Иширттайнусса патриотизм

31_foto_16ХIажимурадлул арс Рамазан Аьб­дуллатIипов республикалул бакI­­чину авцIуния шиннай ларгунни шанна шин ва чIаравсса чIун. Ми чIя­ру­ссаривкьай, чан­ссарив? Китайнал аькьил­сса далилданул тIимуних вичIи диширча, миллатрал лидернал дурмунин кьимат бищун бю­хъайссар тIар мунал каялувшиву дуллай ивкIсса чIумуя шиннай ацIрахъул шинну ларгун мукьах.

Рамазан АьбдуллатIиповлул юбилейран хасну
Китайналми хIисавртту дархIусса дур сайки ттуршукурдал лахъишивруцIун. Жуварив тIурча дуллалимунил ахир-мурад тIалав буллай буру «хIакьинува, цIанава». Мунийн бувну властьрал биялагу чIявуну бавхIуну лякъай багьавайссагу, къабагьавайссагу критикалуцIун, халкьуннавух заназисса тIар-хавардацIун. Негатив «баххан» шайссар ххуйсса багьлий. Позитиврив тIурча, инсантурал тIалав буллан бикIайссар къавхьуну чара бакъасса затну, ваца, кIюрххил бувккун, ахттакьунмай бахьлаган аьркинсса баргъ кунма.
Мукуннасса тагьар дуну чIалай дур Рамазан Аьбдулла­тIиповлул ттинин дур­сса давуртталгу, хьун дурсса ххуй-ххуйсса ва асар хьунсса дахханашивуртталгу. Миннуйн агьлу цакьнива аьдат хьуну бур, цаппарассанан тIурча, хъамава бивтун бур жува цукун ва ци чIумал яхъанан бивкIссарув, ци духIи-дуциндарал диркIссарив ттигъаннунин жулла лагмасса дуниял, учиннуча, ца 10-15 шинал хьхьичI. ХьхьичIуннайшивуртту, махъ бакъа, хьуну дур итталу дацIан­сса, дакIний личIансса. Му жула цIанасса хъунаманал хъитри, сивсуну ва хIучI къакуну лавсъсса кьянкьасса шаттирдур. Сайки хьхьичIва-хьхьичIминнавух мунал зузи дурунни жула паччахI­лугърай проект зумунусса каялувшиннарал метод, мунивух хIала бизан бувну министерствардугу, районнал ва шагьрурдал бакIчиталгу (шиккува учин, хасну муна му метод тIайлабацIу буну щурущи дуллай ур Аьрасатнал лагрулий цува В. В. Путингума – сакин бувну бур Стратегиялул ва приоритетсса проектирдалсса буллансса совет).
Р. АьбдуллатIиповлул бакI­раву дур сакин хьуну чулийн дурксса ялунмай­сса Дагъусттаннал образ, сиппат, цил яла язимур бутIанугу хъанахъисса оьр­му ххуй-хъин буллалисса захIматрал ва лахъсса культуралул ара, му аралувугу цукунчIавсса кIантту бикIан къабю­хъайсса социал паразитизмалухь ва меркантилизмалухь.
Амма ми гьарца зат хъинну захIматссар бувчIин бан, лаласун бан бакIрайва бавккуну буруглагисса, так ца негатив бакъа ххал хьун къаччисса инсантуран. Мукунминнан чIивимуниха чIалан къабикIайссар хъунмамур, ца-кIива мурхьираха ххал хъанан къабикIайссар цуппа вацIа.
Сайки 100 шинал хьхьичIва ингилиснал социологтурал мяйжан бувну бур укунсса зат: щалагу илданий хъанахъимур цуппа бусса куццуй, хIакьну чIалан бикIайсса бур анжагъ халкьуннал 15 процентран, гайми циняв агьлу тIурча личIайсса бур мифирдал ясирталну. Муксса хъунмасса бусса бур басмалий бивщусса мукъул гуж, печатьрал бияла.
Цала Р. АьбдуллатIиповлул чIявуну учайва: «Власть нажагь дакъа ххирану къадикIайссар, мунийсса аьй-бювкьурду мудангу чIявуссар. Амма мунийн бувну гъирарацIа хъанан, дуллалимур кьаритлан цукунчIав къабучIиссар», — куну. «Халкьуннаха къуллугъ буллалисса ишираву тачIавгу дикIан къабю­хъайссар «остаточный принцип» тIисса дурчIала», — куна ца базилух муналва. Хъуннасса жаваб дулайсса даврий зузима барчаллагьрах ялугьлай икIан къааьркинссар тIий ур республикалул хъунама. Мунан исватну кIулли мукъурттилмур ва иширайнумур патриотизмалул кьимат.
Инсаннал ва илданул оьр­мулуву культуралул бугьлагьи­сса кIанттуя жула бакIчи гъалгъа буллалисса чIумал, цаппарассаннан ми мукъурттил мяъна хIакьину къадурчIуну ля­къай, ваца анжагъ жула аьдат-эбадатирттая, искусствалия тIутIисса кунма бизлай. Муналмур мяънарив тIурча дур гьарта-гьарзасса – инсаннал щалагу социал оьрмулул, багьу-бизулул дуциндарая ва лахъа-хъуншиврия бусласисса.
Цува Дагъусттаннайн дахьа зун увкIсса чIумал, министртал ва депутатътал бусса залданух ягубитлай, АьбдуллатIиповлул баян бувна: «На увкIра тагьар даххана дуван, думунихун къуццу тIун акъача, цамур сакин дуван. Ттуяр хьхьичI зий бивкIсса хъуними зу бувкуну кьабивтун бур!». Му хьуна сайки революцион зумунусса баян баву, — ацIрахъул шиннардий Дагъусттаннай сакин хьусса тагьарданийн цува къаршину ацIан нанишиву бусласисса. Агарда му так ца властьрах шацI увксса, конформист журалул инсан ивкIссания, ттинин салкьи хьусса аралуцIун цувагу акьинтIиссия, му ара дусса куццуй цахара зузигу дантIиссия. Гьай-гьай, цалла аьгъу-гъилисса сакиншиннарду ссуссукьу хъанан най душиву най бунува чIалан бивкIсса меркантил мурадирттал инсантал мува цIана щурун бивкIуна. Булувкьуну ппив буллан бивкIуна (хъунмурчIин анонимнайну) чапалсса хаварду, реформаторнал гъира, азарт лещан бансса кьасттирайсса. Ци-дунугу лиян даврил, лекьан даврил ишираву ми усттарталли, ччи-ччиманаща мукунсса рищавуртту духIангу къашайссар. Жула бакIчинан тIурча, диял хьунни аьркин­ссаксса ссавургу, чувшивугу, аькьлугу.
Рамазан АьбдуллатIипов Да­гъусттаннал тарихраву ли­чIан­тIиссар, так ца реформатор хIисаврай акъассагу, жула зун­ттал билаятрал, ччарча интеллект­рал чулуха, ччар­чча культуралул чулуха, ччарчагу экономикалул чулуха, биялсса потенциал бушиву исватну чIалачIи бувсса лидер хIисаврайгу.
Цалла оьрмулул юбилей кIицI лаглагисса чIумуцIунгу бавхIуну, дакIнийхтуну чIа учин ччай бур ХIажимурадлул арс Рамазан АьбдуллатIиповлун тIайлабацIу: хъунасса Заннал итадаркьуну лякъиннав вин цIуллусса шинну, миннух ягу бивтун, вища яла хъинну паракьатну учин бюхъансса куццуй: «На бував ттущава шаймургу, ца ххишалагу, хIакьинусса Да­гъусттан цамур Дагъусттанни, му мукун бушивугу чIалачIиссар ттинин жува бартбивгьуцирив иширттайну, щаллу хьуцирив мурадирттайну».
Деньга Халидов,
жяматийсса ишруккакку
ва политолог