«Луттирдал хьхьунил» цаппара лахIзарду

Луттирдаха зузиминнал, оьрчIру библиотекалувун кIункIу баншиврул, гивун занансса гъира-шавкь рутаншиврул, ляхъан къадайсса увинтру къадитай. Уттигъанну Национал библиотекалувугу хьунни муданна­сса пахъдагьру гьала-кIусу дурсса цинявннан аьмсса ца тяхъашиву. Шиву «Луттирдал хьхьу» рутантIишиврия баян бувну бия ччянива. Чансса халкь бакъа къабучIанссар тIий, щак-щуклий буна, га кьини ца мугьали оьрчIал ва жагьилтурал бувккуна. Гай бия шагьрулул личIи-личIисса школардая бувкIун, «квестрай» ва нигьачIисса тIуркIурдай буккансса умудрай.

Библиотекарьтурал ххаришиврул дазу-зума дакъая. Кинордаву машгьурсса Карибский хьхьиривусса пиратътурайн кIура баяву гайннал нахIакьдансса да­къая. ОьрчIалмур ххаришиврулгу чIалачIин дакъая.
МаркIачIан бизаннинма биб­лиотека «Луттирдал хьхьу» рутан хIадур хъанай бия мюрщулт хьунабакьаврия ва ми тяхъа баврия.

Аьли Аьлиев, Национал библиотекалул хъунама:
— ХьхьичIми шиннардил жун чIалачIи бунни щала Аьрасатнаву дувайсса акциялийн жучIан оьрчIру къабучIайшиву махъсса хьхьунил чIун сававну. Гьашину тIурча, жу икьрал дуварду «Луттирдал хьхьу» дайдишин маркIачIаннайра ва биб­лиотекалул гьарцагу отделданул хIарачат бан жул чIава буккултран хъамакъаритантIисса байран дуван.
Библиотекалул цалчинмур зиву ларсун най дия оьрчIал хъяхъаврил, вев-шевлил, цаннал ца хъирив багьлай, бугьлагьисса тяхъашиврул аьла­гъужалул. Цахъи хIаллава дайдирхьуна луттирдал байрангу.
Шагьрулул школардал дуклаки оьрчIал бувккуна шеърирду, бивхьуна театрданул сценкарду. Дук­лаки оьрчIал мукунма щаллу бувна миллатирттал мазурдийсса балайрдугу.
Луттирду буккайсса, миннухун машхулсса инсаннан кIулссар библиотекалуву бушиву луттирду ябуллалисса хасъсса кIану, мурцIу. Миккун гьарма уххан къаитай­ссар. Национал библиотекалуву тIурча миллионну луттирдал бу­ссар, миннуха ляличIисса ургъилгу байссар. Библиотекалул зузалтрал пишава бур гьар кьини луттирдал чIамурдал лабиринтирттавух буккаву. Кьинилун ацIийла ми гьаз шай­ссар ва бучIайссар лифтрай цIансса лувчIиннувун луттирду ласун ва бивкIний бишин. Луттирду хасъсса растворданий лишайссар, цифроват байссар ва, лачIун бувну, бакьин бувайссар. Ца -ца чIумал буккултран гивун бухханшиврул гьантлул хьхьичIра икьрал дуван багьай­ссар, амма шайссар чIунну, ци-бунугу мугьлат бакъа кIул бан багьлай буну, ва цIана буххан багьлагьиссагу. Гиву дикIайссар зат ххал къашайсса цIан ва цирив-ца аьжаивсса пахъдагьру. ОьрчIан тIуркIурду бан яла хIазмур кIану бакъарив туну?

Мария Панич, экскурсовод:
— Жу ва кьинилийн хIадур барду «ЛувчIиннийсса луттирдал кьюлтIшиннарду» тIисса, библиотекалувух сайр бансса аьрххи. ЖучIан ванивух гьуртту хьун бувкIунни №5 лицейрал 2-4 классирттаву ккала_ккисса оьрчIру ва «Аист» тIисса оьрчIал багъравасса мюрщулт. Вайннал хъирив бучIантIиссар цахъи вайннаяр хъунисса оьрчIру. ХIасил, личIи-личIисса шиннардивусса оьрчIру. Вайннал шиннардих бурувгун хIадур дурну дуссар хасъсса программа. Телефоннайсса чанирдугу лавхъун, цIаннаву ва анжагъ зимизрал чIу баянуксса пахъдагьрулуву жу оьрчIахь бусарду аьвзалзаманнул библиотекардая ва цалчинсса луттирдая. Яла, цачIу, ца команда хьуну, библиотекалул чур­ттурдайх шивусса зивурдайн лахъан хьхьичI личIи-личIисса конкурсирттавух гьурттугу хъанай, оьрчIру бувцуссар ПаччахI-Луттирал шадлугърайн. Шиккугу вайннан цуманан циксса назмурду, хаварду кIулну бурив ххал буллалисса конкурс сакин дурссар. Мукунна дуварду цайми конкурсругу, — бувсуна ванил.
ОьрчIая махъун къабагьлай, тIуркIурдавух гьурттуну бия биб­лиотекалул зузалтгу. Ахирданийгу оьрчIал щаллу бувна машгьурсса оьрчIансса балайрдал попурри.
«Аист» оьрчIал багърал мюрщултгу вайнначIан бачIва бувкIун бакъая. Цала чулуха библиотекалун вайннал пишкаш дуруна цала дургьусса тIутIащалсса къутив.
Тай шиннардий, оьрчIаву лу­ттирду ккалансса гъира чантI учин баншиврул, итабакьлай бивкIссар, хIазсса, оьрчIи-кIурисса суратругу рирщусса, мюрщи буккултран­сса журналлу. Ца мукунсса журнал «Мурзилка» итабакьлай байбивхьуссар 19-мур ттуршукулий­сса 70-ку шиннардий. Журналдануха зий бивкIссар цила багьайкунсса пишакартал. Цаппара шиннардил хьхьичI бивщуссар личIи-личIисса шиннардий бувксса «Мурзилкалул» журналлу бивщусса альбом.
«ЧIумул дагьанттул журналлу» тIисса выставкалий оьрчIаща бювхъуна мукунма кIул хьун 40-60-ку шиннардий Совет хIукуматрай буклай бивкIсса журналлащалгу. ДГУ-рал ва медколледжрал студентътуран библиотекалул зузалт­рал хIадур бувну бия тарихравун ларгсса хьхьичIми шиннардий бивщусса кказитру, цIана элму, магьирлугъ ахттар давриву ишла бувайсса, багьа бищун къашайсса ххазинарду бушиву бусласисса лекциярду. Ахирданий вайгу гьурттусса «Журналданул коктейль» тIисса тяхъасса викторина хьуна. Шикку мукунна дуруна цIусса луттирдал презентациярду ва миннул автортуращалсса хьунабакьавурттугу.
Хъирив бувна махъ заманнай оьрчIал, чIаважагьилтурал дяниву хъинну машгьурсса тIуркIу «квестгу».
Ахирданийгу чIава буккултран библиотекалул зузалтрал хIадур дурну дия уттизаманнул макьанналмур программагу. Ванивух гьурттуну бакъасса музыкалул инструмент бакъая: саксофон, гитара, дачIу, ччергъилу… Джазрал балайрду щаллу бан бувкIун бия балайчи Тиана Фокс.
Вана укун аваданну, тяхъану ва дакIний личIанну ларгуна Национал библиотекалуву «Библиохьхьу – 2017» тIисса луттирдал байран.
Марат ХIажиев
Таржума бувссар
З. АьбдурахIмановал