Къарачайнавугу лакрал цIа гьаз дуллай

Июньдалул 20-нний, ниттил увния шинай 55 шин шаву ва 30 шин ца азарханалий хIакинну зий лагаврил шадлугърал заллу хьунни, иминсса кулпатраву хъуна хьусса, Къарачай-Чаргаснал республикалул лавайсса хIакин тIисса цIанин лайкь хьусса, ЦIуссачIурттащатусса Жабраилов Айвар Агъал арс.

Нитти-буттал дянивсса ччаврил асар, ххирашиврул зуву, хIурматрал чIалачIин наслулул оьтту-ттурчIаву цIакь шайшивугу щак бакъасса зад бушиву гьарцаннан кIулли.
Цума-цагу нитти-буттан, циксса оьрчIру бунугу, гайнная ххуй бакъамур чичаву хас къабизайшивугу кIулли. Амма ххуймур гьарзасса чичаврийну мяъналул лащинсса шаву, щилкIуй мурад бакъашивугу чIалай, на кьаст дав ттула хьхьичIа-хьхьичI­сса арсная, ттунма кIул­муния, чIалачIимуния, бавмуния тIайласса даражалий буккултрал хьхьичI ттулва мурадрал далухIи дишин.
Нитти-буттан цалва оьрчIру, циксса бунугу, хъинну къаххира­ссар учинсса хIучча ттучIа ба­къар. Амма хьхьичIва-хьхьичIми оьрчI, душ гужну ххирашиву кIул къабулларчагу, дакIнил куртIниву ца аьжаивсса ччаврил асар бикIайшиву ва гьарца ккавк­тари аьлтту шайшиврийнгу на мукIруссара. Гьашину ххирасса Рамазан зурул дайдихьулий, июньдалул 20-нний, ниттил увния шинай 55 шин шаву ва 30 шин ца азарханалий хIакинну зий лагаврил шадлугърал заллу хьунни, иминсса кулпатраву хъуна хьусса, Къарачай-Чаргаснал республикалул лавайсса хIакин тIисса цIанин лайкь хьусса, ЦIуссачIурттащатусса Жабраилов Айвар Агъал арс.
Жагьилсса муаьллимтурал кулпатраву сагъ-саламатсса арс аву ца хъуннасса ххаришивуну кIицI дурссия. Ганая лазилавкьусса, аькьлу-кIулши дусса, жухава лавхьхьусса, иман, инсап, ас-намус буруччайсса шаврил цIаний жан харж дангу махъуннай бакъассияв. Айваргу вичIидишайсса, бувсмур лаласайсса, тIул-тIабиаьтраву саргъунсса хъанахъаврия циняв гъан-маччами рязийну бикIайва. Ххира хьунсса тIуллалгу, низамралгу, ччяни ххуймур кьамул байсса даражалул оьрчI ия. Школалийсса дуккавугу марцIсса ххювардай дайдирхьуна. Гьарца шинал байсса бяст-ччаллавугу хьхьичIунминнавух икIайва. Айвардул дуккаврил ва тарбиялул гьану цIакьсса шавриву хъунмасса кIану бувгьуна цалчин нитти-буттал, кIилчин ниттил уссурваврал Бунияминнул ва АхIмадлул, аьпа баннав цал. Амин! Буниямин кунасса хIакин хьунсса умудрал ванай чIакъачIалачIисса хъару хьун дурну дия. Мунил барашиннану хьуна мусил медальданий 10 класс къуртал баву ва 1978 шинал Ставрополлал мединститутрал студент шаву. КIул бакъасса шагьрулий, аьдат акъа­сса кIанай яхъанан, дуклан Айвардун бигьану бакъанугу, цалва хIарачатрайну, лавай­сса кьиматирттайну институтгу къуртал бувну, 1984 шинал хIакиннал дипломрал цIанилу, нитти-буттачIан, гъанчуначIан шяравун ЦIуссачIурттахьхьун увкIуна. Амма ччяни цува даврийн тIайла увксса Ставрополлал азарханалийн гьан багьуна.
ХIукуматрал даврийн нанисса Айвардухь укунсса аманат бувссия: «Ххирасса арс, хIарачат бува лахъисса ва чIярусса дулаvfнттащалсса, кIул бакъасса оьрмулул ххуллийх, иминну ачин. Лайкьну оьрму бутаву — му гьарца дуллалимунилгу, дувантIимунилгу пикри бавур, къатлун, инсантуран, хIукуматран мюнпат бавур, давриву хьхьичIунну, дус­турал дяниву эбратну икIавур, ххуймунищал, марцIшиврущал дусшиву даву хъинссар. Лайкьну оьрму бутан лахьхьаву – му цала хьхьичIсса хIукуматрал бивхьусса буржру дакI тIайлану биттур бавур, кулпатрал хьхьичI, жяматраву, дустураву тIайлану къуццу бавур», — куну арс тIайла увкссия.
Ставрополлал азарханалий, чIирисса чIумул дяниву Айвардуща бювхъуну бия цалла дуллалисса даврил сипат, тIайлану – балжину ккаккан дан.
1985 шинал ванал давриву хIарачат чIалай, Черкесскаллал роддомрал хIакинну гьан увна. ЧIал къавхьуну отделениялул заведующийну ивтуна. Жагьилсса хIакин, ларайсса кIулшиврул лагру дусса, даврил сант кIулсса, карчI дакъасса, захIматрая нигьа къаусайсса, ка сававсса, къашайминнал чIарав ацIайсса, тIайлашиву ччисса, жаваблувшинна бакIрайн ласайсса Айвар цIусса кIанайгу ччяни цIакь хьуна.
ЦIусса кIанайсса даву цумурцагу аварасса, тIалавшинна ва жаваблувшинна хъуннасса дикIайшиву Айвардун хъинну кIула. Амма оьрчIнияцIа захIматрал сасан увсса, ни­тти-буттал насихIат мудан дакI­нийсса Айвардуща цIусса азарханалул хIакинтуращал, зузалтращал, личIи-личIисса журалул къашайшалтращал цачIусса захIматрайну, гьарцагу даврил бутIраву чIалансса даражалийн хъит чин бан бювхъуна. Айвардул цалла ххуйсса хасиятрал, захIмат ххирашиврул, марцIсса уздансса тIуллал, даврил ус­ттаршиврул лагмацири хIайран бувна.
ЦIусса кIанай цIакь шаву мурадрай, Айвар ацIаву къакIулну цалла кIулшиву ларай даврил цIаний, хIакиннан аьркин­сса элмулул куртIнийн ухлай, дакIнийхтунусса захIматрайну, кутIасса чIумул мутталий ванаща бювхъуна цалва гьунар ва кIулшиву чIалансса даражалийн кIункIу дан. Мунил барашиннану хьунни, къакIулнан кIул шаву, «Лавайсса даражалул хIакин» цIанин лайкь шаву, Къарачай-Чаргаснал хъунама анестезиологшиврул цIанилу, личIи-личIисса азарханарттай.
ХIакьину на ттулла чичрулуву хъин чулий кIицI лаглагисса Айвардун, ттуршуннияр тийх­сса, цIуллусса шинну чIа тIий дуаьлий ура.
Амма буллалисса захIматрал, лавгсса оьрмулул чIумуву хьунадакьлай диркIсса личIи-личIисса дахханашиннардал ках ку­сса кунма, кIяла арцул щинал кIунтIру бакIрал чIарарlайх, ссирссилттайх, ца-ца багьсса хханссар, ненттабакIрайсса, лажиндарайсса жигдатIрулул исватну чIалачIи буллай бур, ванал оьрмулул ххуллу бигьасса къабивкIшиву. Ватандалия цуксса архну яхъанай, зий унугу, Айвардул буттал шяраваллил багьу-бизулувух саргъунсса гьур­ттушинна ккаккан дай. Гьарца увкIтари хьунаавкьунащал ганал хасиятраха, оьрмулуха, мурадраха лавхьхьусса гъалгъагу бикIай. ДакIния дакIнийнсса гъалгъалул къашайшала хъин шай. Укунсса ччя-ччясса хьунабакьавурттал, гъалгъалул, цанначIан цанналсса вихшалдарал ва ччаврил асарданул мархри цIакь шаврийн нанишиву чIалачIи бай.
Айвардул кулпат оьрус ми­л­латрал бунугу, хIала-гьур­ттушинна ларайсса, чантI увку­сса, дакIнийхтуну ччан хьунсса тIул-тIабиаьтрал хъамитайпа бушиврия жу ххарину бикIару. Вайннал лякьлуя ца арс ивзунни. Лажин кIялану армиягу лавхъун, аспирантуралуву дуклай ур.

ЦIуссачIурттащиял жяматрал, нитти-буттал, уссурссуннал, архIал дуклай бивкI­миннал чулуха кIира шадлугъращал барча уллай, Айвар, чIа тIий буру вин лахъисса, сагъ-саламатсса оьрму, давриву хьхьичIуннайшивуртту, арснал ххари аву.

Жу ссалам гьан бавияв,
Интнил мурчал хъаттирдай,
Къарачайнал аьрщарай,
Ласунсса лак лякъирчан.

Лехху ссалам бюхттулну,
Бургъил тIинттал лавсуну,
Дагъусттаннал бизантту
Бусан щюлли хьушиву.
А. Жабраилов