бакъа бикIан аьркинсса кунма аьдатсса жу-личIи бацIлай бурув му «эмаратрал» хъирив къалавгун. Нюжмар къатлуву дурсса ёлкалия яла пачливун дичинсса тIама дувайссия. Ххирассия байран каникуллаясса ххаришивруцIунгу.
Мяйжанссар, каникуллал гьантрай дувансса давурттал сияхI бавал танийра дувайссия. Чара бакъа хъуни ккупарду буван аьркинссия, яттиппалату чатIа буккан буван аьркинссия. Даруну духьурча, инттунин къабивтун, парагума къурув бичай­ссия. Интту ппив буваншиврул бакIу бувну, аьрщи ялун диян дурну, кIучI бувну кьабитайссия. Пара кьиматрай бикIайссия, явара. Оьсса мурчал ягу армав хьусса ттукрал ппив бувансса чара бакъассия.
МаркIачIан чIумаллив, бярал цIаран лавхъсса пачлил лагмагу лавгун, чара бакъа лакрал чичултрал луттирду ккалан бикIайссияв. Ца лахъну ккалан икIайссия, махъми – вичIидирхьуну. Кувни чIаххулгума бучIайссия луттирду буккай дуссухун. Курди Закуевлул «Хъяврин­сса ччаву», Гьарун Саэдовлул «Къалайчитал», Ибрагьим-Халил Кьурбан­аьлиевлул Гьарун Саэдовлуятусса лу, Абакар Мудуновлул «Оьттуву лархъсса цIу», МахIаммад Башаевлул «Ппухълу», «Авххусса арс», Абачара ХIусайнаевлул «Бадрижат», Юсуп Хаппалаевлул таржума бувсса «ЦIиникьрал луттиравусса нарт», Гулизар Аьлиевал «Жалин» ва цаймигу луттирду кувннал кувннахьхьун бу­ккин булай­ссия. Цуксса аякьалий ябулларчагу, чIявуссаннал ккалаккаврил ми луттирду ссув­ссуну, тIавтIун бикIайва. Синттарай чIапIив цIакь дуллай, мужаллатру цIуницIа цIу дуллай биялсса хIурматгу бувай­ссия ми луттирдаха. Кьянкьану учин хьун­ссар, ттул никирал инсантураву кIай кIицI лавгсса луттирду букъавккусса инсан сайки къаикIайва. Лахъи­сса кIинтнил хьхьурдай, пачливу шавхьсса цIуртти хIаласса нувщигу канай, неъматрай ккалай бикIайссияв лакрал тарихрая, багьу-бизулия, аьдатирттая бусласисса, чIявусса затру лахьхьин буллалисса ми луттирду. Тай духьунссия луттирдахсса ччаву цIакь дуллалисса яла хъинми дарсру. Ккалансса гъира бутанну чивчусса произведениярттал биялагу бухьунссия, гьай- гьай. ХIайп, тай ххаллилсса луттирду уттизаманнул оьрчIан, жун кунма, ххирану бакъашиву.
Мяйжаннугу, ца кулпат кунма, чIаххулгу лагма лавгун, жула шяраву, буниялттунгу жущала хъанахъисса кунма ми ишру, ххариний ххари хъанай, пашманний пашман хъанай, биялсса неъмат ласайссия пасихIсса лакрал литературалия ва мазрая.
Щялмахъ къахьун, ххира­ссия ЦIушинал байран, чара бакъа ссупралий цIусса дикIгу дикIайну тIий. Кьаркь дикI къаххирасса на ми дикIуя шацI шайхьунссияв. Буттал аривнай ачиннин, байрандалий биххира куну, яттил хIайван кьабитайва. ЧIявумур чIумал цIуку кьабитайва, цIукул дикI ххишалану дарув­ссар тIий кьабитайхьунссия. ИлтIа къахьун ягу бувайссия му цIуку чIаххувчу Асланбаглул ттурзандалувун бавкьуну, гьар кьини хъа бишингу занай. Хъа бишин заназавугу чIунархIалминнащал тIуркIу буван кьатIув буккан­сса хIалуя. Гъилисса яттиппалав лабикIулий ягу «лянкалий» бук­ланмагу ссал къабагьая! Бюрчулил, ттуккул хъирив буккавугу мукунмасса, байрансса муттая. Ччан бивкIтари кIичIирттавун щил битайссия! ИчIура дулланмур чан къашайвахха шяраваллил кIанттай.
Тай чIунну, арх хъанахъи­ссаксса, цIушинал байрандалул гьантрай ччя- ччяни дакIнийн дагьлан дикIай.