[dropcap]Ч[/dropcap]авахъ бугьан наниминнан хIавз ххуйну кIулну бикIан аьркинссар.  КIулну бикIан аьркинссар инсаннан чурххал лахъшиврияр куртI бакъасса кIанттурду, куртIсса кIанттурдая бигьану зуманив уккансса ххуллу.

[dropcap]К[/dropcap]Iулну бикIан аьркинссар микIирай нигьачIаву думур кIанттурду ва микку мюхчан хьунсса куц. ЛичIлулну бикIан аьркинссар зумания микIирайн лахълахъийни, микIирай хъякрурду дикIан бюхъайссар. МикIирай цIан лавгсса кIанттурду бухьурча, микку нигьачIаву хъуннассар. ЦIансса микI ччяни гъили лагайссар, ва ччяни баслай бачайссар.
Рюкзак лавхъун бикIан аьркинссар ца чулухун, хъиннува хъинссар му хьхьуттай (2-3 метралул архну) ххюрхху лавсун бачирча.
Гьарица ша ласуннин байл­сса мицI бусса зат кьутIлай ми­кIирал тагьар ххал дуллан аьркинссар. Амма му хьхьичIун къакьувтIуну, чулухун кьутIин аьркинссар. Балики цал щайхту, мицI микIиравун кьутIирча, бувкIсса ххуллийх махъунмай зана хьун аьркинссар. МикIирай цаймигу чавахъ бугьулт бухьурча, минная 3 метралул архну бацIан аьркинссар.
МикIиравух щинавусса ххя­ххияртту (водоросли), къяртри, гьавалул бюнбутIив бухьурча, мукунсса кIанттурдайн гъан хьун къабучIиссар. КъабучIиссар хъяк­ру дусса кIанттул чIарах бачин. Цухъ дурксса кIанттурдая щинал жарт дачирча, му ни­гьачIаву дусса кIанур, мичча арх буцан аьркинссар.
Чавахъ бугьан наниминнан чара бакъа ласун аьркинссар ххассал хьуншиврул аьркин дагьаймур: ца чулухун кIусса зат дархIусса хьхьа, лахъисса ттархь, уттасса тахта.
Канихь дикIан аьркин­ссар ци-дунугу дайлсса зат (чIи­ла, къянцIа, хъунисса мярду), щинавун бювкьун бачирча микIирацIун дахчин дан.
ЦукунчIав къабучIиссар зула лагма чIярусса цухъру дуккан.
Балики ца къахьунмур хьуну, инсан оькьлай ачирча, кумаг буллалиманан мюхчанну су­кку тIун аьркинссар. Бавссусса кIанттурдайн гъан хьун аьркинссар ххярклий. 3-4 метралул архну авцIуну, оькьлакьиманачIан хIинча, ттархь, тахта, канилу думур личин аьркинссар. Бавссу­сса кIанттурдайн гъан хьуну, ка дулларча, микIирайн гуж багьну, кумаг буллалимагу оькьан бюхъайссар.
Аьбдул ХIажиев,
ГИМС-рал центрданул
инспектор
ХIадур бувссар
А. Аьбдуллаевал