Барачатсса ницал диван

[dropcap]Ш[/dropcap]амхалал Хъун дивандалий щяивкIсса Акул-АьличIан увкIун, ца тажирнал аьрза бувну бур ца мискинсса адиминаяту.

Увкуну бур:
-Ттул буссия барачатсса ниц. Нава машай най уну, ичIу­ссаннахь укуссия, балики му бивчIан багьну, биххан багьарчан, явара, мунил дикI щинчIав мадулари куну. Нава учIаннин ниц бивххун лявкъуна. Амма мунил бакI ниц ливксса мискинсса чIаххувчунан буллуну лявкъунни. Му бакIращал ттул барачат чIаххувчуначIан лавгун бур. БакIрал ттаркIрурагу дула тIий, танал къадулай.
-На мискинсса адиминара. На кьинибархан ттула даврийгу ивкIун, нахIу шаний шанай уссияв, — куну бур ваманалгу, — Хьхьу дядирзун махъ бувкIун, нузайн кьутIа тIун бивкIуна. Ниц бивкIлай бурча, та биххан нану куну. Лавгун, ницгу бив­ххун, лазилакьи бувссия. Багьлун ттун ницал бакI буллуна. Гьунттихавай шавхьун, оьрчIалгу, навагу бувкуссия. ТтаркIру шярал ккаччан дирчуссия. Утти итавай акъара, цал барачат ттул къатлувун лавгун бурча, ницал бакI махъуннай дула тIий.
Яла Акул-Аьлил та машачинахь цIувххуну бур:
-Мяйжаннугу, тажир, вил къатлул барачат ва мискиннал къатлуй бавцIуну, ванал къатлул барча бакъашиву вил къатлуй дарцIуну дурив? – куну Тажирналгу:
-ЦIуллу увссара ина, иш му кIанайн багьнур бусса, — увкуну бур.
Микку Акул-Аьлил бувну бур укунсса диван:
-Барча яла лавгун, барча бакъашиву дагьсса къатлувату тажир уккан увну, цала ницал бакIращал барачатшиву ларгсса мискиннал къатлувун изан ан. Барачатшиву дагьсса цала къатлувату мискин уккан увну, барча бакъашиву дирсса тажирнал къатлувун изан ан. Къатраву думургу ду-дуний ритан: аваданнал думур мискиннан кьаритан, мис­киннал думур – аваданнан. Мукунсса диван бувкун, тажир миннатирттахун агьну ур мискиннахь маслихIат ба тIий.
Арантал дянив багьну, тажир му ишираща мискиннан ца оьл ва ниц булаврийну къуртал хьуну ур.

Ттуккул даву дан дуцлай бивкIсса щарсса

[dropcap]А[/dropcap]кул-Аьлил дивандалийн увкIун, ца оьрчIал шикаят бувну бур:
-Ттул буттал, жу чIявусса оьрчIругу бунува, жун бутталщар дан цамур щарсса дуцлай ур, — куну.
Акул-Аьлил мугьлат бакъа оьвчин гьан бувну бур оьрчIал буттайн. Акул-Аьлил цIувххуну бур мунахь ина оьрчIал ялун цамургу щарсса циван дуцлай ура куну. Муналгу увкуну бур, вий кунна ттуй щилчIав гувжрай щарсса духIлай бакъари, амма ттул чIярусса ттуккул даву дур, ми дан дуцлай ура на щарсса, куну.
Акул-Аьлил бувну бур мунан укунсса диван:
-Ттукрал давуртту дуллан ина хъами мабуцлардача, лавгун базаллувату, хъами кьюкьин къабуллай, винма ххуйсса ттукри ласи! – куну.
Мукунсса диванну аьдатравун бувтун бур.

Шаккул щар хьуну шамулку зурухь оьрчI бувсса куц

[dropcap]Д[/dropcap]урцуну шанма барз хьусса-къавхьусса ца кьини дуркIун Паккул увкуну бур Акул-Аьлихь:
-Аккуй, ява тти ина анаварну лащарнийн оьчин насу, ттул лякьа цIун диркIуннича, — куну. Акул-Аьлигу, анаварну лавгун, лажарнийн оьвкуну увкIун ур. Яла куну бур Паккухь:
-Вар, Паккуй, вил оьрчI бан анаваршиву цири, урчIва зурува барчан къагьассарив? – куну.
-ОьрчIал чIун дирссар, Аккуй, — чайва тIар Паккул. – Буцин куну – шанма барз бувцунугу – шанма барз: ражав, шяъван, шагь-рамазан – цинявппагу урчIва барз.

Хъун ххуттай чIивинунияр, чIиви ххуттай хъунну хъинссар

[dropcap]Ц[/dropcap]а чIумал шамхала хIурмат бусса хъамал бувкIун буну, ми хъамалу бан цала Хъун ххагу тIитIин бан бувну бур, ЧIиви ххагу. Цукун дакIнин агьну ивкIссарив, Хъун ххуттайн Акул-Аьлингу оькуну бивкIун бур. Му щяитан ччай ивкIун ур яттил бакI ккаччан гьан байсса урцIул ухний. Яла Акул-Аьлилгу циняннан баянну чайва тIар:
-Хъун ххуттай чIивинунияр, чIиви ххуттай хъунну икIанна, — куну.