Зунттул бакIрай, ттуруллачIан гъанну

31_foto_13Вана цIунилгу ТIиларатIиял райондалийсса Цамаури зунттул цила бакIрай бавтIунни цила дустал, зунттал халкьуннал культура, багьу-бизу ва зунттал тIабиаьт ххирами – июльданул 28-нний шикку хьунни халкьуннал аслийсса культуралул дунияллул халкьуннал дянивсса V-мур фестиваль «Цамаури».

Бадрижамал Аьлиева
Мунил сакиншинначитал бур Аьрасатнал Феде­рациялул Культуралул ми­нистерство, Аьрасатнал Па­ччахIлугърал Халкьуннал творчествалул къатта, ДР-лул Культуралул министерство, Республикалул Халкьуннал творчествалул къатта, ТIиларатIиял район­далул администрация.
Фестиваль хьунни ДР-лул БакIчи чIарав ацIаврийну.
«Цамаури» фестиваль хьунни Зунттал форумрал, фольклорданул ва аслийсса культуралул дунияллул халкьуннал дянив­сса VII «Горцы» фестивальданул II этапрал лагрулий.
Ва даралувунсса захIматсса, архсса ва кув кIанттурдай ни­гьачIисса ххуллурдах къа­бурув­гун, ва фестивальданийн хъинну чIявусса инсантал бувкIун бия. Шикку цичIав махIатталшивугу дакъар, вай кIанттурдайн цал ивма оьрмулухун вайннул ясир уллай ур.
IMG_8184Гьашину журналистуранмур транспорт щаллу дурну дия ДР-лул Экономикалул министерствалул. Дурсса икьралданийн бувну, бавтIун Дусшиврул къатлучIан, кIюрххил ссят 6 хьуну букру ххуллийн. Аьлагъужасса, бугълил бувцIусса шагьругу махъ кьабивтун, хьхьичIва Лаккуйнсса аьрххирдай занай бивкIсса дуламанттугу лархъун, бавчуру Щурагьиял чулухунмай. Шагьрулул зума-къирагърайх хьуну, най, най, мукьра ва ххишалагу километралул лахъишиврийсса Гимриллал сивагу (тоннель) диртун, бавчуру имам Шамиллул тарихийсса ватанну хъанахъисса Гимриллал шяраваллил чIарах. Ва ххуллухмур аьр­ххилий жущал архIал бивзминнавух ия ДР-лул Жяматийсса палаталул член, Калуга шагьрулий­сса МахIачкъала шагьрулул вакил, А. МахIаммадтIагьировлул цIанийсса «Гуниб» ДРОФ-лул директор Хархачаев АьлиасхIабгу. Ва ур имам Шамиллул оьрмулул ххуллия цимурца кIулсса, мунал хIурмат лавайсса инсан, ца мукъуйну учин – шамиловед. Ва хьуна жул ТIиларатIав бияннинсса ххуллул гиднугу. Хаснува кIия имамнал ватанну хъанахъисса Гимри шяраваллил чIарах нанийни бусанмур чIявуя, ми кIанттурдаягу, ГъазимахIаммадлуя ва Шамиллуягу, Щайх Жамалуттиннуягу. Ва даралувусса цаппара­сса ГЭС-ругу махъ кьабивтун, Гимриллалмур къахIисавну, хьунадакьайсса кутIасса сивардавухгу бувккун, яруссанналмур ЯтIул ламуйхгу лавхъун, махъ УнцIукIуллал, Ххунзахъиял, Шамиллул районнугу кьадиртун, бивру ТIиларатIиялмур райондалул дазуйн. Вания тинмаймур ххуллун асфальт цирив уттинин кIулну бакъая. Асфальт бакьирчагу, муниясса хIаз ласун ва даралул инсантураща хъунма хIаллай къахьун­ссия, ттул пикрилий. Ххуллул ца чулух цIакьсса къаралчиталну ча-чунгу бавцIусса зунттурдая, ххяллая нанисса щаращал, мюрш неххардил ва гъараллал щинал, миннул лавсун нанисса гьагълил асфальт лиян буванссия. Амма кIурссануния шинмай «Мостоотряд 99» идаралул цикссагу давуртту дурну дия вай ххуллурдай, кьа буллай, гьарта-гьарза буллай. Ва кьинигума щириркIуну зий дия ва идаралул техника. ТIиларатIиял райондалул аьрщарай ша бивзния тинмай байбивхьунни, ча-чунгу хIинча кунма кIура баллалисса, асфальт бакъасса ххуллу. МуницIун ларчIун кия чулухух най дур Яруссаннал Къуйсу, урчIамур чулухух бур бакIру ххал къахъанахъисса лахъсса зунттурду, бакIурду ва ххяллу. Ххуллул кIивагу чулух ук-тук хьунадакьлай дия «накIлил нехругу», чарттавух най ришлашисса щин хьамаран дизлай, мяйжаннугу, накI кунна, кIялану чIалай дия. Ххуллий 5 ссят ва дачIи дурну, биврду ахиргу фестиваль дуллалисса зунттул ухнилун. Дурусну мивах бунуккива ТIиларатIиял шяраваллил чулуха нанисса Джурмут нех ва Яруссаннал Къуйсу хIала духлахисса кIанугу.
ЗахIматсса ххуллу махъ лив­чIун, Цамаури зунттул бакI­райн лахъаннин утти личIлай бия дачIи ссятрайсса бакIлавайсса ххуллугу битан. Му ххуллу цуппагу марцIсса дуламанттал бур, кияхунмай кIура баявай, урчIахунмай кIура баявай, цава-цасса ххуллу, тти биянссару, шила биянссару тIий, ахир-зума дакъасса. Ва чулухун цалчин нанисса инсантурал къуццу-къукулух бурувгукун, дакIнийн агьуна лакрал магьлувасса оьрчI «мяммай, вайрив жулла мусил цIайнна?» тIисса. Лавай нани­ссаксса, лув гилу куртIну личIлай, ялу-ялун чIиви личIлай бия жува бувкIсса ххуллугу, мунийн хаин къашайсса нехгу. Жува бувцуну нанисса микроавтобусрал шупиргу самолетрал штурвалданухсса пилот куна чIалай ия му лахъшиврий. Цамаури зунттул бакIрайн лахъан хъунма манзил къаливчIсса чIумал Республикалул БакIчинал шяравалугу (Гебгута) киях лирчIун, ахиргу зунттул бакIрайсса кьанив лавхъун, металлодетекторданувухгу бувккун, бивунну фестиваль дикIантIисса кIанттайн. Машинарттал ва инсантурал хIат-хIисав дакъая.
ТIиларатIиял райондалул гьарицагу шяраваллил хIадур бувну бия цала-цала майдан, цала культура, канил пишарду, багьу-бизу ккаккан буллали­сса. Дия микку лархъун Республикалул БакIчи 70 шинал юбилейращал барча уллалисса плакатругу, мунал суратругу. КIачурдий шахьлай дия хъамаллуран­сса дукрарду, тIивтIуну бия ссупрарду.
Фестивальданий гьуртту хьунни ДР-лул БакIчи Рамазан АьбдуллатIипов, ДР-лул ХIукуматрал Председатель Аьбдуссамад ХIамидов, ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал Председательнал цалчинма хъиривчу Юрий Левицкий, АьФ-лул ПаччахIлугърал Думалул депутат Оьмахан Оьмаханов, Аьрасатнал лайкь хьусса тренер, Думалул депутат хьунсса кандидат Валерий Гъаззаев ва чIявусса цаймигу къуллугъчитал.
Ва ххуллухсса фестиваль хас дурну дия ТIиларатIиял райондалул 90 шинал юбилейрангу.
Фестиваль дайдихьлай, бавтI­миннахь аьла-ссаламгу бувну, Рамазан АьбдуллатIиповлул ув­куна:
— Владимир Высоцкийл балайлуву бур «лучше гор могут быть только горы» тIисса махъру. На учивияв: «Лучше гор могут быть только горцы», куну. Зунттал инсантал шикку буссакссар зунттурдал авургу, сийгу дикIантIисса. Муниятур махъсса шиннардийсса хъунмур оьвчавугу – жула мархрачIан, аслийсса аьдатирттачIан зана шаву…
…Экономика ччаннай да­цIан дуванну, социал тагьар къулай дуванну, амма яла агьаммур мури – халкьуннал дакI-къюкI…
ХIакьину жува шиккун бав­тIун буру жулла искусство, жулла тIиртIусса дакIру ккаккан дуван, жува тIайламунил, хъинмунил чул бувгьуми бушиву ккаккан буван. Ттула 70 шинал юбилейрал хьхьичI барчаллагь учин ччай ура ттула шяравачутурахь, райондалул ва республикалул халкьуннахь, Аьрасатнахь, ттухьхьунна ттулла цIа чIалачIи дувансса, бутталмур цIа дяйкьин къаритансса каши дулаврихлу, — увкунни Рамазан ХIажимурадовичлул.
Гихуннай хьунни республикалул районнаясса ва шагьрурдаясса, мукунма Аьрасатнал цаппарасса регионнаясса ва дазул кьатIатусса фольклорданул коллективрду гьурттусса хъуннасса концерт.
Фестивальданул ахирданий лачIлай дайдирхьусса гъаралуннил хъамаллурал махъунмай­сса аьрххи цахъи анавар буккан бувна. Гужсса гъарал лачIурча, шичча буккангу къахьунссия. Ци бухьурчагу, гъарал гужну ларчIун, ххуллурду кьяркьарахьхьун гьансса нигьачIаву ду­сса кIанттурдая личин бювхъуна жуща.