Дуруччирча хъина зунттал тIабиаьт

Уттигъанну, гьарца итни кьини дувайсса, «Илчи» кказитрал планеркалий гьаз хьуна ихтилат Лаккуйсса цаппарасса инсантал баччибакъулну тIабиаьтрал чулинмай буруглай бушиврул хIакъираву. ТIабиаьт дуруччин кIанай, ялагума рахIму бакъа ишла дуллай бушиву. Масалдаран, явш, чIиллах, хIисилттах къакьукьлай, мархращалва, бияннинма, буллай бушиву, инттухуннай чагъираву дикIайсса ччиккул тIутIивгу мархращалла ритлай бушиву. РатIру, кьакьарду, нехру баклашкардал, цамургу ччюрклил дуцIин дуллалаврия на цакьнивагу цимилвагу чичав.

ХIажимурад ХIусайнов
Ккуллал райондалул администрациялул шяраваллил хозяйствалул ва тIабиаьт дуру­ччаврилсса бувайсса отделданул хъунама Рамазанов Рустам ХIасановичлущал хьунаавкьуну, на цIуххаву дурссия ялув кIицI бувсса иширал ялув цукунсса бувчIинбавуртту дуллай буссарив райондалул жяматрахь.
— ТIабиаьт дакъахьурча, инсангу акъассар. Дуниял дур мукун ляхъан дурну, гьарца зат цаннин ца аьркинну ва цаннийн ца хъарну. Бур учала «Хьхьирийгума кIичIала бишин аьркинссар» тIисса. Яний баччиба­къулну харж дулларча, хьхьирил щингума, циксса чIярусса духьурчагу, къуртал хьун бюхъай­ссар тIисса мяъналийсса махъру хъанахъиссар вай.
Аьрасатнал хIукуматрал конституциялул буржлув бувну бур кIанттал сакиншиннардал бакIчитал цалла канилусса муниципал сакиншиннардавун духлахисса аьрщарал ялув бавцIуну, гай дуручлан. Амма, дуруччин кIанай, жулва инсантал тIабиаьт чапал дуллай, вацIри бухлаган буллай, баччибакъулну бикIай тIабиаьтрал чулинмай. Учиннуча, лекьрурду хьун бюхъайсса кIанттай мурхьру бугьан бюхълай бунува, бувгьуми мурхьругума гъаттарал, яттил букан битлай бикIай. ТIабиаьт дуруччин аьркиншиву ва инсан яхъанахъисса кIантту ябуван бурж бушиву бувчIин буллан багьлагьиссар оьрчIан школалийва. Дарсирдай буслай бухьурчагу тIабиаьтрахсса бургаву цукунсса дикIан багьлагьиссарив, школалул бухкIуллия ша ласайхту, гикку тIий бивкIмур цаппара оьрчIан дакIния лаглагисса ишру бакIрайн багьлай бур. Учиннуча, ххуллий хьунадаркьу­сса пюрундалул шуша оьрчIру, му гьаз дурну, ххуллия дукьлай бакъарча, чарттах гъагълай бур. КьюлтIсса зат бакъар, жучIара Дагъусттаннай дакъахьурчагу, Аьрасатнал чIявусса областирдай гъаргъсса пюрундалул шушри бургъил кIири лаган дайхту, цал кьаркьсса урттуцIух, яла вацIрацIух цIу ларчIун, азаллий­сса гектарду вацIрал кIалашрайн дуклай душиву.
Ина тIутIисса зат, явш, дараччи, ччиккул тIутIив, неххал чIапIив, ттуккулцIу, сура ва цаймигу, инсаннал дарурттуну ишла дувайсса ххяххияр­тту мархращал ритлай бушиву, хъинну хIисавравун ласун багьлагьиссар. Му царай тIутIив ри­ттаву бакъархха, найрдал нарза ласлай бур ми тIутIая. Улу 9-10 километралийх лагайсса бур най нарза ласун. Муниятур гъинттул найрдаха зузисса инсантурал ми тIутIив чIярусса лухччал чулинмай лавсун лагайсса.
ДукIу инттухунмай райондалий хъинну пашмансса иш хьунни. Щиллив цIу дуртсса лухччал чулинай, гай лещан дуван, машиналий нанисса 1-мур ЦIувкIуллал шяраваллил бакIчи МахIаммад, машина багьну, апатI хьуну, ахиратравун лавгунни.
Инсантурал дур ялагу ца оьккисса хасият. Ихтияр дуллуну дакъанура, жулва лахъсса зунттавусса аврду бур бичлай. Вай буручлан бивтсса егертурал ялув бацIаву ххи дуварча, хъинну хьунссия. ТIабиаьтрангу, инсаннан кунна, ттюнгъашиву аьркинссар, махъа нанисса никирттайнгу му диян дуван жулва буржри, — тIий ур ва.