Бувсса захIмат чулийн бувккунни

sp_1Уттигъанну кунма Кулпатрал, ниттихъал ва оьрчIал ихтиярду дуручлачисса Республикалул БакIчинал уполномоченныйнал Жяматийсса Советрал заседаниялий Халкьуннал Мажлисрал КIулшиву дулаврил, элмулул ва культуралул комитетрал председательнал хъиривчу Людмила Авшалумова бия оьрчIан тарбия дулавриву хъунмур бияла ниттихъахьри бусса, нинур ужагърал, кулпатрал ттарцIгу, мунин мудангу кIулну бикIан аьркинссар цилва оьрчIру ссахун машхулну буссарив, чув ци дуллай буссарив тIий.

Мяйжаннугу, ичIаллилсса, къатлул къайгъурдалсса буллалаву Аллагьу Тааьланал бахшишну чIалачIисса ниттихъал захIматрал кьимат бюхттулли. Мукун яхIлувсса захIматрал хъар хъачIунттая хIура къадурсса хъамитайпалуяр, ниттияр, ххаллилсса зунттал инсаннаяр ттул ва макьала.

ПатIимат Рамазанова
Цалчинмур ЦIувкIратусса МахIаммадал ва ПатIиматлул душ Сагъиратгу щалва оьрму колхозрал давурттай ва ичIаллил къайгъурдай гьан бувсса инсан бур. Ва ччарча дояркану зий бивкIун бур, ччарча звеньеваяну.
Ванил лас Кьурбанма­хIам­мад­­гу оьрмулул 13 шин хьуну махъ колхозраву зий ивкIун ур. Зоотехникнал касмугу лархьхьуну махъгу, оьрмулухун колхозраву зий ивкIун ур. «Буттагу ччяни ивкIуну, КьурбанмахIаммадлун оьрчIнийва цаласса буллай хIарачат буллан багьну бур. Даву нахIу къаларчIун зунттал кIанттай яхьун къашайхха. КьурбанмахIаммадгу колхозрал правлениялул насу кунийн лагай­сса, ци даву дува курив, му даву дуллай аьдат хьусса ия, — тIий бур Сагъират тай чIунну дакIнийн дичлай. – КьурбанмахIаммад бригадир уну, мунащал Бабаюртливгу гьан багьайва. АцIра шин СсурхIиял дазуйсса хъун фермалий дояркану дурссар. Мюрщими оьрчIру ттущала бувцуну, школалийн лагайми шяраву кьабивтун, хъун фермалийн лавгссара. ЗахIматну бия, бунугу дояркашиву къакьадиртссия. Кумаг бансса къаикIайва, хIарачат бан багьлай бия».
Сагъират-бавахь на цIухлай бура цими оьл ттизайссия гьар кьини тIийча: «Колхозрал 16 ва жуласса 4 оьл бикIайссия, гьар кьини кIюрххил ва гьанттайнмай 20 оьл ттизайссия», — тIий бур. Ца оьл ттизайхтува кIисри бавчIайсса ттун му ЗахIматрал Виричуну чIалай бур. ЗахIматрал Виричу бакъа цу учинну ххалал, хъунил давуртту, ккупарду, хъутталсса, бяралсса гьарзат карунних дувайсса заманнай 20 оьлилссагу, накI-нисиралссагу бувну, оьрчIалсса, къатлулсса буллай бивкIсса хъаннийн?
Сагъират цуппагу звеньевойну зузийни бикIу, дояркану зузийни бикIу мудангу хьхьичIунминнавух бивкIун бур. Гьай-гьай, хIукумат­ралгу ххуй­сса кьимат бивщуну бур Сагъиратлул захIматран, мунил чIярусса ХIурматрал грамотарду, бахшишру дур. «Социалист соревнованиялуву ххув хьумур» тIисса хIурматрал лишанну дур цикссагу. Цуппарив ХIурматрал грамотарду, Барчаллагьрал чагъардугу ххилтIу буллай, «ца на буххивав колхозрал даврицIун лавчIсса, циняв чIунархIал душру хьхьуния кьини дурну зун бикIайва, дяхтта зий, хьхьувай ссувхIатру буллалисса тяхъасса, шадсса чIунну дикIайва, халкьуннаву захIмат буллансса гъира бия, буниялттунгу ччаллий кунма булувкьуну зун бикIайссияв», — тIий бур. Сагъиратлун интту оьрмулул 84 шин хьунтIиссар, му цищала архIал фермардай, хъу-лухччинул давур­ттай, архIал дуклай бивкIми дакIнийн бичлай, мигу цукун захIмат ххира­сса инсантал бивкIссарив бакIра-бакIрах гьарманая буслай бур. ЦучIав лях гьан къаитан, яла-ялагу «Аьишат, Загьидат, Написат» тIий бур, цуксса захIматсса, кьянатсса замана бивкIхьурчагу, инсантал нахIуну, тяхъану, тазану бикIайва тIий бур. «Тай душваврал кьюкьри ххялтIа дуклай най, кIира-шанна щарсса лирчIунну», — тIий бур.
Цивппа миннуха къачIа­лачIисса урттул къарду ларсун нанисса бабахъул дакIнийсса на цIухлай бура Сагъират-бавахь, къардугу дувайссияв тIий. «Жулва кIану къардалва кIану бияхха», — учай кутIану. Яла ххибай: «Ххалал къардугума личIийри, ми ялагу куклури. Урттул къарду ххилан бикIайссияв. ЗахIмат бунугу, ца зат къадурсса къадиртссар», — учай. Ссаха зун гъира бикIайва, цумур даву ххирая куну цIувххукун: «Даву дан шаймур цумур духьурчагу ххирасса дикIайва», — тIий бур.
Дан шаймур дуллай оьрму лавгсса ХIусманова Сагъират хъисгу хIайп тIий бакъар оьрму колхозрал давурттай зий гьан баврия. «Бувсса захIмат чулийн бувкссар, оьрчIругу хъуни хьуссар, захIматралла хIакьинунин нарагу ядурсса», — учай.
КьурбанмахIаммадлул ва Са­гъиратлул ххуйсса тарбия дуллуну, чивун буккан бунни ххюва оьрчI. Ми ЦIувкIуллал жяматрал дянив бусравну бур, нину-ппу кунма захIмат ххирасса, жяматращал хIал бавкьусса, ас-ламус бусса бур. Арс ХIадис чIярусса шиннардий зий уссия муххал ххуллул даврий, цIана шава ур. Лявма арс АьбдурахIман органнай зий ур, чIавама МахIаммад – таможнялий. Душвавравугу хъунмур Зоя органнал структуралий цIигьурну зий бур, Соня – дахху-ласулул даврий.
«Буттал ва бавал захIмат зия къабунни ттул оьрчIал, хIакьинусса кьинигу ттул хIурмат бусса бур. Хъунмур душ Зоя личIаннин, циняв цачIу, чIаравва буру. Гьар кьини ттула итталу арсру, душ, миннал наслу бушавугу ниттил талихIрихха. Шамагу арснал хъамигу ттулагу, ласурвавралгу хIурмат бусса, ххуйсса бур, къатлул къайгъурду, оьрчIалсса, ичIаллилсса гъирарай буллалисса. Наслулий Аллагьнал цIими бишиннав ттиния тинмайгу, ва ттун буллуссаксса оьрму вай ттул оьрчIангу булуннав», — тIий дуаьрдай бур Сагъират.
«КIиягу уссу ва ссу чIаравва бур, бабал цила тIийкун, «ца кюр­ттарай» буру, баба дусса ужагърай гьарманан рахIатсса шану бикIайхьунссар, даврия учIайхту ниттищал щякъаикIарча дакI дигьа къалагай», — тIий ур АьбдурахIман тIима арс. На Сагъиратхъанний хьусса кьини ХIадис ва МахIаммад шаппа бакъая. Мигу ттунма ххуйну кIулну бухьувкун, АьбдурахIманнул тIутIимур минналгу тикрал буваншиврий дакI дарцIуну бура. Сагъират ххарину бур МахIаммад тIима арснал ца шин хьусса душ бушаврия, мугу карав бишин кьисмат шаврия.
«Баващал ихтилат къабув­сса кьини цирив диял къахъанан ди­кIай, — тIий бур Соня. – Зий аьдат­сса ва хIакьинусса кьинигу тиху-шихуннай занайнна дуссар, къуццу буллай. Зун шайсса чIуннардий мяшнура дуссар. КурчIилшиву цирив къакIулссар. ЦIувкIравгу тачIав бава дигьалаглай щядиркIсса чIуннурагу къакIулли. Жувугу захIматрахсса ччаву дирхьунни ванил. Жул оьрчIангу чIалачIин дакъар ваниха. Тарбиялул дарсру дишай учительгур, дакIнийхтунусса маслихIатчигур, вихшаласса дусгур, хIакьсса кумагчигур».
Ваниву бур зунттал кIанай оьр­му лавгсса гьаркаснавусса буру­ккинттугу. Цуппа захIмат буллай, ххартIа тIий, цулуй бивкIсса лухччив канища дурккун къаччива, «нара шагьрулий дунугу кIай лухччив ва хъуру дакIний дикIара», — учай. «МакIра кунма гьантта най бур, шагьрулийн дуркIун ттул 17 шин шавай дур. Лас дунияллия лагайхту, оьрчIру ттуласса буллали къабанна куну вайннал тIимур бувну дирзра шагьрулийн. ЗахIмат бан хъанахъи­сса чIумал бучIия Лаккуй яхьун, тти пайда бакъая. Амма Лакку кIану ца гьантлийвагу хъамакъабитай. Шагьрулия увкIма уххан-укканмагу ЦIувкIрав инсантал чан къавхьуния тIий дура. Ва дуниял паракьатну личIаннав, махъа нанинан захIматшивуртту къаккакканнав», — тIий бур Сагъират, цила тIийкун, «оьрчIалссагу, къушлилссагу, колхозралмунилссагу буллан захIматну бунугу даву кьакъадиртсса» инсан. ЯхIлувсса зунттал нину!
Уттиния тиннайгу цIуллушиву дулуннав вихьхьун, Сагъират-бавай! Ххари булланнав ина оьрчIал ва миннал наслулул.