Ярагъ ласаврил хаварду

Заккапкказуллал ккамитийтрал, Заккапкказуллал миллатирттая ярагъ ласун хIукмугу хIадур бувну, уттигу мув хIукму бакIрайн буккан бан амру къабунни.

Жун бавунни та ккамитийт бусурманнал туркнащал биллалисса аьралуннан зарал биян байссархха тIий, нигьачIий бур тIар тIий…
Ай, бувагу бусса ца машиналул ххуллу зия бувну, аьрал захIматшиврулун бичайссархха тIий.
Яла та ккамитийтран дакIнийн багьлай бусса бур, ккапкказуллал миллатру куннайн ку щурча, ялагу аьралуннан зарал биян банссар тIий. Мий сабабру царагу гьану бусса дакъашиву чIалай дур гьарцаннан. КIапIкIайливсса зунттал агьалийнал ккамитийтралгу баян бувунни заккапкказуллал ккамитийтран вихшала къадишаву, къа­ччан бивкIшиву: хушрай ярагъ къабулайшивугу.
Убластной ккамитийтралгу хъуннасса ихтилат дурунни миннал хIакъираву…
Аьрац-ХIан тIисса пулкIавникI­нал увкунни, аьралуннавун гьарцаннал ярагъ бахIлай бур тIий, хаварду баллай, аьраллу ццах тIий бур куну, бусурманнал ярагъ хIадур буллай бусса бур тIисса хаварду баллай, муххал ххуллурдай саллатIнал бусурманнахь цIухларду бихьлай бусса бур куну.
Жукаюп тIисса анжиллал сал­латIнал ккамитийтрал вакилнал увкунни: ярагъ ласун був­сса хIукму бакъагьавай бувну бур куну. Мув хIукму бакIрайн буккан бан къашайссар куну. Халкьуннахь къацIувххуну бувну бур куну. Мув хIукму зия бара чин Ттуплислийн Дагъусттаннал аьралунналгу, агьалиналгу вакилтал гьан бара куну.
Казлуп тIисса анжиллал рапIув­чайнал ккамитийтрал вакилнал увкунни: «зунттал агьалиная ярагъ ласун цучIав рязий хьун къабагьайссар.
Ярагъ зиххинну тIий бачирча, мунил хъунисса баларду ялун буцин тIиссар. Мугьлат бакъа ярагъ ласун къабюхъайшиву баян бан аьркинссар. Акъахьурча хъунма­сса аьлагъужа, питна ялун бучIан тIиссар. Мув питна хъанарчагу хIуриятрал душмантал ххари хьун тIиссар» куну.
Дахадаюплул увкунни: «Пра­витIилства нигьачIий бусса бур Ккапкказуллал миллатру куннайн кув щаврияту. Му нигьачIаву Да­гъусттаннай дикIан бюхъайсса зад дакъари. Цанчирча, дагъусттаннал халкьуннал ва цайми миллатир­ттал дянив хьусса цичIав бакъа тIий. Ялагу Дахадаюплул цIувххунни саллатIнал ва рапIувчайнал вакилтурахь: «Зу Дагъусттаннайн вихрув?.. къавихрув?… куну. Зува виххьурча, заккапкказуллал ккамитийтран баян бара Дагъусттаннай ярагъ ласаву хъинну заралсса за бушиву» — куну…
Хизриюплул кунни: «Ккавкказуллал миллатирттаву яла хъуслил хьхьичIун бувкмий арманий бур. Миннан гьарца иш цала канихь ччай бур. Мунияту миллатирттал дянив бакъавкьусса ишру багьлай бур. Революциялул жухьхьун хIурият дуллунни. (ХIурияят) ядан ярагъ аьркинссар.
Муххал ххуллийн ххяхханну тIисса щялмахъру зунттал агьалийнал ва аьралуннал дянив рагьан дансса задрур куну. Ривалюция къуртал къархьуссар, дахьра дайри дирхьусса. Мунихлуну ярагъгу аьркинссар.
Будаюплул увкунни: «Жу ярагъ жула чурххал бутIар… Дагъус­ттаннаща ярагъ зиххаву, Да­гъусттан лияврийн хIисав шайссар. ХхюцIалла шинай бавхIусса ярагъ, утти къабахIаврил хIисав цири?» — куну.
Нашсадиз тIисса анжиллал саллатIнал ккамитийтрал вакилнал увкунни «На Дахадаюплул суалданухьхьун жаваб дулунна. «Жу зунттал агьалийнайн хъинну вих­ссару – куну. Аьрац-Хан тIисса пулкIавникIнахьгу тавакъюъ бул