ЦIувкIравгу Аллагьнал къатта

ska_13Сентябрь зурул 27-нний Цалчинмур ЦIувкIрав, тамашану дарусса, гъинттул кунма баргъ гъили бувсса кьини, шяраваллил жяматран агьамшивугу, ххаришивугу дусса иш хьунни – тIивтIунни Аллагьнал къатта. Мизит тIитIаврил мажлисрай гьуртту хьун шяравун бувкIун бия му кьини цIа дурксса диндалул аьлимтал, Дагъусттаннал бусурманнал рувхIаний идаралул вакилтал, респуб­ликалул министерствардал ва учреждениярдал къуллугъчитал.

ПатIимат Рамазанова
Мажлис байбивхьуна Кьуръандалул аятру ва лакку мазрайгу, аьраб мазрайгу мавлудру дуккаврийну. Мизитрал лажинчIирайн лархъун дия лакку мазрайсса плакат: «Цуманал буврив мизит Аллагьнал цIаний, мунангу Аллагьнал алжаннаву къатта бантIиссар» тIисса.
IMG_7407ЧIявуми ихтилатругу, барча бавурттугу, гьай-гьай, дия лакку мазрай.
Мажлис бачин бувну ия лак­­рал динийсса аьлимчу МахIаммад Ссаламов.
Агьали барча бувна райондалул хъунама Сяид Сулаймановлул, шяраваллил хъунама МахIаммад Кьурбанаьлиевлул, Дагъусттаннал Халкьуннал Мажлисрал депутат Камил Давдиевлул, шяраваллил жяматрал советрал хъунама МахIаммадбаг ХIусайхановлул, Теологиялул институтрал декан Давуд Тумалаевлул, Дагъус­ттаннал муфтийнал хъиривчу Даниял-хIажинал ва муфтийнал кумагчи МухIаммад-Расул МахIадовлул, ЦIуссалакрал райондалул имам Дауд-хIажинал ва чIявусса цайминнал. Жяматрал хъуннасса ххаришиву хьунни му кьини цала шяравучу, мудангу ЦIувкIуллал жяматрал иширттал чIарав ацIайсса, мизит бангу дакI дирссаксса кумаг був­сса, «Чувшиврул Ордендалун» ва «Дусшиврул Ордендалун» лайкь хьусса Артур Исрапилов учIавугу. Язисса хъамаллуравух ия тамансса шиннардий ДР-лул Экономикалул министерствалий лажин кIялану каялувшиву дур­сса Марат Илиясовгу. Гьаннай­сса, чIявуя бусравсса хъамалгу, архсса шагьрурдая бувкIсса цIувкIулгу. Вара кьини цIакь унни мизитрал имамгу.
Мизит тIитIаврил мажлис къуртал хьуну махъ, жагьилтурал ккурттачIатIаракI ритаврил бяст-ччаллил тIуркIурдугу бунни школалул майданнив.
Артур Исрапилов:
— Ттул дакIниву хъуннасса ххаришиву дур буттал шяраваллил жагьилтал цалва гуж, кьудрат, бюхъу ва мизит буваврийн тIайла дурну бивкIун тIий, даву укун ххуйну бакIуйн дуккан дурну тIий. Жагьилтал цачIун бавтIун, ккуркки лавгун, цанмагу, жяматрангу мюнпат бумуниха зий бивкIун тIий, миннал дянивсса уссурвалшиврийсса арарду цIакь хьуну тIий. Ттул хъунмасса умудгу бур шяраваллил жямат, уттиния тинмайгу кунная кув арх къабуцлай, цачIунмай хьуну, цачIу ххаришивурттугу, кьурчIишивурттугу хьунадакьланссар тIий, цачIу жяматрал кьинилул масъалартту бартбигьавриха зунссар тIий. Умудрай ура агьалинан къулайшиву хьун дуллалисса цаймигу давурттахагу зунссар шяраваллил жагьилтал тIий.
МахIаммадбаг ХIусайханов:
— XIX аьсрулий ЦIувкIуллал шяраву бивкIун бур ца Хъун мизит ва шанма махIлардайсса мизитру. Хъун мизит – щалла шяраваллил агьлу нюжмар кьини батIаймур мизит бивкIун бур. Маллашиву дуллайгу ивкIун ур ххуйну исламрал элму дуркку­сса, щалвагу лакку билаятрай бусравсса Малла Рамазан. Мизитраву Кьуръан, аьраб маз лахьхьин буллалисса мадрасагу бивкIун бур. Микку исламрал цIакьсса кIулшивуртту ларсминнавух бур Сансадугъхъал Рамазан, Мажидхъал МахIаммад, Мярахъал Шагьру – Рамазан, ХIажи Суллахъал Аьбидин, Шамсу­ттин, Апанни, хIапизшиврул цIа ларгсса Оьмархан, КьурбитIаев Садикь, Рамазанов Расул, Нас­лухъал Кьади ва цайми.
Муния махъ Юнуслул ва Пюркьухъал НухIлул мадрасалуву аьрабнал элму лахьхьин дуллалисса дарсру дишайсса диркIун дур.
ЧIава мизит бивкIун бур Аьсар-ХхяллучIа, микку маллашиву дуллай ивкIун ур Санку Мажид, ГьупIахъал ХIажимуси, Сансадугъ.
Гъазал малланал мизитраву маллашиву дуллай ивкIун ур Гъаза.
Лахъул мизитраву маллашиву дуллай бивкIун бур Устурил Игу тIисса хъамитайпа.
ЦIувкIрату бахьтта хIажлийн лавгун бур ХIусайнхан-хIажи, ХIажи-Умму, ХIажи Сулайман, ХIапил ХIажи, СултанмахIамма-хIажи, Цахъанай-хIажи ва цаймигу.
Шараппуттин Дагъусттанлинал (му ивкIун ур туркнаву цIа даххана дурсса, ялув кIицI лавгсса Мярахъал Шагьрурамазан) Турциянаву итабавкьуну бур «Дагестан и дагестанцы» тIисса, дагъусттаннал халкьуннал багьу-бизулул, тарихрал хIакъиравусса лу.
Аьбид Муртаев, школалул директор:
— Жунма цинявннан кIулли ялун нанисса никиран тIайласса, ххуйсса тарбия дулаву жуйвасса бурж бушиву. Тарбиялул даву так учительтурахун, школардайн рутаврийну пайда ба­къар, чIявусса жагьилтал аьркин бакъамунихун багьлай бур. Ми бяйкьу ххуллурдайн кIункIу байми чан хъанай бакъар, мунияту мизитрал жагьилтал мяърипат дуну тарбия бан, миннан рувхIанийсса тарбия дулун кумаг буванссар тIисса умудрай ура, ва яла-яла, тIайласса ххуллийх бачин буванссар тIий ура.
Асмаъ Муртаева, захIматрал ветеран:
— ЦIувкIрав къабивну тамансса чIун хьурчагу, инжитну бунува, ва мизит тIитIаврил байрандалийн къабувкIун бацIан къавхьунни. Хъунмасса барчаллагь тIий бура ттунагу гъан­сса, ва мизит бувсса ОьрбакIуй (Аьбдуллагь) МахIаммадовлуйн. Му жагьилнал ва мизит баврил хъар цайнна ларсунни, мизит буллалиссаксса хIаллай ацIийла-кьуйла шяравун ивунни, лагавай, учIавай. Шяраву увсса, хъуна хьусса жагьил акъанува, буттал шяраву мизит бавриха чялишну зий ивкIунни. Цал мачча-гъанми мунал чIарав бавцIунни, яла – шяраваллил жямат. ОьрбакIуйл дустурал – гьалмахтуралгу кумаг бунни мизитран.
Ва мизитращал Исламрал диндалул нур духханнав ЦIувкIуллал къатравун, кулпатирттавун. Духханнав жяматрал дакIурдивун ххаришиву, хIалимшиву, дуллалимуниву тIайлабацIу. Аллагьнал жуцIунма кумаг баннав, оьрчIру тIайла бавцIусса хьуннав!
Бика Улубиева, Культуралул къатлул зузала:
— Хасну жул кулпатрангу, чIаххурангу барачат хьунни ва мизит уттива. Мизитравун щин дуцаврийну, канализация дуваврийну тачIав уттинин къадиркIсса къулайшинна хьунни – Ххяллух махIлалийн бияннинсса къатрал заллухъруннал шардай щингу дурцунни, канализациярдугу хьунни. На кунма ххарину зукьлай, дуаьрдай бур жямат Халидхъал МахIаммадлул арс ОьрбакIуйха ва мунал лагма лавгцириннаха.
МахIаммадрамазан Кьурбанов, мизитрал имам:
— Ялун нанисса ник тIайласса тарбия дуллуну, исламрал ххуллийх дачин дан аьркинни, цанчирча жува миннаха къулагъас къадуварча, гьунттий жунма миннахлу жаваб дулун багьантIиссар. Дагъусттаннал бусурманнал рувхIаний идаралулгу му иширах хъуннасса къулагъас дуллай бур. ОьрчIру багьайкун тарбия булларча, жяматрангу рахIатшиву дикIантIиссар.
Мизитраву чакру буллай занай хъинссар, Идавсил (с.аь.с.) хIадисраву бур, жяматращал цачIу чакру къабуллай, цивппа-цивппалу буллалинал лагма буклантIиссар иблис, ми оькки­ми тIуллачIан кIункIу-хъит бу­ллай тIий. Ца кулпат кунма, цачIун бавтIун, шяраваллил жямат мизитраву ккуркки лагавриву гьарманан бакIра-бакIрахгу, аьмну жяматрангу мюнпат бу­ссар.
АьбдурахIман ХIусманов, органнал зузала:
— Ва ЦIувкIуллал шяравусса яла хъунмур байранни. Ттула чIивима уссу МахIаммадлущал увкIра буттал шяраву мизит тIитIлатIисса ххаришиву жяматращал кIидачIин.
На дакI дарцIуну ура мизитрал инсан чапалмур, бунагьмур, кьадармур даврия айщун увайшиврий. МуницIухва, инсан цалва бувсса бунагьирттая пашман увну, ххуй чулухунай цувагу, цалва бумигу баххана шаврийн кIункIу байшиврийн.
Чаклийн оьвтIисса азандалул чIу баяйхту, дазу-зума дакъасса ххаришиву дагьайва дакIнивун.

Аьбдуллагь (ОьрбакIуй) МахIаммадов мизитрал гьану бизлай сукку шайхтува, на мунахь цIухху-бусу бувссия. Буттал шяраву мизит баву – хъинну агьамсса ва хьхьичIунсса давуну дия мунан танийра. Москавлив востоковедениялул факультет ххуйну къуртал бувсса, ччимур къуллугърай лажин кIялану зунсса аькьлугу, бюхъугу, кIулшивурттугу дусса (мукунми мудангу къуллу­гъирттая ва политикалия архну бацIайхха) Аьбдуллагь кьурчIи бизлай ия XIX аьсрулий ца яла Лакку билаятрай сийлий бивкIсса, цIанихсса Хъун мизит бивкIсса ЦIувкIрав бувагу мизит бакъашиву.
«Жулва гьанур жулла дин, жулва ппухърунная, хъуни­сса аьлимтурая жунна дирсса рувхIанийсса ирс – ххазина ябуллай бакъару, чул бищунмур диялсса дунура, жучIара исламрал дин цайми миллатирттачIа кунна кьиматрай дакъар», — тIий ия ххаллилсса жагьил. Интернет­раву, ЦIувкIуллал шяраваллил сайтрай шяраву бантIисса мизит­рал проектрал сурат (Дагъус­ттаннал лайкь хьусса архитектор Муртаев Муртал проект дия му) дишайхту, на му проектрал лув Идавсил (с.аь.с.) ХIадис чивчуссия: «Къакъунттул кюр­ттарал лагрулийсса мизит бувманангума Аллагьу Тааьланал Алжаннаву къатта бантIиссар». ХIакьинугу мува ХIадис тикрал буллай, ЦIувкIуллал, Дагъус­ттаннал жямат тIайласса ххуллийх бачин баннав, цинявппагу дунияллул – ахиратрал балардая буруччиннав тIий бура.