Мексиканаву лакку буркив бувкусса куц

Ца бигьалагай кьини жул аьрххи хьунни Американал Аризона штатрайсса хъинну хъунмасса Тусона тIисса шагьрулийн. Та шагьрулия жу лавгру Мексиканавун экскурсия буван. Му дия 1990 шин, январь зурул дайдихьу. Лавгру жу та Мексиканал дазуйсса Американал Новалис тIисса шагьрулийн.

Мексиканал чулухуннайсса дазуйхгу ччима инсаннаща дайшишру дакъа гьан бюхълай бия, документру ххалбуллай ялув авцIусса цучIав акъая. США-нал чулухуннаймур дазу ларкьуну дур, итабакьлай бур так визарду думи ва ягу, жухь кунна, Американавунсса визарду думи.
Новалис шагьрулий жу хьунабавкьунну шагьрулул мэрнал. Шагьрулул мэргу бия хъамитайпа. Мунищал жу барду шагьрулувухсса экскурсия. Лавгру тиккусса библиотекалийн. Миву бия оьрмулул бугьарасса инсантуран буккин, чичин лахьхьин буллалисса курсругу. Най дунура итталун дагьлай дур шагьрулул мискиншиву. Шиккугу хьунабакьлай бия чIявусса чIатIалт. Шагьрулуву бия цалла дурсса кьай-кьуй, лачакру, шаллу, кьяпри бахлахисса тамансса базарду. Мива базардай дахлай бия чIярусса ахъулсса, ахънилсса, дикI ва цаймигу дуки-хIачIия. Шагьрулувух нанийни шаттирахун хьунадакьлай дур, ялтту чятиргу бувтун, чIюлу дурсса, туристал бялахъан буллай, щябитлатисса пIургъунну. Экскурсия бувну махъ, шагьрулул мэрнал жу бувцунну ца супермаркетрал 2-мур зивулийсса ресторандалувун ахттайнсса дукан. Ва бия биялсса, 600 инсан кьамул ан бюхъайсса, рес­торан. Залгу сайки щалва бувцIуну бия, столлал лях-ляхгу кIи-кIия, шан-шама музыкант щяивкIун, балайрду тIий, руцлай бия. Ца оркестрданун жу хIисав хьуну, «Подмосковные вечера» тIисса балай увкунни жун хас бувну. Му балай ххуй бивзшиву бувчIин буллай хъинну гужну хъатру ришлай бивкIру жугу. Га жун хас бувну балай увкусса оркестрданул музыкантътал бувкIунни, цахь уттигу балайрду тIалав буллалияра тIий. Гай музыкантъталгу бия багьлух балайрду тIутIисса. Жу кIива столданух 10-12 инсан ивкIру щяивкIун, аьркинну бия утти дуркумуних ва лавсъсса хIазирахсса багьа булун. Жулмур столданухсса багьагу буллунни жущал щяивкIун ивкIсса мэриялул зузалал. Жул чIаравсса гамур столданух щябивкIминначIангу лавгун, «Зугу вичIидихьлай биявхха музыкалух, утти багьагу булара», увкунни гайннахьгу. ХIасил, буларду музыкалух 16 доллар.
Аваданну тIивтIусса ссупралий хIисав хьунни кIюла буккан бувну шавхьсса кIюлаччатIру. Га ца кIюлаччатI бувкукун, махIаттал хьунна гай жулва буркаха лав­хьхьусса лякъайхту. Жулва кунма кIюласса ккирттугу бувну, вив хIурунисираясса далгу дирхьуну, тавалий шашан бувну махъ, кIивагу чулуха аьгъу бувсса, гьамин жулва лакку буркив бия гай. Ссупралий дукия, хIачIия дакъассагу, дия мексиканал аьракьи ва чяхирду. Дахьва жу щябикIайхту, жучIан бувкIунни хIадурнурасса дукрарду ларсун 6-7 официант. Гай дукрардавагу жухь зунна ччимур язи дугьара куну бувчIин бунни. Амма гайннуву тIурча гай нукIува ттун ссупралий ккавксса буркивми бакъая. Яла на га официантнан ца тарелкалуву ливчIсса бурки ккаккан бувну, бучIиссарив тIалав буван куну цIуххав. Гайннал ялагу, ттун ци ччай дурив мяйжангу бувну, лавсун бувкIунни буркал дурцIусса тарелка ва миннуцIунсса соус.
ТIайламур бусан, соус на ххалкъадував, ми жулва виврарачIан гъанссарагу дакъая. Буркивми тIурча ца ишттахIрай букав, ттул чIаравмигу махIаттал хьуну буруглай бия ттух. ХIасил, вана ва куццуйсса буркив бувайва ттул ни­ттилгу. Ва дукралун цIа цир куну на цIувххусса чIумал, испаннал мазрай «кесивила» учайссар куну бувчIин бунни. ТайнначIагу ва дусса дур зунттавусса мексиканал хIухчалтрал хъинну хьхьичIарасса дукра. Нагу бувсъссия тайннахь Ухссавнил Ккавкказуллал халкьуннангу ва яла ххирамур дукра душиву. Ах­ттая махъ, дукрагу дуркуну, бигьагу лавгун, ресторандалува бувккун нанийнигу, тайннал кухнилувуцири зузалт бувкIунни жу тIайла буккан. НахIуну дурсса дукрардахлу барчаллагьгу увкуну, жу кьабитарду та хъамал ххирасса, хъамаллурал хIурмат бусса ресторан.
Мяйжаннугу ва оьрму бур чув лякъинссарив, чув дакъахьунссарив къакIулсса.
Мусаннип Увайсов